Ur,toqpaq!
Burınğı ötken zamanda bir şal men kempir bolıptı. Şal men kempir kedey bolıp, tuzaq qurıp künin köredi eken. Bir küni şal tuzağın kelip qarasa, bir qaz tüsip qalıptı. Şal qazdı tuzaqtan bosatıp alıp, bawızdayın dese, qaz şalğa aytıptı:
- Meni sen bosat! Menen ne surasañ sonı bir jıldan keyin al, - deydi. Şal maqul körip, qazdı bosatıp qoya beredi. Üyine kelip, jañağını aytsa, kempiri şalğa ursadı. Şal:
- Qoy, sen tük bilmeysiñ! - dep, sözin tıñdamay, jüre beredi. Bir jıl ötedi. Şal qazğa barmaqşı boladı. Jüre-jüre bir jerge kelse, öñkey tüye jayılıp jür eken. Kelip tüyeşiden:
- Bul kimniñ tüyesi? - dese:
- Bul Qazbaydıñ tüyesi, - deydi. «Bul Qazbay - bayağı qaz eken», - dep şal oylanıp turıp, jürip ketedi. Bir jerge kelip:
- Bul kimniñ qoyı? - dep, qoyşıdan suraydı. Qoyşı:
- Bul Qazbaydıñ qoyı, - deydi. Şal jañağı qoyşı baladan:
- Şırağım, Qazbaydıñ budan basqa nesi bar? - deydi. Bala şalğa:
- Qazbaydıñ üş jaqsı närsesi bar. Birewi: «Pis, qazanım, pis!» - dese, är türli tamaq pisip şığadı, endi birewi: «Qus, esegim qus!» dese, esegi altın qusadı, tağı birewi: «Ur, toqpağım, ur!» dese, adamdardı ura beredi, - deydi.
- Maqul, - dep şal jürip ketedi. Şal Qazbaydıñ awlına keledi. Qazbay şaldı kütip aladı. Şal Qazbaydan «Pis qazanın» suraydı. Qazbay surağanın beredi. Şal alıp üyine kele jatsa, bir jerde asıq oynap jatqan balalar şalğa:
- Ata, asqa tüsiñiz! - deydi.
Şal asqa tüsedi. Üyge kirip bara jatıp, şal balalarğa:
- Şıraqtarım! «Pis, qazanım, pis!» demeñder, - deydi. Şal üyge kirip ketken soñ balalar tıñdasın ba: «Pis, qazanım, pis!» dep şwlap qoya beredi. Süydegende, är türli tamaq pisip, dayar boladı. Balalar qazandı ayırbastap, alıp qoyadı. Şal şığıp qazandı üyine alıp barıp: «Pis, qazanım, pis!» - dese, eş närse pispeydi. Şal qazandı alıp, Qazbaydıñ üyine qayta keledi. Qazbayğa:
- Budan eş närse şıqpadı, - deydi. Qazbay qazandı alıp: «Pis, qazanım, pis!» dese eş närse şıqpaydı. Qazbay qazandı alıp, şalğa esekti berip jiberedi. Şal esekti alıp üyine qaytadı. Jolda kele jatsa, balalar şalğa:
- Ata, asqa tüsiñiz! - deydi. Şal astı tastağısı kelmey, esekten tüsedi. Üyge kirip bara jatıp balalarğa:
- Şıraqtarım! «Qus, esegim, qus!» demeñder, - deydi. Balalar:
- Maqul! - deydi. Şal üyge kirip ketken soñ-aq balalar: «Qus, esegim,
qus» dese, esek altın qusadı. Balalar esekti ayırbastap, ornına basqa esek qoyadı. Şal esekti alıp üyine ketedi. Kempir:
- Qazdan barıp alıp kelgeniñ osı ma? - deydi. Şal esekke: «Qus esegim, qus!» dese, esek eş närse quspaydı. Şal esekti alıp, Qazbayğa tağı qayta keledi.
- Esekten eş närse şıqpaydı, - deydi. Qazbay esekti alıp: «Qus, esegim, altın qus» dese, eş närse quspaydı. Şalğa Qazbay «Ur toqpağın» beredi. Şal «Ur toqpaqtı» alıp kele jatsa, bayağı jerde tağı da balalar jür eken. Balalar şalğa:
- Ata, asqa tüsiñiz! - deydi. Şal üyge kirip bara jatıp:
- Şıraqtarım! «Ur, toqpağım, ur!» demeñder, - deydi. Şal üyge kirip ketken soñ, dändegen balalar: «Ur, toqpağım, ur!» - deydi. Toqpaq balalardıñ ärqaysısın, al kep ur! Urıp jür, urıp jür... Balalar toqpaqqa jalınadı: «Oybay, «Pis qazanıñdı», «Qus esegiñdi, bereyik!» - deydi. Şal şığıp kele jatıp, estip qoyadı. Şal kelip:
- «Pis qazandı», «Qus esekti» beresiñder me? - deydi. Balalar:
- Maqul! Äkelip beremiz! - deydi. Şal «Ur toqpaqtı» qoyğızadı. Balalar «Pis qazandı», «Qus esekti» äkelip beredi. Şal «Pis qazandı», «Qus esekti», «Ur toqpaqtı» alıp, üyine keledi. Söytip, muratına jetedi.
Qaynaq:
balalar-alemi.kz