+0 BƏYƏN
ساری اینگین ناغیلی
بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی، قدیم زامانلاردا بیر قیز وار ایدی، آدی فاطماخانیم ایدی. فاطماخانیمین اؤز آناسی رحمته گئتمیشدی. آتاسی آیری بیر آرواد آلمیشدی. فاطماخانیم اؤگئی آنا‌نین الینده قالمیشدی. اؤگئی آنا فاطماخانیملا چوخ پیس رفتار ائدیردی، دئییردی کی:
– ایلا‌نین آجیغی یارپیزدان گئدنده، منیم آجیغیم، آی قیز، سندن گئدیر. سنی گؤرمگه گؤزوم یوخدو.
سحردن آخشاما هر نه ایش اولسایدی، فاطماخانیما گؤردورردی. بو آروادین قاباقکی اریندن بیر قیزی واردی کی، اؤزویله فاطماخانیمگیله گتیرمیشدی. آرواد اؤز قیزینا تمیز پالتار گئیدیرردی و قویمازدی الینی آغدان قارایا وورسون. شام واختی بیر آز قورو چؤرک قویاردی فاطماخانیمین قاباغینا و دئیردی:
– بورنوندان گلسین.
آما اؤز قیزینا پلوو بیشیرردی. فاطماخانیمین آتاسی قورخاق و آروادآغیز بیر کیشی ایدی. بونلارین بیر ساری اینکلری وار ایدی. بو اینک فاطماخانیمین آناسی‌‌نین یادیگاری ایدی. بیر گون اؤگئی آنا بیر آز پامبیق، بیر آز کپکلی چؤرک وئردی فاطماخانیما، دئدی:
– بو دا ناهارین، آپار پامبیغی اَییر، ساری اینگی ده چؤلده اوتارگینن.
فاطماخانیم ساری اینگی گؤتوروب گئتدی چؤله، مشغول اولدو پامبیق اَییرمگه. بیردن گوجلو یئل اسیب پامبیغی فاطماخانیمین الیندن قاپیب آپاردی. فاطماخانیم دوشدو پامبیغین دالینجا، دئدی:
– یئل بابا، قاپازلارینا قوربان اولوم، منیم پامبیغیمی آپارما.
یئل پامبیغی آپاریب، بیر قاری آروادین ائوینه سالدی. بو دمده فاطماخانیم یئتیشدی، دئدی:
– ننه جان، یئل پامبیغی گتیردی سنین ائوینه، ایجازه وئر گؤتوروم آپاریم.
قاری دئدی:
– برکاللاه، قیزیم، سن ده ادبلی قیزسان، گل، منیم باشیما باخ، گؤر منیم باشیم تمیزدیر، یا سنین آنا‌نین باشی.
فاطماخانیم باخیب گؤردو قارینین باشی تمیزدی، دئدی:
– سنین باشین تمیزدی.
قاری دئدی:
– منیم کیلیمیمین آلتینا باخ، گؤر منیمکی تمیزدیر، یا سنین آنا‌نین کیلیمی‌‌نین آلتی.
فاطماخانیم باخیب گؤردو کیلیمین آلتی دولودو بؤر-بؤجک ایله. آما دئمه‌دی.
– سنین کیلیمی‌‌نین آلتی تمیزدی.
قاری دئدی:
– آل، بو سنین پامبیغین، گئدرسن، قاباغینا بیر آغ سو گلر، آغ سودا چیمرسن، سونرا قارا سو گلر، قارا سودان باشینا و قاشلارینا یاخارسان، بیر ده قیرمیزی سو گلر، قیرمیزی سودان دوداقلارینا چکرسن. دالدا ائششک آنقیرسا، دؤنوب دالینا باخمازسان.
فاطماخانیم دئدی:
– باش اوسته.
