+0 BƏYƏN
دؤخأ غوجا اوغلی دألی دومرول
اوغوز ایللرینده دؤخأ غوجا اوغلی دألی دومرول دیین بیر أر باردی. اول بیر غوری چایینگ اوستوندن کؤپری غوروپ، کیم شوندان گچسه، اوتوز اوچ آقجا آلیپ، گچمه‌دیکدن-ده، غایتا اورا-اورا، قیرق آقجا آلاردی. مونی اتمه‌سینینگ سبأبی اونونگ اؤزونه آشا گؤونی یتردی. اونسونگ اول: "دونیأده مندن دألی، مندن گویچلی أر تاپیلسا، اول منینگ بیلن سؤوِشه چیقسا. شوندا منینگ أرلیگیم، باتیرلیگیم، چالاسینلیگیم، ییگیتلیگیم روما، شاما یتیپ، عألمه یایراردی!" دییردی.
بیر گون شول کؤپرونینگ یاماجینا بیر اوبا گؤچوپ گلدی. شول اوبادا بیر یاغشی ییگیت دونیأدن اؤتدی. آللانینگ امری بیلن اول ییگیت اؤلدی. کیمسه اوغول دییو، کیمسه غارداش دییو، آغلاشدیلار. اول ییگیت اوچین اولی یاس باغلاندی. دوُیدانسیز یردن دألی دومرول بو اوبا آتینی چاپدیریپ یتیپ گلدی، آیدار:
– منینگ کؤپرومینگ یانیندا نأمه اوچین آغلارسینگیز، بو یاس، بو غووغا نأمه؟
اولار:
– خانیم، بیزینگ بیر یاغشی ییگیدیمیز باردی، شول اؤلدی، شونونگ اوچین آغلاشاریس – دیییپ، جوغاپ بردیلر.
دألی دومرول:
– سیزینگ اول ییگیدینگیزی کیم اؤلدوردی؟ – دییدی.
اولار آیتدیلار:
– آللا تعالادان بویروق بولدی. آل غاناتلی عزراییل اونونگ جانینی آلدی.
دألی دومرول:
– اول آدامینگ جانینی آلیان عزراییل دیییأنینگیز کیمدیر؟ – دیییپ سورادی. – اَی، قادیر آللا، بیرلیگینگ، بارلیگینگ حاقی اوچین عزراییلی بیر منینگ گؤزومه گؤرکز! اونونگ بیلن سؤوِشه‌یین، چکیشه‌یین، دیکلشه‌یین، بو یاغشی ییگیدینگ جانینی غوتارایین! غایدیبام عزراییلی یاغشی ییگیتلرینگ جانینی آلماز یالی اده‌یین! – دییدی.
دألی دومرول اول یردن غایتدی، دؤندی، اؤیونه گلدی. حاق تعالاغا دومرولینگ سؤزی یاقمادی.
– باقینگ، باقینگ! دألی کیشی منینگ بیرلیگیمی بیلمز، بیرلیگیمه شوکور قیلماز. منینگ درگأهیمده من-منلیک إیلأر– دییدی. عزراییلا بویروق اتدی:
– عزراییل، سن بار-دا، اول دألی کیشینینگ گؤزونه گؤرونگیل. اونونگ منگزینی سارالتگیل! خارلادیپ، جانینی آلگیل! – دییدی.
دألی دومرول قیرق ییگیدی بیلن ایییپ-ایچیپ اوتوراردی. دوُیدانسیز یردن عزراییل اونونگ غاپدالیندان چیقدی. عزراییلینگ اؤیه گیره‌نینی نه چاووش گؤردی، نه غاپی ساقچیسی. اینه، بیردن‌کأ دألی دومرولینگ گؤرر گؤزی گؤرمز اولدی، توتار اللری توتماز اولدی، دونیأ-عألم گؤزلرینه غارانگقیراپ گؤروندی. دألی دومرول نر کیبی کوکرگیپ، غیغیردی:
– جان، نه هایباتلی غوجا سن؟!
