+0 BƏYƏN
Märxämätle Tölke
Gabdulla Tukay
Awçı yaz könendä Qarlığaçnı atıp ülterde. Bu bäxetsezlek Qarlığaçnıñ ülüe ilä genä betmäyençä, biçaranıñ artında ike-öç baş yaña ğına yomırqadan çıqqan Balaları qaldı.
Mesken Balaçıqlar ayanıçlı wä can awırttıra torğan tawışları ilä çereldäp, uyanmas yoqığa kitkän analarını uyatırğa tırışalar ide.
Bu xälne, bu küreneşne qarağan Keşeneñ, niqadär taş yöräk bulsa da, canı açır wä şäfqat qannarı qaynarlıq ide.
Berzaman Tölke, bu yätimnärneñ oyasına yaqın kilep, şul oya yanınnan ütkän härber Qoştan bu üksezlärgä märxämät itülären sorap, sufilanıp utıra ide.
Yuğarı, kürener-kürenmäs äylänep oçqan Turğayğa qarap: «İ sin, Turğay! Yuqqa buş hawalarda qanat taldırıp äylängänçe, bu atasız-anasız Balalarğa igenleklärdän, qırlardan ber-ike börtek orlıq bulsa da kiterep birsäñ, nindi sawap bulır ide!» — diä ide.
Şul tirädä genä yörgän ber Çäwkägä dä: «İ Çäwkä dus! Sineñ balalarıñ ällä qayçan üsep zur buldılar, inde alar üzläre dä üzlärenä citärlek azıq taba alırlar. Sin inde menä bu tärbiäçeläre bulmağan Qarlığaç balalarına ana bul, alarnı cılı mamığıñ ilä cılıt».
Şunnan pırxıldap oçqan Çıpçıqqa da: «Yuqqa çırıldap, pırxıldap yörgänçe, küz aldındağı bäxetsez Qoşçıqlarğa Çeben, Çikertkä awlap aşatsañ, xisapsız äcerlär alır ideñ. Anasızlarğa ana bulıp torsañ, bolarnıñ anasızlıq qayğıların onıttırır ideñ», — diä ide.
Älxasıyl’, könnär ütä. Belmim, Tölkeneñ näsıyxätlären tıñlawçı buldımı, yuqmı? Ämma bayağı yätim Qoşçıqlar, açlıq, susızlıqta tınıç utıra almıyça, berzaman Tölkeneñ awız töbenä ük yeğılıp töştelär. Xäzer bez qarıyk: Tölkeneñ süze ilä fiğıle arasında nindi mönäsäbät bar ikän? Tölke üzeneñ awızına töşkän biçara Qoşçıqlarnı qıçqırtıp, çereldätep aşadı da kitte.
***
Uquçı! İseñ kitmäsen, kem ki yaxşılıq xaqında söyläp, Keşelärneñ qolağın tondırsa, bel ki, ul Keşe ikençe beräwneñ kesäsennän genä yaxşılıq itärgä yaratuçı buladır.
Ul yaxşı belä ki: anıñ üzenä ul yaxşılıqtan ber tien dä zarar kilmi, ämma üz öleşenä ber izgelek itärgä tuğrı kilsä, ul bötenläy uşbu Tölke kebi buladır.
Qaynaq: