​

CENDEMÄ GİDÄN ADAM 

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Bir vakıt varmış bir adam fukaaraymış, gider kazanmaa da tutayor onu bir yaamur bir küüdä da o girer bir evin saçaana seperlenmää. Da o evä yakın varmış bir ev, zenginmiş da evin saabi ölmüş. 

Haciymış da kalmış karısı ihtiyar, da görer o adamı o evin saçaanda da çarayor onu, da sorayor ona: “Nerdän gelersin?” 

O da üfkäynan deer ona: “Cendemdän”. 

Karı da deer ona: “Çoktan mı gittin orayı sän?” 

“Üç ay oldu”. 

“Pı! – deer o karı ona. – bizim Hacı da üç ay oldu öleli. Onu görmedin mi?” 

“Nası gömedim? O da orda”. 

“Ye nası yapayor orda?” 

“Nası! Yapmış kabak kapçıından terezi da alış-veriş yapayor, pek zor”. 

Babu deer: “Pıı! Kabak kapçıına mı kaldı, o burda altın terezisinnän satardı. Tez gidecän mi orayı?” 

“Te şindi giderim”. 

“Dur da yolayım ona biraz altın”. 

Da verer ona bir futa altın. Da gider adam. 

Avşam üstü geler oolu kırdan, babu çıkayor karşı ooluna da deer: “Oolum, geldi bir adam bizä da dedi, gelmiş cedemdän görüşmää da gidärdi geeri cendemä da verdim ona götürsün bobana biraz altın”. 

Oolu da demiş: “Çoktan mı gitti?” 

“Temin, - demiş. - gitti”. 

Da sormuş angı yolu aldı? 

Göstermiş ona yolu, pinmiş beegirä, takışmış aardına, yaklaşmış ona. O da görmüş onu da gitmiş dermenä. 

Dermenci savaşarmış dermeni urmaa da deer o gidän adama: “Nası atlı geler senin aardına?” 

O da deer: “Padişahtan kihat gelmi, kellerin kafalarnı soysunnar da askerä daul yapaceklar”. 

Dermenci o saat girmiş dermen içinä o da kelmiş. 

Geler atlı, sorayor: “Görmedin mi bir adam?” 

“Gördüm, girdi dermenin içinä”. 

“Ya tut bu beegiri bän omu tutayım”. 

Gider, urayor kapuya, öbürü da piner beegirä da gider. O kalayor yayan, döner geeri evä. 

Da sormuş anası: “Etiştin mi?” 

“Etiştim, da verdim beegiri, tez etişsin cendemä”.

MİLANNAN MİLİŞ

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Bir vakıt vardı iki gemici, birinin varmış iki gemisi, birinin bir gemisi. O iki gemili olanın karısı pek gözälmiş. İki gemici olanın adı Milan, o bir gemici olan Miliş. Bir gün onnar ikisi lafa oturdular. Da o lafedirkan, Milan üünmüş, ani karısı gözälmiş hem akıllıymış. Miliş demiş: “Bän senin karını aldadırım”. 
Milan demiş: “Her sän benim karımı aldadırsan, bän sana verim bu iki gemiyi”. 
Miliş ta demiş: “Bän her aldadamasam, verim sana bu gemiyi”. 
Gitmiş Miliş kasabaya, bulmuş bir babu da demiş: “Verim sana üz altın, git Milanın karısına, da sölä buluşayım bän onunnan”. 
Gitmiş babu, sölemiş karıya, karı hiç yaklaştırmamış, kuumuş babuyu. 

Перевод «Сказки о золотом петушке» А.С.Пушкина.

Altın horoz masalı

Neredesä, 
Bir vakıtta varmış, 
Bir vakıtta yokmuş. 
Pek çok uzak bir memlekettä, 
On deniz aşırı bir erdä 
Şannı bir ţar yaşarmış, 
Onun adı Dadonmuş. 
Taa gençliindä durmadan, 
Ölümü gözä almadan, 
Komşularına o korku saçarak, 
Gücendirärmiş onnarı kaçarak. 
Ama vakıt geçincä, 
Ţar ihtiyarlandıkça, 
Dadon cengi zorlan brakmış, 
Raatraat yaşamaa istemiş. 
Bu sefer komşuları 
O Dadon yaşlı ţarı 
Raatsız etmää başlamış, 
Büük zarar ona yapmış. 

