+0 BƏYƏN
پادشاهین کیچیک اوغلو
ائشیدیب یازان: علیرضا ذیحق
بیر گون وارایدی،بیر گون یوخ ایدی،آللهدان سئوای هئچ کس یوخ ایدی. گونلرین بیر گونونده بیر پادشاه وار ایدی کی اونون اوچ اوغلو وار ایدی.بیر گون ایسته‌ییر اونلارین اوچونوده ائولندیرسین. کیملری اونلارا آلماق ایچون فیکره دوشور. بونا گوره‌ده وزیر- وکیلی خبر ائله‌ییب اونلاری ییغیر باشینا.هامیلیق‌لا بو نتیجه‌یه یـئتیریرلرکی شهرین قیزلارینی بیر یـئره یـیغیب اوغلانلارین أللرینه بیر تیرکمان وئرسین‌لر. هر اوغلان بیر اوخ آتیب و اوخ هرهانسی قیزین آیاقی اؤنونده دایاندی او قیز اونون اولسون. اول‌ده بؤیوک اوغلان بیر اوخ آتدی و بئله‌لیکله وزیرین قیزی اونون اولدی. وسط اوغلان‌دا وکیلین قیزین بلله‌ییب اوخونو آتـیر. قالیر کیچیک اوغلان. کیچیک اوغلان‌کی اوخونو آتـیر ده‌ییر بیر قره‌داشا.هامی‌ناراحات اولورلار.
نئچه گون کئچیر و اوغلان اوز طالعینی دوشونه‌رکن قره‌داشا یاخینلاشیر. قره‌داشی یئریندن دبه‌رتمک ایسته‌ینده، گؤرور اونون آلتـیندا بیر قویـو وار. بو ایشده بیر سیرّ آنلاییب قویـونون تکینه یـئنیر. آیاقـینی یـئره قویـوب قویماز، قویـونون دیبینده بیر قاپی گؤرور. قاپینی آچار‌کن اوزونه بیر باغ آچیلیر. باغا گیره‌رکن اوره‌گه یاتان سئویلی بیر سس، اونو اؤزونه ساری چکیر. سسه‌کی یاخینلاشیر بیر قیز گؤرور. بیر قیز کی گؤزه‌للیکده، اونون تایی ـ برابری یوخ ایدی. نئچه‌گون بیر یـئرده اولورسالاردا او قدر خوش کئچیرکی گونلرین سایی ـ حسابی اللریندن چیخیر. آنجاق بیر گون قیز اوغلانا دئـییرکی: «قصره قاییدیب آتانلا بو واقعه‌دن سؤز آچدیقدان سونرا، اونو و بوتون قوشونونی قوناق اولماق ایچون بو باغا گتیررسن.»
اوغلان قیزلا وداعلاشیب قصره قایـیدیر. جریانی کی شاها آچیب دئـییر، شاه ائله فیکر ائلیرکی اوغلونون باشینا‌هاوا گلیب. وزیردن تدبیر ایسته‌یـیر و اودا جوابدا دئـییر:« شاهیم ساغ اولسون، منجه گرک اونون اوره‌گینی سیندیرمایاق. او دئـیه‌ن کیمی‌گرک ائله قوشوندان بیر حصه‌سینی گؤتوروب صاباح ناهار اوستو قره‌داشین یانینا گئده‌ک. اگر اوغلانین سؤزو دوز چیخدی کی هئچ، اگر سؤزو دوز اولماسا، اوندا دا بیر زاد الدن وئرمه‌میشیک . آخشام کی اولدی سارایه دؤنه‌ریک.»
پادشاه وزیرین سؤزونو قبول ائله‌ییر و صاباحکی گون‌هامی‌بیرلیکده قره داشا ساری یـولا دوشورلر. اوغلان نئجه‌کی دئمیشدی،او جورده اولور و هرزاد دوز چیخیر. پادشاه گئدیب باغداکی کوله‌فرنگی‌ده اوتورور و قیزی گؤرور کی جنّته اوخشار باغدا قیزیل قاب‌لاری دوگو ایله دولدوروب لشکری دویونجا یـئدیردیر. نهایتده ده قیزیل بشقابلاری اونلارا باغیشلایـیر.