غاپیچیلار سنی گؤرمه‌دی، چاووشلار سنی دویمادی،
منینگ گؤرر گؤزوم گؤرمز اولدی، توتار اللریم توتماز اولدی!
تیتره‌دیم، جانیم جوشا گلدی،
آلتین کأسأم الیمدن یره غاچدی،
آغزیمینگ ایچی بوز کیبی، سونگکلریم دوز کیبی اولدی!
اَی، ساقغالجیغی آقجا غوجا، گؤزجاغازی چؤنگگه غوجا!
مره، نه هایباتلی غوجا سن، دییگیل مانگا!
غادام-بلام توقونار بو گون سانگا! –
دییدی.
بیله دییگچ، عزراییلینگ غاهاری گلیپ:
– اَی، دألی، گؤزومینگ چؤنگگه‌لیگینه نه بگنمز سن، گؤزی گؤرکلی غیزلارینگ، گلینلرینگ جانینی کؤپ آلدیم. ساقغالیمینگ آغارانینا نه بگنمز سن، آق ساقغاللی، غارا ساقغاللی ییگیتلرینگ جانینی کؤپ آلدیم. ساقغالیمینگ آقلیغینینگ مانیسی بودور – دییدی. – هأ، یری، سن: "عزراییل بیر الیمه دوشسه، اونی اؤلدوریپ، یاغشی ییگیتلرینگ جانینی اونونگ الیندن غوتارسام" دییرِدینگ. اینه، دألی، ایندی من سنینگ جانینگی آلماغا گلدیم. جانینگی بررمینگ یا-دا منینگ بیلن جنگ ادرمینگ؟ – دییدی.
دألی دومرول:
– هأ، شول آل غاناتلی عزراییل سنمی؟ – دییدی.
عزراییل:
– هاوا، من – دییدی.
– شو یاغشی ییگیتلرینگ جانینی آلیان هم سنمی؟
– هاوا، من.
دألی دومرول:
– آی، ساقلاولار، غاپیلاری یاپیشدیرینگ! – دیییپ غیغیردی. سونگرا
عزراییلا غاراپ:
– من سنینگ بیلن گینگ یرده دوشوشماغی آرزوو ادردیم. امما دار یرده الیمه دوشدونگ، ایندی من سنی اؤلدوریپ، یاغشی ییگیتلرینگ جانینی گوتارارین! – دییدی.
اول غارا غیلیجینی سیریپ، عزراییلی چاپماق اوچین حمله قیلدی.
عزراییل کپدری صیپاتینا اؤورولیپ، پنجیره‌دن چیقیپ، اوچوپ گیتدی.
دألی دومرول ال چارپیپ، لوْه-لوْه گولدی.
– ییگیتلر، گؤرونگ عزراییلی، من اونی غاتی غورقوزدیم، اول غیسسانجینا گینگ غاپینی تاشلاپ، دار پنجیره‌دن غوش بولوپ اوچوپ گیتدی، هر یره گیتسه-ده، من اونی سیپدیرمارین! – دییدی.
اول یاراغلانیپ آتلاندی، قوْووپ گیتدی، میداندا بیر-ایکی سانی گؤگرچینی اؤلدوریپ، اؤیونه غایتدی.
یولدا عزراییل اونونگ آتینینگ گؤزونه گؤروندی – آت اورکدی. دألی دومرولی گؤتریپ، یره چالدی. عزراییل اونونگ اوستونه مونوپ، بوْغوپ باشلادی. دألینینگ بوغازی خارلاماغا باشلادی.
دألی دومرول:
– آی عزراییل، آمان!
تانگرینینگ بیرلیگینه یوقدور گومان.