گلدی گؤردو ساری اینک قالان پامبیقلاری کلف ائدیبدیر. اینگی گؤتوروب گلدیلر. فاطماخانیم گؤردو قاباغیندا اوچ جور سو واردیر. فاطماخانیم قارینین دئدیکلرینه عمل ائله‌دی، اولدو اون دؤرد گئجه‌لیک آی: گؤزللیگی بیره دؤرد آرتدی.
فاطماخانیمین اؤگئی آناسی گؤردو فاطماخانیم گئج گلدی. دوردو، چیخدی یولا، گؤردو فاطما گلیر، نه گلیر، گؤزللیگی یولو بورویوب. اؤگئی آنا آز قالدی پاخیللیغیندان باغری چاتلاسین. بیر یومروغ ووردو فاطماخانیمین باشینا، دئدی:
– تورپاقلار سندن اوجا اولسون، نییه گئج گلدین؟
فاطماخانیم باشینا گلن ماجرانی دانیشدی. آرواد اؤز-اؤزونه دئدی: "صاباحلاری اؤز قیزیمی گؤندررم اینگی آپارار".
سحر آچیلدی. آرواد دوروب پلوو بیشیریب، بیر آز دا پامبیق وئردی اؤز قیزینا. اینگی ده چیخارتدی کی، آپارسین چؤله. آرواد قیزینا دئدی:
– اینگی آپار، فاطما آپاران یئره.
قیز گئتدی، اینگی آپاردی چؤله، یاتیب یوخولادی. یئل گلیب پامبیغی گؤتوروب آپاردی. قیز دوروب یئلین دالینجا دوشوب گئتدی، دئدی:
– آی یئل بابا، قانادلارین سینسین، منیم پامبیغیمی وئر.
یئل پامبیغی آپاردی همین قارینین ائوینه. قیز یئتیشیب دئدی:
– کؤپک، ایمانسیز، منیم پامبیغیمی وئر.
قاری دئدی:
– یاخشی گل، اوتور قیزیم، ادبین اولسون، گل، منیم باشیما باخ، گؤر، منیم باشیم تمیزدیر، یا سنین آنا‌نین باشی.
قیز باخیب دئدی:
– آی سنین باشینا کول اولسون. آنامین باشی تمیزدی.
قاری دئدی:
– گل، بو سنین پامبیغین، گئدرسن، قاباغینا اوچ جور سو گله‌جک، آغ، قارا، قیرمیزی. قارا سودا چیمرسن، قیرمیزی سودان باشینا چکرسن، آغ سویو قاشلارینا چکرسن. ائله کی، ائششک آنقیردی، دؤنوب دالینا باخارسان.
قیز قاییتدی گلدی، گؤردو قاباغینا اوچ جوره سو گلیر. قاری دئدیگی کیمی قارا سودا چیمدی، آغ سویو قاشلارینا چکدی، قیرمیزی سویو باشینا تؤکدو، ائششک آنقیراندا دؤنوب دالینا باخدی، ائششگین باشی اونا یاپیشدی. بدنی اولدو قاپ-قارا، بیر قارا ایته اوخشادی. گلدی گؤردو ساری اینک بیر ایش گؤرمه‌ییب. ساری اینگی گؤتوروب گلدیلر کنده. آناسی چیخمیشدی قیزینین یولونا، گؤردو اون دؤرد گئجه‌لیک آی عوضینه بیر قارا هئیبتلی مئیمون گلیر. آرواد ووردو باشینا، هوشو گئتدی. ائله کی، هوشا گلدی قیزی ایله بیرلیکده گلدیلر ائوه فاطماخانیما کؤتک وورماغا کی، گوناه سنده‌دی. آرواد دئدی:
– هر نه وارسا، بو ساری اینگین الی‌نین آلتیندادی.
آرواد اؤزونو ووردو مریضلیگه، نیق-نیق-نیققیلدادی، اوز-گؤزونه ساری کؤک سورتوب ییخیلیب یاتدی. آخشام اولدو، کیشی گلدی، دئدی:
– آرواد، نه ایشدی؟
آرواد دئدی:
– کیشی اؤلورم، گئتدیم حکیمین یا‌نینا، دئدیلر تؤوله‌ده‌کی اینگین اتی سنین درما‌نیندی.