پادشاه بو عالمه حیران ایدی کی گؤی‌دن آسلانمیش بیر آلما گؤرور. أل آتیب آلمانی توتماق ایسته‌رکن، آلما گؤیه گئدیر.قیز شاها دئـییر:«سیز زحمت چکمه‌یـین.ألی‌ئیزی یوموب آچساز، اووجوزدا گؤره‌رسیز.» پادشاه بو ایش‌دن چوخ حظّ ائله‌یـیب و آخشاما یاخین، وزیری‌ده گؤتوروب لشکرله بیرلیکده سارایا قاییدیرلار. آمما اوغلان قالیر قیزین یانیندا. بیرگون کی اوغلان باشینی قیزین دیزی اوسته قویوب یاتمیشدی، او واخت آیـیلیر کی گؤرور، بیر چؤلده یالقیز یالقیز اوزانیبدی. نه قیزدان خبر وار نه باغدان. آنجاق بیر مکتوب باشی اوسته گؤرونور. مکتوبا باخارکن قیزین خطّینی تانی‌یـیر. گؤرور قیز یازیب کی:«اگر منی سئویب آلماق ایسته‌سن، گرک کی دمیردن بیر جوت چاریق گئـییب و دمیر چلیک‌له منیم دالیمجا گزه‌سن.هازامان اونلار داغیلسالار، اوندا من سنینم سن ده منیم».
اوغلان کور پئشمان یولا دوشوب سفیل، سرگردان دولانارکن یولدا اوچ دئو گؤرور. دئـولر بیر بیرلری ائله دئـیشیردیلر. اوغلان ایشین نه اولدوسوندان باش‌آچماق ایچون یاخینا گئتدی. بیری دئدی:«دده‌میزدن بیزه اوچ شی قالیب‌دی. خالچا، قمچی و بیر دانا بؤرک. اونلاری بولوشدورمک ایچون سؤزوموز چیخیب. اگر بؤرکو باشینا قویوب و خالچادا اوتوروب، قمچی‌نن ووراسان حضرت سلیمان عشقیله، او سنی‌هارا دئسن آپارار.»
پادشاهین اوغلو واختی غنیمت بیلیب و اونلارا دئـییر:« بوکی بیرزاد دئـییل. من اوچ‌دانا داش آتاجاغام کیمسه او داشلاری تاپیپ گتیره بیلسه، بونلارین‌هامیسی اونون اولاجاق.»
دئولر اونون سؤزونه باخیب و داشلاری آتارکن، دابانا قوت گؤتورلمیزلر، اونلار قاچیب داشلاری تاپاناجان، پادشاهین اوغلو بؤرکو باشینا قویوب و قمچی ألده خالچادا اوتوروب دئـییر:« حضرت سلیمان عشقیله سئوگیلیم یانیـنا گئتمک ایسته‌ییرم.»
پادشاهین اوغلو گؤزونو یوموب آچانا قدر اؤزونو باغدا گؤرور و قیز اونو باغدا گؤرمک‌ده تعجب‌دن بارماغینی دیشله‌ییر. آنجاق بیر سوز دئـیه‌نمیر و اوغلان ائله فشنلیک‌ده اگلنجه‌ده اولور تا کی بیر گون، قیزین ندیمه‌لریندن بیری، شیطانلیق ائدیب قیزین شاه‌باباسینا اونون بیر اوغلانلا گون کئچیرمه‌سینی سؤیله‌ییر. شاه ائشیده‌رکن دستور وئریر اوغلانی توتوب اونون یانینا گتیرسین‌لر. شاه دئـییر:« سنین بوردا نه ایشین‌وار؟»
اوغلان دئـییر:«آللاهین امریله و پیغمبرین شرعی‌له سنین قیزین‌لا ائولتمک ایستیره‌م.»
شاه دئـییر :«سؤزوم یـوخ. آمما منیم‌ده بیر شرطیم وار. اودا بوکی فلان یـئرده بیر قصاب کیشی وار کی اونون سیررینی ایندی‌یه جان کیمسه بیلمه‌ییب. اگر قیزیمی‌ایسته‌سن گرکدیر کی او کیشی‌نی تاپیپ و سیررینی بیلیب منه دئیه‌سن!.»
اوغلان قبول ائله‌ییب و یـولا دوشمک ایسته‌ییر. گیزلتدیگی بؤرکی، خالچانی و قمچی‌نی تاپیپ و حضرت سلیمان عشقیله «منی قصاب کیشی‌نین یانینا قوی. دئـییب اؤزونو قصاب کیشی‌نین توکانیندا گؤرور. بؤرک باشیندا اولدوغو ایچون ده، کیمسه اونو گؤرمه‌ییر. قمچی‌له خالچانی گیزله‌دندن سونرا بؤرکونو جیبینه قویـوب قصاب‌لا راست‌لاشیر. قصاب اوندان نه‌ایسته‌دیگینی سوروشاندان سونرا، پادشاهین اوغلو دئدی:« من أت آلماغا گلمه‌میشم. غریب اولدوغوم ایچون بو گئجه‌نی سنه قوناق اولماق ایستیر‌م.»