من سنی بیله بیلمز ایدیم،
اوْغرین جان آلدیگینگ دویماز ایدیم،
دپه‌سی بییک بیزینگ داغلاریمیز اولار،
اول داغلاریمیزدا باغلاریمیز اولار،
اول باغلارینگ غارا سالقیملاری – اوزومی اولار،
اول اوزومی سیقارلار – آل شرابی اولار.
اول شراپدان ایچن اسریک اولار،
شراپلار ایچدیم دویمادیم –
نه سؤزله‌دیم، بیلمه‌دیم،
بگلیک بیله اوْسمادیم.
ییگیتلیک بیله دویمادیم –
جانیم آلما، عزراییل، مِدِت!
اوندا عزراییل آیتدی:
– آی، دألی، مانگا نأمه یالبارار سن؟ آللاتعالا یالبار. من هم بیر یوموش اوغلانی، باشغا بیر الیمدن گلیأن زات یوق.
دألی دومرول:
– یا-دا جان بریپ، جان آلیان آللا تعالامی؟ – دییدی.
– هاوا، شونونگ اؤزودیر.
– اوندا سن بو یرده نأمه ایشلأر سن؟ سن آرادان آیریل، من آللانینگ اؤزی بیلن سؤزلشجک.
سونگرا اول آللا یوزله‌نیپ:
– سن همّه‌لردن بلنت سن، سن خود مؤمونلر کؤنگلونده‌سن. اگر منینگ جانیمی آلماقچی بولسانگ، اؤزونگ آل، منینگ جانیمی عزراییلا آلدیرما! – دییدی.
دألی دومرولینگ بو سؤزلری خودایا خوش گلدی:
– اَی، عزراییل، دألی منینگ بیرلیگیمه شوکور قیلدی؛ اَی عزراییل، دألی دومرولا سؤیله: اگر دألی دومرول جان یرینه جان تاپیپ برسه، اونونگ اؤز جانی آزات بولسون!
دألی دومرول آیدیار:
– من نأهیلی جان تاپایین؟ یؤنه منینگ غارری آتام بیلن غارری انه‌م بار. گل، شولارینگ یانینا گیده‌لی، بلکی، ایکیسیندن بیری جانینی برر.
دألی دومرول سوردی، آتاسینینگ یانینا گلدی، اونونگ اللریندن اوغشاپ، سؤیله‌میش، گؤره‌لینگ، نه سؤیله‌میش:
– آق ساقغاللی، عزیز، عیزّاتلی، جانیم آتام!
بیلر بولسانگ، نألر اولدی:
کوپور سؤز سؤزله‌دیم.
حاق تعالانگ خوشونا گلمه‌دی.
گؤکدن آل غاناتلی عزراییلا امر اتدی.
اول اوچوپ گلیپ، دؤشومه باسیپ موندی
هارلادیپ، منینگ سویجی جانیمی آلار بولدی.
آتام، ایندی سندن جان دیلأر من، جان بررمینگ؟
یوغسا-دا، "اوغول، دألی دومرول!" دییو آغلارمی سن؟
اوندا آتاسی آیدار:
– اوغول-اوغول، آی اوغول!
جانیمینگ پاراسی اوغول!
دوغدوغیندا، دوقوز بوغرا اؤلدوردیگیم، آرسلان اوغول!
آلتین توینوق آق اؤیومینگ غابساسی اوغول!
غازا منگزأر غیزیمینگ، گلنیمینگ گولی، اوغول!
غارشیداکی غارا داغیم گرکسه، سؤیله،
گلسین، اول عزراییلینگ یایلاسی اولسون.
سوووق سوولی بولاقلاریم گرکسه، اونگا ایچیت اولسون.
تِبله-تِبله شاباز آتلاریم گرکسه، اونگا مینیت اولسون.
خاتار-خاتار دویه‌لریم گرکسه، اونگا یوکلت اولسون.
آغیلداکی آقجا گوینوم گرکسه، اونگا اییمیت اولسون.