کیشی دئدی:
– بو کی، بیر شئی دئییل، باشینی کسرم، سن یئیرسن.
فاطماخانیم آغلادی، دئدی:
– دئدی، منیم ننه‌مین یادیگاریدی، گل، بو اینگی اؤلدورمه.
کیشی دئدی:
– اولماز، گرک ساری اینگین باشینی کسم.
فاطماخانیم گلدی ساری اینگین یا‌نینا دئدی:
– سنی اؤلدوره‌جکلر.
اینک دئدی:
– عئیبی یوخدو، عوضینده اتیم سنین آغزیندا شیرین اولاجاق، اونلارین آغزیندا ایسه زهر کیمی. فقط سن سوموکلریمی گتیریب، منیم آخورومدا قویلارسان، هر ایشین برکه دوشنده گلیب منه دئیرسن، من سنین ایسته‌دیگینی وئررم.
ائله کی، ساری اینگین باشینی کسدیلر، دریسینی سویوب، اتینی پیشیردیلر، شام واختی اولاندا گتیریب تؤکدولر قابلارا، قویدولار قاباقلارینا. هانسی قویدو آغزینا، ات اولدو زهر. آما فاطماخانیم آغیز لذّتیله دویونجا یئدی. آناسی اؤلندن بری دویونجا چؤرک یئمه‌میشدیر. آرواد اتلرین هامیسینی فاطما‌نین قاباغینا قویوب دئدی:
– یئ، ایرین، چیرک یئیه‌سن.
بیر نئچه گوندن سونرا پادشاه اوغلونون تویو ایدی. آرواد قیزینی بزه‌دی کی، آپارسین تویا. فاطماخانیم دئدی:
– آی خانیم، ائله من ده سیزینله گلیم تویا.
آرواد دئدی:
– آز دانیش، آی آغزی یانمیش، سنی آپارسام، آبریم گئدر، اوتور ائوده.
خولاصه، آرواد قیزی ایله گئتدیلر تویا. فاطماخانیم گلیب آخوردا قویلادیغی ساری اینگین سوموکلرینی چیخاریب دردینی اونا دانیشدی. فؤوری بیر آغ آت، بیر دست پالتار حاضیر اولدو. فاطماخانیم پالتاری گئییب، آتی مینیب، بیرباشا توی ائوینه یولا دوشدو. توی یئرینه یئتیشن کیمی گیردی مجلیسه. بوتون آروادلار، قیزلار، گلینلر فاطماخانیمین پالتارینا، گؤزللیگینه، اوجا بویونا مات قالدیلار. فاطماخانیم دئدی:
– قیزلار، ایجازه وئرسه‌نیز، من بیر آز اوینایاجاغام، تئز چیخیب گئده‌جگم.
فاطماخانیم باشلادی اویناماغا، بیر جیبی دولو ایدی گول ایله، بیر جیبی ده دولو ایدی تورپاق ایله. گوللری سپدی قیز-گلینلرین باشینا، تورپاقلاری دا آنالیغی و اونون قیزینین گؤزلرینه سپدی.
فاطماخانیم قاییدیب چیخدی آغ آتین اوستون، گلدی ائوه، مشغول اولدو ایشله‌مگه. ائله کی آروادلا قیزی ائوه گلدیلر، فاطماخانیم دئدی:
– همیشه تویدان گله‌سینیز، دئیین گؤروم نه وار، نه یوخ؟
آرواد دئدی:
– واللاه، بیر اون دؤرد گئجه‌لیک آیا بنزر قیز گلدی، اوینادی، گوللری سپدی آروادلارین اوستونه، تورپاغی دا بیزیم اوستوموز، قاییدیب گئتدی.