MERCİMEK HEM AGALARI

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Varmış bir vakıt bir dädu hem bir babu, varmış onnarın iki oolu. Yevermiş dädu oollarnı. Şindi olların uşakları olmuş kalabalık, çifçilik az edärmişlär, dädu babu ihtärlamış. Şindi dädu deer oollarna: “Oollarım bis bakınamaycez, gidin siz taa ii kazanmaa, bän da burda gelinnärlan hem uşaklarnan kalarım da siz da beş-on para kazanırsınız da bakarsınız hem bizi hem uşaklarnızı”. Şindi dädunun oolları giderlar. Çok mu gitmişlär, az mı gitmişlär, üç yıl bir güz gitmişlär da kaybelmişlär. Şindi o dädunun, babu sa aar kalmış, da babunun canı mercimek istemiş. Babu söleer däduya, ani mercimek canı isteer. Gider dädu panayıra da satın alayêr üç tenä mercimek, da getirer babuya. Babu iyer o üç tenä mercimekleri da olayor babunun bir çocuu. Vatiz ederlar o çocuu, adını koyêrlar Mercimek. Da o çocuk pek tez büvärmiş bir gündä, bir yaşında uşak kadar. Geçer irmi gün, çocuk olayor irmi yaşında. Şindi çocuk gidärmiş ahengä siiretmää hem oynamaa da o Mercimeklän çocuklar oynaşırmış da därmişlär: “Senin vardı iki agan da keybeldilär, karıları kaldı hem uşakları”. Mercimek da demiş: “Görerim, bizdä var iki karı hem var uşakları da, ama bilmeerim kimin”. 

İSLÄÄ KARI ZENGİNDÄN TAA İSLÄÄ

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Varmış bir çocuk kısmetsiz, yannaşmış bir adama çırak bir taşa. O başa çıkarınca çıraklıı, o taş erimiş. Ordan gider padişaha, sorsun neiçin yok onun kismeti? Padişaa demiş ona: “Bän bilmeerim”. O da çıkmış. Çıkarkan, kızı demiş ona: “Ne geldin?” O da demiş: “Geldim sorayım, neçin yok benim kısmetim?” Kız da demiş: “Senin kısmetin, açan evlenirsin da iki kısmet bireri gelir, ozamna görecän kısmetini”. Padişaa o saat demiş: “Ne sän bendän akıllıymısın?” Tutmuş kızın kolundan da uurat-mış çocuun aardına da demiş: “Git sän da onunnan bilä”. Çıkmışlar çocuknan kız, gitmişlär, yapmış, çocuk bir bordey kırın birindä da yaşamışlar. Bir gün vermiş kız kocasına bir fistan, gitsin da satsın da parasınnan alsın bir çift öküz. Almış çocuk fistanı, gitmiş panayıra. Gelmiş bir boyar, sormuş: “Ne paası bu fistanın?” O da demiş: “Bir çift öküz”. Almış boyar ona bir çift öküz da bakmış näpacek o öküzlärnän. Almış öküzleri, çeketmiş. Boyar da yıraktan yıraa ardına bakarmış. Karşılaşmış arabacıylan, ara-ba götürümüş panayıra. Demiş: “Diiş-mämisin bu arabayı öküznän?” Arabacı demiş: “Diişirim”. Almış arabayı, gitmiş ileri. Karşılamış bir adam keçiynän, da demiş: “Diişmämisin o keçiyi arabaynan?” Diişmiş onunnan da almış keçiyi, gider ileri. Karşılaşmış bir çingenäylän, bir keser elindä gidärmiş. Demiş: “Diişmämisin o keseri keçiynän?” Diişmiş, almış keseri, gidärmiş, görmüş bir sürü ördek uçarmış su üstündä, salmış birinä kesernän urmaa, düşmüş keser su içinä. Çıkmış boyar önünä da demiş: “Näptın sän?” O da demiş: “Neiçin?” Boyar demiş: “Öküzleri verdin bir arabaya, arabayı verdin bir keçiya, keçiyi verdin bir keserä, keseri da attın su içinä, o karı ne deyecek sana?” O da demiş: “Her karı däärsa bana bişey, bän sana esir olurum karıynan diveç”. Boyar da demiş: “Her o sana bişey demäsa, bän sana vereyim varlıımı dübüdüz”. Gitmiş boyar ileri, saklanmış da baksın, çekişecek mi? Gelmiş çocuk evä, karı sormuş: “Nası, sattın mı fistanı?” O da demiş: “Sattım da aldım bir çift öküz”. Karı demiş: “İi oldu da aldın öküz”. O genä demiş: “Öküzleri verdim, aldım bir araba”. Karı demiş: “Bari bir arabamız var”. Adam demiş: “Arabayı verdim da aldım bir keçi, keçiyi verdim da aldım bir keser, keseri da attım su içinä”. Karı demiş: “Sän saa ol, genä kazanırsın”. Boyar hep seslemiş, sora çaarmış çocuu da vermiş varlıını da çocuk zenginnemiş.