آلتین، کوموش پول گرکسه، اونگا خارچلیک اولسون.
بللی بیلگیل، دونیأ شیرین، جان سویجی، جانیم سانگا غییا بیلمن!
یؤنه سؤیگولی انه‌نگ یانینا بار، اول جانینی برر، بلکی؟
دألی دومرول آتاسیندان یوز تاپمان، سوروپ انه‌سینینگ یانینا باردی. اول آیدار:
– انه، بیلرمی سن نألر اولدی؟
گؤک یوزوندن آل غاناتلی عزراییل اوچوپ گلدی.
منینگ دؤشومه باسیپ موندی،
خارلادیپ، جانیمی آلار بولدی.
آتامدان جان دیله‌دیم، برمه‌دی.
سندن جان دیلأرم، انه، جانینگی مانگا بررمی سن؟
یوغسا-دا، "اوغول، دألی دومرول!" دییو آغلارمی سن؟
آجی دیرناق آق یوزونگه چالارمی سن؟
غارغا کیبی غارا ساچینگ یولارمی سن، انه؟ –
دییدی.
انه‌سی اونگا بیر سؤز دییمیش، گؤره‌لینگ، نه سؤیله‌میش. انه‌سی آیدار:
– اوغول-اوغول، آی اوغول!
دوقوز آی دار غارنیمدا گؤتردیگیم اوغول،
اون آی دیینده، دونیأ یوزونه گتیردیگیم اوغول،
دولاپ-دولاپ آق سویدومی امدیردیگیم اوغول،
آقجا بورچلی حیصارلاردا توتولایدینگ، اوغول،
ساسی دینلی غاوور الینده توسساغ اولایدینگ، اوغول،
آلتین آقجا گویجونه سیغیبان، سنی غوتارایدیم، اوغول،
یامان یره بارمیش سن – بارا بیلمن.
دونیأ شیرین، جان عزیز، جانیمی غییا بیلمن،
بللی بیلگیل.
انه‌سی هم جانینی برمه‌دی. عزراییل دألی دومرولینگ جانینی آلماغا گلدی.
دألی دومرول آیدار:
– آی، عزراییل، آمان! تانگرینینگ بیرلیگینه یوقدور گومان.
اوندا عزراییل آیدار:
– یری دألی، ایندی نأ آمان دیلأر سن؟ آق ساقغاللی آتانگ یانینا باردینگ، جان برمه‌دی. آق بورنجکلی انه‌نگ یانینا باردینگ، جان برمه‌دی، داغی کیم سانگا اؤز جانینی برسین؟
دألی دومرول:
– حسرتیم بار، شونی آیتسام! – دییدی.
عزراییل آیتدی:
– یری، دألی، حسرتینگ کیمدیر؟
– منینگ یات غیزدان حالالیم بار! اوندانام ایکی اوغلوم بار، بیر-ده آماناتیم[غیزیم] ، اولارا [سونگکی] سارغیدیمی اتسه‌م، سنم شوندان سونگ جانیمی آلسانگ.
دألی دومرول سوردی، عیالینینگ یانینا گلدی، آیدار:
– بیلرمی سن نألر بولدی؟
گؤک یوزوندن آل غاناتلی عزراییل اوچوپ گلدی،
منینگ گؤوسومه باسیپ غوندی،
منینگ داتلی جانیمی آلار بولدی.
آتامینگ یانینا باردیم، جان برمه‌دی،
انه‌مینگ یانینا باردیم، جان برمه‌دی،
"دونیأ شیرین، جان سویجی" دییدیلر.
ایندی یوکسک غارا داغلاریم سانگا یایلاغ اولسون،
سوْووق-سوْووق سوولاریم سانگا ایچیت اولسون،
تبله-تبله شاباز آتلاریم سانگا مینیت اولسون،
آلتین توینوق آق اؤیوم سانگا کؤلگه اولسون،
خاتار-خاتار دویه‌لریم سانگا یوکلت اولسون،
آغیلدا آقجا گوینوم سانگا شوولن اولسون،
گؤزونگ کیمی توتارسا، کؤنگلونگ کیمی سؤوِرسه، سن اونگا بارگیل.