ایکینجی گون یئنه ده آرواد اؤز قیزی ایله دوردولار تویا گئتمگه، فاطماخانیم دئدی:
– قویون من ده سیزله گلیم، او گلیب اوینایان قیزی من ده گؤروم.
آرواد دئدی:
– آی آغزینا یارا چیخمیش، لال قال، هر نه بلا باشیما گلیر سنین بدشوملوغوندان گلیر، اوتور آشاغی.
فاطماخانیم ناراحات اولوب اوتوردو. آرواد ایله قیزی تویا گئتمکده اولسون. فاطماخانیم گلدی ساری اینگین آخورونا طرف، اونون سوموگونو چیخاردیب دئدی:
– سندن قیرمیزی آت، بیر دست آغ پالتار ایسته‌ییرم.
درحال حاضیر اولدو. فاطماخانیم آتی مینیب، پالتارلاری گئیدی، بیرباشا توی ائوینه ساری گئتدی. پادشاه اوغلونون قاراواشلاری ایله قاپیچیلاری فاطماخانیما یول وئردیلر، او دا توی مجلیسینه گیردی. آروادلار فاطماخانیمین پالتارینا، خوصوصاً گؤیچکلیگینه تاماشا ائله‌دیلر. فاطماخانیم ائله اوتورمامیش باشلادی اویناماغا. اوینایاندا بیر دسته گول قیزلارا وئریب بیر سیخیم تورپاق آتدی آنالیغی ایله قیزینین گؤزونه. سونرا قاییدیب، قیرمیزی آتی مینیب آرادان چیخدی، گلدی ائوه. ائله کی، آروادلا قیزی گلدیلر ائوه فاطماخانیم دئدی:
– بو گون تویدا نه اولدو، نه اولمادی؟
آرواد دئدی:
– دوننکی قیز بیر دست آغ پالتار گئییب گلدی تویا اویناییب، بیزیم گؤزوموزه تورپاق، او بیریلرین اوستونه گول سپدی، قاییدیب گئتدی.
اوچونجو گون یئنه ده آروادلا قیزی تویا گئتدیلر. فاطماخانیم یئنه ده ساری اینگین آخورونا گئدیب مطلبینی ایسته‌دی. بو سفر بیر گؤی دمیر آت حاضیر اولدو، اوستونده قیزیل یهر، اوزنگیلری ایسه گوموشدن. فاطماخانیم بیر دست الوان پالتار، بیر جوت قیزیل باشماق گئییندی، بیر جیبینه قیزیل پول، بیر جیبینه کول تؤکدو. قالخدی آتین بئلینه، تویا ساری آت چاپدی. یئتیشدی، قیزلار گؤردولر کی، بیر قیز گیردی ایچری. فاطماخانیم اؤز اورگی ایسته‌دیگی هاوایلا باشلادی اویناماغا. جیبیندن بیر سیخما قیزیل چیخاریب سپدی قیزلارین طرفین، بیر سیخما کول ده سپدی آرواد ایله قیزینین گؤزونه. سونرا قاییدیب قالخدی گؤی دمیر آتین بئلینه. آیاغینی اوزنگی یه قویاندا باشماغی‌نین بیر تایی دوشدو حوووضون سویونا.
فاطماخانیم تئز گلدی ائو، اوندا گؤردو اؤگئی آنا ایله قیزی گؤزلرینی اووا-اووا گلیرلر. فاطماخانیم دئدی:
– دانیشین گؤرک، بو گون نه اولدو؟
آرواد باشلادی فاطماخانیما لاتاییر-لاتاییر سؤزلر دئمگه. بو، بوردا قالسین، سیزه کیمدن خبر وئریم، پادشاهین کیچیک اوغلوندان. او بیر گون آتینی گتیردی حوووضدا سووارسین. آت هورکوب گئری قاییتدی. پادشاه اوغلو نؤکرلره دئدی:
– آختارین، گؤرون سویون ایچینده نه وار.