قصاب کیشی اونون سؤزونو یـئره سالمادی و اونو قوناق آپاریب چوخ حؤرمت ائله‌دی. پادشاهین اوغلو آمما دؤزمه‌ییب و حقیقتی بوسبوتون آچیب دئدی. قصاب کیشی اوزونو اونا توتوب دئدی:« منیم سیرریمی‌بیلمه‌سن یاخشی‌دی. منیم سیرریمی‌آنلاماقلا اؤلمه‌گین بیردی. ایگیت‌لیگینه یازیقین گلسین. سحرکی اولدی دورگئت بیرده بویانا دولانما.»
پادشاهین اوغلو باشلادی آندا ـ قسمه کی حتما گرک من سنین سیررینی بیلم. او قدر یالوار یاخار ائله‌دی کی آخیردا قصاب آیاغا قالخیب و ایشقاب‌دان قیرخ کلید چیخارتدی و پادشاهین اوغلونو بیر سالونا آپاردی کی اوردا قیرخ قاپی وار ایدی. قاپی لاری کی بیربیر آچیردی هره‌سینده بیر آدامین سوموکلری گؤرونوردی. قصاب دئدی:« بونلاردا سنین کیمی‌منیم سیرریمی‌بیلمک ایستیردیلر. آمما‌هامیسینی اؤلدورموشم. سیرریمی‌سنه دانیشاجاغام، آمما آنلایاندان سونرا، سنی‌ده بونلار کیمی‌اؤلدوره‌جه‌گم. منیم سیرریم بئله‌دیر، قولاق آس! من عم قیزیم‌لا ائـوله‌نیب، اؤزومو چوخ خوشبخت بیلیردیم. آمما بیر گئجه کی یـوخودان آییلدیم، گؤردوم او یانیمدا دئـییل. بیر آز کی کئچدی گؤردوم گلدی.هاردا اولدوغون کی سوروشدوم سو باشینا گئتمه‌یین آنلاتدی. بونون اوستوندن بیر مدت کئچدی. یـئنه بیر گئجه آییلیب عم قیزینی گؤرمه‌دیم. آمما‌هاننان گیزدین اونون گلمه‌سینی گؤردوم و جاوابدا یئنه همان سؤزو ائشیتدیم. صاباحکی‌گون ألیمی‌کسر‌کن اونو دوزلادیم تا یوخوم گلمه‌سین. گئجه یاریسی ایدی کی قئـینانام اتاقا گیردی و منی یوخودا گؤردوک‌دن سونرا عم قیزیمی‌آییلدیب «دور گئده‌ک» دئدی. قئـینانام‌لا خانیمیم یولا دوشدولر. من‌ده تئز آییلیب اونلاری بوسماقا باشلادیم. گوردوم حیط‌ده ایکی آت وار. بیرینه عم قیزیم بیرینه‌ده قئـینانام مینیب یولا دوشدولر. من‌ده ماجال وئرمه‌دیم. آتیمی‌مینیب اونلارین دالیجا دابانا قوت چاپدیم. اونلارین بیر قالایا گیرمک‌لرین گؤردوم. آتدان یـئنیب من ده گیزلین ـ گیزلین و سس‌سیز سمیرسیز قالایا گیردیم. قالا دولو ایدی حرامی‌لر ایله. قئـینانام یـئتیرجک، دایانمادان لوت سویـونوب باشلادی حرامی‌لر ایله اویناماقا. عم قیزیمی‌دا آپاردیلار بیر اتاقا کی حرامی‌لرین باشچی‌سی اوردا ایدی. حرامی‌لرین رئیسی عم قیزیمی‌گؤرجک اونون یـوبانماسیندان حیرص‌له‌ییب و باشلادی یامانلاماقا. سونرا ساچلاریندان یاپیشیب و اونو قویـنونا آلماق ایسته‌دی. قان گؤزومون قاباغینی توتوب و قیلینجی چکرکن، یـومولدوم حرامی‌لر اوستونه و باشچی‌لارینی قانینا غلطان ائله‌رکن قارانلیقدا گؤزذن ایتدیم. آتی مینیب ائـوه ساری یـوللاندیم. یـئریمه گیریب اؤزومو یـوخویا