Abılaydıñ tüsi

Bir küni Abılay üyinde jatıp, bir tüs köripti. Sol tüsin Buqarekeñe jorıtqan eken. Abılayxan tüsinde qubılağa qaray bara jatsa, bir bïik aspan zäwlim bäyterek köredi. Mïday dalada sol bäyterekke barsa, tübinde bir jolbarıs jatır eken. Ol jolbarıs Abılaydı köre sala kelip alısadı. Abılay da jolbarıspen alısıp jürip, qolındağı qanjarımen işin jarıp öltiripti. Onıñ işinen bir qasqır şığa kelip, ol tağı alısıptı. Abılay onı da jeñip öltiripti. Onıñ işinen bir tülki şığa kelip, o da alısıptı. Onıñ işinen bir qoyan şığa kelipti. Işin jarğanda onıñ işinen bir küzen şığa kelip, o da alıstı. Onıñ işin jarıp jiberse, qoñır şolaq tışqan şığadı. Mine körgen tüsi osı eken.

Buqarekeñ keleşek zamanğa jäne Abılaydıñ keyingi urpaqtarına keltirip bılay jorıptı:

— Bäyterek körgeniñ — öziñniñ osı kündegi xandıq baqıtıñ. Öziñniñ jolbarıstay aybatıñ, xan, saltanattı waqıtıñ. Öziñnen twğan bir balañ ayuday bolıp twıp, öziñniñ xandıq ornıña turıp, öziñdey bolıp qalmaqqa, jawğa ayuday bolıp şabadı eken. Onan twğan balalar qasqırday boladı eken. Onan keyingi adamdar tülkidey birin-biri aldap, arbap, sum zamanğa ïe boladı eken. Onan keyingi adamdarğa bir qorqw, ürkw, jebir, jesir tar waqıt boladı eken. Odan keyingilerdiñ körgen waqıtı bastarına keletin bir qoñır şolaq tışqanday bolıp jürip kün köretin waqıt boladı eken. Zamannıñ aqırı tayanğanda adam balasına kezdesetin waqıt küzen sekildi bolar. Ayağı tışqan bolıp, dünïe söytip tawsıladıdağı.

Buqar tüsin jorıp aytqan soñ Abılay bul sözine qulaq qoyıp, sonan soñ Samarqan şaharına elşi jiberipti: «Urısım, soğısım joq. Äwlïelerge zïyarat qılğalı keldim. Osı jerden qaytamın» dep. Samarqan, Buqar jurtı qorqısıp tur eken. Munan burın qosını qazaq bolıp on üş patşa ol şaharlardı alğan eken. «Qosını qazaq boldı degenşe, bu dünïe tar, sarttarğa azap boldı» deydi eken. Abılay xannan bul sözdi estigen soñ Samarqan xalqı qwanıp, tartw, taralğı, sıymen kelip, xandı körip köñilderi sonday tındı.

Qaynaq: bilim-all.kz