آختاردیلار گؤردولر بیر تای باشماق. ائله کی، پادشاه اوغلو باشماغین تایینی گؤردو بیر کؤنولدن مین کؤنوله باشماغین یییه‌سینه وورولدو، دئدی:
– گؤرون، بو باشماق کیمین آیاغی‌نین باشماغیدی، اونو گرک آلاسینیز منه.
بوتون شهرلری آختاردیلار، تاپمادیلار. گلدیلر فاطماخانیمین یاشادیغی کنده. هامی‌نین آیاغینی ایمتاحان ائله‌دیلر، باشماغین یییه‌سینی تاپمادیلار. گلدیلر فاطماخانیمگیلین ائوینه. آرواد خبردار اولوب، باشا دوشدو حالی-قضیه ندی. فاطماخانیمی توتوب سالدیلار تندیره، دوواغی قویدولار آغزینا. بو طرفدن پادشاهین اوغلونون مأمورلاری ائشیتدیلر، آما آرواد یالنیز اؤز قیزینی نیشان وئردی. باشماغی اونون آیاغینا ایمتاحان ائله‌ییب گؤردولر اولمور. دئدیلر:
– داها آیری قیزین یوخدو؟
آرواد دئدی:
– قیزیم ائله بودو کی، وار.
مأمورلار ایله کنیزلر ایسته‌دیلر قاییتسینلار. بیردن بیره خوروز بانلاییب دئدی:
– قوققولوقو، فاطماخانیم تندیرده‌دی،
آیاقلاری کوفله‌ده،
گؤزلری قان-یاش تؤکور.
کنیزلر دئدیلر:
– آرواد، بو خوروز نه دئییر؟
آرواد خوروزا بیر تپیک آتیب، دئدی:
– هئچ-زاد، بو قیریلمیشلار دن ایسته‌ییر.
خوروز یئنه باشلادی اوخوماغا:
– قوققولوقو! فاطماخانیم تندیرده،
آیاقلاری کوفله‌ده،
دیزی اوسته ناخیش تیکیر،
گؤزلری قان-یاش تؤکور.
کنیزلر دوواغی گؤتوردولر، گؤردولر دان اولدوزونا اوخشار بیر قیزدی، یاناقلاری بنؤوشه گولو کیمی، تئللرینی تؤکوب آیا اوخشار بوخاقلاری‌نین دؤوره‌سینه. باشماغی گئیدیردیلر، گؤردولر کی، آختاردیقلاری نازنین بورادادی. چوخ شاد اولدولار. کنیزلر پادشاه اوغلونا موژده وئردیلر، سن ایسته‌ین قیزی تاپمیشیق. پادشاه اوغلو حؤکم ائله‌دی یئددی گون، یئددی گئجه توی توتسونلار. گلین چیخان گونو اؤگئی آنا یئنه ده فاطماخانیمی توتوب سالدی تندیره، اؤز قیزینی بزه‌ییب-دوزه‌ییب گلین چیخارتدی، دئدی:
– قیزیمی اؤزوم آپاراجام گردک اوتاغینا.
ائله کی، ایسته‌دیلر فاطماخانیمین یئرینه اؤگئی آنا‌نین قیزینی آپارسینلار خوروز یئنه ده بانلادی:
– قوققولوقو! فاطماخانیم تندیرده،
آیاقلاری کوفله‌ده،
دیزی اوسته ناخیش تیکیر،
گؤزلری قان-یاش تؤکور.
پادشاه اوغلونون کنیزلری فاطماخانیمی گؤتوروب آپاردیلار. اؤگئی آناسینی دا باغلادیلار آتین قویروغونا، بوراخدیلار چؤله. پادشاه اوغلو ایله فاطماخانیم اوزون ایللر عؤمور سوردولر، یئددی اوغلان، ایکی قیز صاحیبی اولدولار…
سو ایچدی یئره کئچدی،
سن ساغ، من ده سالامات.
کؤچورن: عباس ائلچین