ایکی اوغلانجیغیمی اونگسوز غویماغیل –
دییدی. اونونگ عیالی سؤیله‌میش، گؤره‌لینگ، نه سؤیله‌میش:
– نه دییر سن، نه سؤیلأر سن؟!
گؤزوم آچیپ گؤردوگیم!
کؤنگول بریپ سؤودوگیم!
غوچ ییگیدیم، شا ییگیدیم!
داتلی داماق بریپ، سوروشدیگیم،
بیر یاسسیقدا باش غویوپ، امیشدیگیم!
غارشی یاتان غارا داغلاری سندن سونگرا من نیلأرم؟
یایلار اولسام، منینگ گؤروم اولسون،
سوووق-سوووق سوولارینگ ایچر اولسام،
منینگ غانیم اولسون!
آلتین آقجانگ خارچلار اولسام،
منینگ کپنیم اولسون،
تبله-تبله شاباز آتینگ مونر اولسام،
تابیتیم اولسون!
سندن سونگرا بیر ییگیدی سؤووپ بارسام، بیله یاتسام،
آلا ییلان بولوپ منی سوقسون!
سنینگ اول موخاننث انه‌نگ-آتانگ بیر جانیندا نه بار،
سانگا غییماندیرلار!
عرش تانیغ اولسون!
کورس تانیغ اولسون!
یر تانیغ اولسون!
گؤک تانیغ اولسون!
قادیر تانگری تانیغ اولسون!
منینگ جانیم، سنینگ جانینگا غوربان بولسون! –
دیییپ، جانینی برمأگه راضی بولدی.
عزراییل اول عیالینگ جانینی آلماغا گلدی. امما آدامسینینگ یولداشینا گؤزی غییمادی. اول خودایا یالباردی:
– اَی، اولی تانگریم! اولی یوللار اوستونده سنینگ اوچین عیماراتلار سالدیرایین، آچ گؤرسم، دویرایین – سنینگ اوچین؛ یالانغاچ گؤرسم، دون یاپایین – سنینگ اوچین؛ آلسانگ، ایکیمیزینگ جانیمیزی بیله آل، غویسانگ، ایکیمیزینگ جانیمیزی بیله غویغول! – دییدی.
دألی دومرولینگ بو سؤزلری خودایا خوش یاقدی، اول عزراییلا بویروق اتدی.
– دألی دومرولینگ آتاسینینگ، انه‌سینینگ جانینی آل، اول ایکی حالالا یوز قیرق ییل عؤمور بردیم! – دییدی. عزراییل اونونگ آتا-انه‌سینینگ جانینی آلدی.
موندان سونگ دألی دومرول اؤز یولداشی بیلن یوز قیرق ییل یاشادی.
دده‌م غورقوت گلیبأن، بوی-بویلادی، سوی سویلادی:
– بو بوی دألی دومرولینگکی اولسون!
اونی مندن سونگرا آلپ ارنلر سؤیله‌سین!
آلنی آچیق جومارت ارنلر دینگله‌سین!
یوم برگین هانی: یرلی غارا داغلارینگ ییقیلماسین!
کؤلگه‌لیجه غابا آغاجینگ کسیلمسین!
دولوپ آقان گؤرکلی سووونگ غوراماسین!
قادیر تانگری سنی ناماردا زار اتمه‌سین!
آق آلنینگدا بأش کلمه دوغا قیلدیک، قابول اولسون!
ییغسین، دویرسون، گونأنگیزی
آدی گؤرکلی پیغامبریمیز دپ اتسین، خانیم هی!
کؤچورن: عباس ائلچین