+0 BƏYƏN
QIZIL FESÇİK
Zaman-zaman ekende, evel zaman ekende, orman yanındaki bir köyçikte kiçkene qızçıq yaşağan. Onı er kes pek seve eken. Lâkin er kesten ziyade qızçıqnı qartanası seve ve er vaqıt torunına çeşit bahşışlar bağışlap onı quvandırmağa areket ete eken. Küñlerden bir küñ qartanası sevimli torunına qadifeden qızıl fesçik tikip bağışlay. O vaqıttan başlap qızçıqnı Qızıl fesçik dep adlandıralar.
Bir küñ anası qızçıqnı çağırıp oña:
– Qızım, qartanañnı yoklap kel, oña bu vişneli köbeteni ve şişenen sütni alıp ket, lâkin saqt ol, ormanda adaşma, - dey.
Qızıl fesçik:
– Adaşmam, ana, men yolnı yahşı bilem. Kestirme yolnen ketsem, dos-doğru qartanamnıñ evine barıp çıqarım, - dey.
Anası:
– Aydı, balam, öyle olsa, keçke qalma, qaranlıq tüşkence qaytıp kel. Qartanañnıñ evine kelgeniñ kibi: “Meraba, qartanam” - dep ayt da, oña sütnen köbeteni ber, - dey.
– Yahşı, anaçığım, öyle de yaparım, - dep Qızıl fesçik ormannıñ kestirme yolunen qartanasına kete.
Yarı yolğa kelgende, qarşısına birden qaşqır atılıp çıqa ve:
– Meraba, Qızıl fesçik! - dey.
– Meraba, qaşqır! – qorqmayıp cevap bere qızçıq.
– Qayda ketesin ya, Qızıl fesçik? – dep soray qaşqır.
– Qartanama, vişneli köbetenen bir şişe süt alıp ketem.
– Ya qartanañ qayda yaşay?
– Mına bu yolnen biraz ketseñ, üç dane emen teregini qorersiñ, qartanamnıñ evi o yerdedir. Añladıñmı? - dey Qızıl fesçik.
– Añladım, - dep cevap bere qaşqır pervasızlıqnen, özü ise içinden: “Barsın, ketsin qartanasına, maña daa da yahşı, ekisini de aşarım”, - dep tüşüne.
Qaşqır Qızıl fesçikniñ artından qalmay, oñı aldatıp toqtatmağa tırışa ve kene soray:
– Qızıl fesçik, baqsa, çevre-çette ne qadar dülber çeçekler bar. Mında papadyeler, peyğamber dögmesi, zambaqlar, melevşeler öse. Ne içün qartanaña bir top cıymaysıñ?
Qızıl fesçik toqtap etrafına baqa - aqiqaten de yeşil otlar arasında çeşit renkli dülber çeçekler öskenini köre, olarnıñ güzel qoqusını is ete.
Qızçıq anasınıñ tenbiyesini unutıp, yolnıñ kenarına çıqa da çeçekler toplamağa başlay.
Qaşqır ise kestirme yol boyu dos-doğru qartananıñ evine taraf çapıp kete. Bayağı yol çapqan soñ üç emen teregini ve onıñ tübünde alçaçıq evçikni köre. Qaşqır, pancasınen qapunı qaqa.
Qartana:
– Kim anda? - dep soray.
Qaşqır sesini deñiştirip, ince sesnen:
– Bu men, Qızıl fesçik, saña vişneli köbetenen bir şişe süt ketirdim, - dep cevap bere.
–Qapunıñ zembelegini bassañ, o açılır, - dey qartiy.
Qaşqır qapunıñ zembelegini basa. Qapu açılğanınen o içeri kirip qartanağa atıla ve bir kereden onı yutıp yibere. Soñra qartananıñ yavluğını başına bağlap, onıñ töşegine kirip yata.
Biraz vaqıttan soñ Qızıl fesçik güldestenen qartanasınıñ evine kele. Qapuğa yaqınlaşğanda, onıñ açıq olğanını körip eycanlana: “Bu ne? Qartanamnıñ qapusı ne içün açıq eken? Oña bir qaza olmadımı?” - dep tüşüne.
Qızıl fesçik evge kire ve:
– Meraba, qartanam! - dey.
Qaşqır ise cevap vermey, susıp yata.
Qızıl fesçik töşek yanına yaqınlaşqan soñ ne körsin: yorğan tübünde qartanası yavluğını burnunace çekip, yüzüni qapatıp yata. Öz-özüne oşamay.
Qızıl fesçik şaşqın alda:
– Qartanaçığım, ne içün seniñ qulaqlarıñ boyle balaban, ya? - dep soray.
Qaşqır ise ince sesnen:
– Seni yahşı eşitmek içün, torunçığım, - dey.
– Ya közleriñ ne içün boyle balaban?
– Seni yahşı körmek içün, qozuçığım.
– Ya qollarıñ ne içün bu qadar balaban?
– Seni quçaqlamaq içün, yavrum.
– Ya tişleriñ ne içün boyle balaban?
– Seni aşamaq içün, - dep bağıra qaşqır ve qızıl fesçikniñ üstüne atılıp onı da bir kereden yutıp yibere.
Qaşqır Qızıl fesçikni yutqan soñ kene de qartananıñ töşegine qaytıp yata ve huruldap yuqlap qala.
Şu vaqıt qartananıñ evi yanından avcı keçe eken. O, qaşqırnıñ hurultısını eşite ve: “Boyle huruldağan qartana ekenmi? Kirip qarayım”, - dep tüşüne.
Evge kirse, qartana yoq. Onıñ töşeginde ise yorğanğa örtünüp qaşqır yata ve huruldap yuqlay eken.
Avcı:
– Mına qayda kelip tüştiñ qoluma, canavar, - dey.
Avcı tüfegini kötere ve qaşqırnı közley. Birden qaşqırnıñ qursağından qartana ve Qızıl fesçikniñ:
– Avcı, avcı, qurtaq bizni! - dep qıçırğanlarını eşite.
Avcı pıçaq alıp qaşqırnıñ qursağını yara. Andan qartana ve Qızıl fesçik çıqalar.
Qızıl fesçik:
– Bizni qurtarğanıñız içün sağ oluñız, avcı ağa! Qaşqırnıñ qursağında bizge qaranlıq ve taraşlıq edi. Men pek qorqtım. - dey.
Qartana da avcını alğışlay ve vişneli köbetenen sıylay.
Avcı köbeteni aşap, öldürgen qaşqırnı arqasına ura da evine kete.
Qaynaq: