Tatar telendä mul’tfil’m :Tölke belän Qaz

تاتار تورکجه‌سینده چیزگی فیلم: تولکو ایله قاز

Ay belän qoyaş

Ay belän Qoyaş elek zamanda gel ber cirdä genä tormaqçı bulğannar. Şunnan soñ, böten qoşlarnı cıyıp, şul turıda cıyılış yasağannar. Böten qoşlar, bolarnıñ ber cirdä torularına riza bulıp, şuñar qul quyğannar.

Bolar arasında barı ber genä qoş qul quymıyça qalğan, di. Ul bulğan Yarqanat. Bütän qoşlar Yarqanattan sorağannar:

- Böten qoşlar qul quyğanda, nilektän sin genä qul quymadıñ? - digännär.

- Qulnı min, - digän Yarqanat, - şul säbäple quymadım: Qoyaş belän Ay ber cirdä genä torsalar, cil ber genä yaktan isär, ağaçlar käkre bulıp üsärlär, igennär dä Qoyaş töşkän cirdä genä üsär, Qoyaş töşmägän cirdä üsmäs, - digän.

Şunnan soñ bütän qoşlar äytkännär:

- Döres äytä şul. Qoyaş töşmägän cirdä igen üsmi inde ul, - digännär.

Ay belän Qoyaşqa ikesenä dä ber cirdä tormasqa, äylänep yörergä dip qarar çığarğannar, di. Şunnan soñ Qoyaş äytkän Yarqanatqa:

- Min sine üzemneñ yaktılığımda yörtmäm, - digän.

Şunlıqtan Yarqanat kön yaktısında çığıp yöri almıy ikän. Aña Ay süz äytmägän, şuña kürä ul Ay yaktısında bik äybät yöri, di.

Ay belän Qoyaşnıñ bolay äylänep yörüyen böten qoş-qortlar, böten xalıqlar bik döres dip qabul itkännär, di. Şunnan soñ igennär dä yaxşı bula başlağan, di.

​​​
​

Altın balıq

Borın zamanda bula ir belän xatın. Bolar balıq totıp qaytalar da üzläre aşıylar, ä qalğan balıqnı patşağa iltep birälär.

Könnärdän ber könne bu balıqçığa altın balıq elägä. Bu balıqqa «Monı aşağan keşe batır ir bala taba» dip yazılğan bula. Balıqçı xatınına aşarğa quşa, ä xatın patşadan qurqıp aşamıy, patşa xatınına iltep birergä quşa. İre balıqnı patşağa iltep birä. Patşa balıqnı alıp qala da peşekçegä peşerergä quşa. Peşekçe balıqnı tazartqan çağında balıqnıñ qırğan täñkälären mäçe aşıy. Peşergäç: «Ber mäclestä dä min rizıqnı peşergäç qabıp qaramıyça mäcleskä çığarmıym», — dip, peşekçe tämen qabıp qarıy da patşa xatınına kertep birä. Şul könnän alıp mäçe dä, quxarqada, patşa xatını da avırlı bulalar.

İl gizüçe baqa

(Vsevolod Ğarşin äkiäte)

​

Yaşägän, di, dön’yada ber baqa-baqıldıq. Ul sazlıqta çeben-çerkilär awlağan, üzeneñ dusları belän baqıldağan.

Bervaqıt şulay, käkre ağaç botağına yabışqan da cılı vaq yañğır astında qoyına ikän.

— İx, bügen nindi yaxşı, yuyeş hava! Dön’yada yaşäve nindi räxät! — digän baqa. Tamçılar anıñ tüşennän, täpilärennän tägäräp töşälär ikän.

Kinät havada «f’yu-f’yu-f’yu» digän qanat tavışları işetelä. Bu şulay itep ürdäklär oçwı ikän. Ul arada ürdäklär baqa yaşi torğan sazlıqqa kilep töşälär.

Altın alma

(tatar xalıq äkiäte)

Ber patşanıñ altın alma üsterä torğan baqçası bar. Ul altın alma yel da sayın bulmıy, öç yelda, un yelda ber genä bula ikän. Altın alma bit ul, mondıy ğına tügel. Bu patşanıñ, min siñaytim, öç malayı bar. Bik zur patşa bu. Bu patşa, min siñaytim, altın alma citkäç, qaravılçı quydı. Altın almanı patşa sanap qarıy, ike alması yuğalğan bula. Qaravılçı almanı yuğalttı bit. Patşa qaravılçını qulğa aldı, dürt yelğamı, biş yelğamı törmägä yaptı.

Patşa xäzer cıyılış cıydı inde, böten xalıq, min siñaytim, kem, di, şuşı almanı urlatmasa, bez aña yartı patşalıqnı biräbez, – di.

Yarıy, patşanıñ öç malayı bar, patşa malayları äytä inde xäzer:

– Bez, di, patşalıqnı çit keşegä birmibez, bez üzebez qaravıl torabız, – di.

Bäxet

 Gabdulla Tukay  

Märxämätle Tölke

Gabdulla Tukay
  Awçı yaz könendä Qarlığaçnı atıp ülterde. Bu bäxetsezlek Qarlığaçnıñ ülüe ilä genä betmäyençä, biçaranıñ artında ike-öç baş yaña ğına yomırqadan çıqqan Balaları qaldı.
Mesken Balaçıqlar ayanıçlı wä can awırttıra torğan tawışları ilä çereldäp, uyanmas yoqığa kitkän analarını uyatırğa tırışalar ide.
Bu xälne, bu küreneşne qarağan Keşeneñ, niqadär taş yöräk bulsa da, canı açır wä şäfqat qannarı qaynarlıq ide.

سو آناسی

تاتار تورکجه‌سینده چیزگی فیلم

Su anası

TatarFilm

Yükləyin/یوکله‌یین