İKİ KARDAŞ

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Varmış bir vakıtta iki kardaş da çekederlar gitmää kasabaya. Büündäymiş ekmeklär. Küçüü acıkayor da deer agasına: “Ver bana bir parça ekmek”. 
Agası da deer: “Çıkarısan gözünü, veririm”. 
Küçük kardaşı yok näpsın çıkarayor gözünü da agası vereyor ona bir parça ekmek. Şindi giderlar. Ertesi günü küçük kardaşı genä isteer bir parça ekmek büündän. Deer: “Çıkarasın öbür gözünü da, verecäm sana bir parça ekmek”. 
Şindi küçük kardaşı çıkarayor gözünü da büü verer ona ekmek. Şindi büük kardaşı gider kasabaya, küçüü sa kalayor yol üstündä. 
Şindi küçüünün yanına geler bir adam da deer ona: “gidäsin nerdä uultu var”. 
Çocuk çekeder gitmää. Gidärkan işider uultu. Gidä, gidä bulayor bir çöşmä, o çöşmedä yıkayor gözlerni da açılayor gözleri. Şindi avşam olmuş. O çöşmenin yanında varmış bir fidan da çocuk piner fidanın üstünä da geceler orada. Şindi gecenin bir vakıdı toplanayor şeytannar orayı. 
Toplandıktan sora büü sorarmış: “Ne yaptınız büün?” 
Biri demiş: “Bän iki parça ekmää çıkarttım birinin gözlerni”. 
O çocuk ta seslärmiş fidan üstündä. 
Şindi genä büüleri sorarmış öbürnä: “Ne yaptın sän büün?” 
O da demiş: “Padişaa kırk yıl oldu yaptırayor bir köprü da o köprüdä kırk kişi işleerlar. Onnar işleerlar gündüz, bän da gecä gidip ta battırayorum köprüyü er içinä”. 
Şindi deer o şeytan büüleri: “Her bilsä o padişaa da gelip ta bu çöşmedän alsa su hem bu fidandan bir boşça yaprak da ozaman gitsin o köprü-ya da bu yaprakları diksin köprünün kenarlarna hem bu çöşmenin suyunu serpsin köprü üstünä, da köprü birdän kalkacek yukarı. Ama her bunu yapmasalar, yaarına bitirerlar köprüü da bittirdiktän sora padişaa kesecek o işleyän adamları”. 
Biri da deer: “Bän da padişahın kızını doldurdum yaraylan. On yıl oldu, kimsey yılaçlayamayor. Yaarına da her yılaçlayamasalar, avuşamsı kız ölecek. Ama her bilsälär da gelsälär bu çöşmeyä da alsalar bir şişä su hem bu fidandan yaprak, da kızın suratın yıkasınnar suylan da bu yaprakları yapıştırsınnar o yaralarna, da o kız alışacek”. 
Şindi horozlar öteer, şeytannar hepsi daalışayorlar. Şindi çocuk iner erä da alayor bir boşça yaprak hem bir şişä su da gider o padişaha, ani kızı hastaymış. O padişaa sa gelenä geçenä sorarmış imdat kızına. 
Şindi padişaa sorayor o çocaa: “Bilmeermisin bir yılaç benim kızıma?” 
Çocuk ta deer: “Bilerim”. 
Şindi padişaa deer: “Her yılaçlarsan, verecäm sana kızımı hem yarım padişahlık”. Çocuk ta deer: “Ko ölä olsun”. 
Şindi çocuk gider hastanın yanına, baksa, kız pek hasta, yıkayopr kızı o suylan hem yapıştırayor yaralarna o yaprakları da kızın teni kalayor nicäl üç yaşında uşaan, ölä temis. 
Şindi çocuk deer padişaha: “Götür beni o köprüya”. 
Çocuk dikeer köprünün üstünä yaprakları hem pufkurayor su da köprü birdän çıkayor yukarı. Şindi padişaa verer çocaa kızını hem yarım padişahlık. 
Şindi agası görer kardaşını zengin da deer: “Bän senin gözlerni çıkardım iki dilim ekmää, sän nicäl kazandın bu zenginnii?” 
Şindi kardaşı deer: “Bän kazandım, sän da git ta kazan”.