ویرماقیملا بیرگه، عم قیزیم دا یـئتیردی. هئچ دینمه‌دیم. ناهار چاغی ایدی کی عم قیزیم‌لا قئیناناما دئدیم کی گئجه‌نی بیر یـوخو گؤرموشم. یـوخومو سیزه دئـیه‌جگم، آمما قلبینیزه آلمایـین. بئله‌لیکله باشلادیم گئجه‌نی هر نه اولوب کئچمیشدی اونلارا تعریف‌له‌مگه، آمما سؤزوم هله قورتولمامیشدی کی قئـینانام، ایشینی آنلایـیب و برک‌دن منیم اوزومه توپوردی. اونون توپورمه‌سی‌له منیم سئحیر جادو اولماغیم بیر گوز قیرپیمی‌چکمه‌دی. من اولدوم بیر ایت و ائـودن قاویلدیم.هاپپیلد‌ییا‌هاپپیلد‌یا قارداشیم گیله گئتدیم. آروادی منی گورجک :«ایت گئت» دئدی و منی قاودی. آمما من گئتمه‌دیم. گؤزلریمی‌قارداشیم قیزینا دیکیب دیلسیز ـ دیلسیز اوره‌ک سؤزلریمی‌آنلاتماق ایسته‌دیم. قارداشیم قیزی باشلادی آتاسینی چاغیرماقا کی بو ایتین گؤزلری قصاب عمی‌نین گوزلرینه بنزه‌ییر. قارداشیم دا حیرص‌له‌نیب اوشاقا آجیقلاندی. آمما قیز دا أل چکمه‌دی. دئدی:اینانمیرسان بیر باخ! لاپ قصاب عمی‌نین گؤزلری‌دی…» قارداشیم یاخینا گلیب گؤزلریمه باخارکن، بیر کتاب گتیردی و اونون قاتینی آچیب بیر نئچه سئحیرلی دعا اوخودی. دعا بیته‌رکن منیم جیلدیم ده‌یـیشلیب و اؤز شکلیمه قاییتدیم . باشیمدان کئچه‌نی قارداشیما دانیشارکن، بیر نئچه سئحیر جادو منه اؤیره‌دیب اونلاری طیلیسمه سالماق قرارینا گلدیم. ائله‌ده اولدو. قئـینانام إششک شکلینه دوشدی و عم قیزیم‌دا بیر گؤیرچین اولدی. إششکی پیه‌یه باغلاییب هر گون سحر ایشیم اونو دؤیمک‌دی، او قدرکی دریسیندن قان آخا. عم قیزیم‌دا کی گؤیرچین اولوب، قونار پنجره‌نین هره‌سینه و هئچ یانا گئتمز. خوره‌گیمی‌یـئییب آرتـیقینی ایتین قاباغینا تؤکدوک‌دن سونرا، هرنه قالیرسادا او گؤیرچینین پایی اولار. اول‌ده هئچ نه یئمز. آمما اونداکی اؤلدوردوغوم حرامی‌نین باشینی گتیریب و باشلایارام قامچی‌لاماغا، اوندا قانادلارینی باشینا چکیب باشلایار ایتین آغزیندان قورتولموش آرتیق‌لاری یـئمه‌گه.»
قصاب کیشی بونلاری دئـییب قورتارارکن خنجرینی چکیب اونون باغرینی دئشمک ایسته‌دی کی پادشاهین اوغلو سئحیرلی بؤرکو باشینا قویـوب گؤروممز اولدی. خالچانی قمچی له‌ییب حضرت سلیمان عشقی‌ایله سئوگیلسینه چاتماق ایسته‌دی. پادشاهین اوغلو سئوگیلسی ایله گؤرو‌نرکن یـئنه هر زادی اونودوب گونلرین ساییسی ألیندن چیخدی. تاکی بیر گون یـئنه اونو شیطانلادیلار و شاه اونون توتوقالانماسینا امر ائندی. آمما اونداکی قصاب کیشی‌نین سیررینی پادشاها آچیقلادی، شاه قیزینی اونا وئره‌رکن یـئددی گئجه یـئددی گوندوز هریاندا توی چالیندی.
۰۲/۱۰/۷۴ ـ خوی روایتی
قایناق: ایشیقIŞIQ