 Ana dilim tatlı dilim

 Mariya Çebanova 

Ana Dilim

Ana dilim! Tatlı dilim!

Sän içimä benim girdin!

Seni sevdim bütün üreklän,

Canım doldu gözäl kısmetlän.

Severim pek laflarını,

Severim o meraklıını,

Käämil, şerbet sözlerini

Hem bitkisiz gözelliini.

Açêrsın nicä bir gülcääz

Sän üreemä kanat verersin.

Sesin öter nicä çancaaz

Bucaamızda sevda büüdersin!

Zenginsin, avalıysın,

meraklı gözälsin

Bän var kolay taa söleyim:

Sän bitkisiz kuvet verersin

Büülü, gözäl Ana Dilim!!!

ÇOCUUN SEVGİLİ GÜNÜNDÄ ONU İMÄÄ İSTEYÄN YILAN

V.MOŞKOVun Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Varmış bir çocuk, Välçü adı, fukaaraymış, gezdii erdä, düşünürmüş, nası yapsın da zenginnesin. Bir gün çeketmiş gitmää. Gidärkan, çıkmış önünä bir dädu da sormuş ona. “Nereyi gidersin?” “Kısmetimi aramaa”. Dädu demiş: “Na, vereyim sana bir kutu, da git evä, da evdä aç onu”. 
Dayanamamış, açmış kutuyu, çıkmış kutudan bir sürü koyun, bir sürü da hergelä, bir sürü da öküz, bir sürü da keçi, daalışmışlar. Oturmuş Välçu da aalamış. Gelmiş bir yılan da demiş: “Ne aalayorsın?” “Ye näbayem, daattım bu malları?”. Şindi toplayamayorım. Yılan demiş: “Bän tolarım, ama seni hen sevgili günündä yiyecäm”. O da kayıl olmuş. Yılan sıklık etmiş bir kere, hepsi toplanmış, girmişlär kutuya. 
Alayor çocuk kutuyu, gider evä, açayor kutuyu, hepsini erleştirmiş. Çeketmiş düün yapmaa. Stevonoz olmuşlar, oturmuşlar sofraya. Gelmiş yılan, dikilmiş güveenin karşısına da demiş: “Yiyecäm seni”. Da ekmek çıkmış ta demiş: “Neiçin iyecän, ya sän patla taa ii”. Da yılan patlamış.
30-03-2006
Baba Marta (mart) №3 (490)