+0 BƏYƏN
پالتا باتئر
بیری بارمئش، بیری یوقموش.
غوجا دوٌنیأنگ بیر چتینده اوُلئ بیر آغاچ لئق بارمئش. بو آغاچلئق ایچینده یاشایان ائنس و جئنس ـ
اوُلئ وکیچی آغاچلار باشغا جانلئ حایوانلار « اینگ کیچی سئچان دان توت تأ اینگ بییک حایوانلار»
بیلن ده‌نگ یاشایئشدا اسه‌ن آمان خوش یاشایئش ادیپ اوزاق یئللار یاشاپ یؤرأنمیش‌لر.
بولارئنگ آراسئندا بیر واغتدا بیری قئن چئلئق بیلن غارشئلاشایسا بارئ بیر بولوپ بیری ـ
بیرینه غولداولئق ادیپ اوُل قئنچئلئغئ ینگیپ واونگا اوٌستوٌن یؤرأپ ، غوتارانمئشلار.
بولار یاغشئ هم یامان گوٌنلرینده بیری ـ بیری‌نینگ یانئندا بولوپ، یاوار ادیپ ،
غوُلداولئق ادیپ کؤپ یئللار یاشاپ دئرلار.
اِممأ بو خوشلئق کؤپ اوزاغا گیتمأن، بو خوش گوٌنلرینگ بیرینده آغاچلار غئرئلماغا باشلاپدئر.
کیمده ـ کیم بو واقانئ نه گؤره‌ن بار نه‌ده دویان ! بو آغاچلار اوٌلکه‌سی‌نینگ یوٌره‌کلرینه غوُرقئ
دوٌشوٌپ باشلاپدئرلار.
هنیز بوواقانئ گؤرمه‌دیک جنگگل حالقئ غوُرقئ دان یانگا نأدرنی بیلمأن ، آنگقا ـ تانگقا گنگیرگأپ
دورانلار،گؤزلرینه اوقئ گیرمأن، ایمه‌کده‌ن ـ ایچمه‌کده‌ن غالئپ ایل حالقئ آلادا دوٌشوٌپ دیرلرده بیر
کوٌره‌ن غوروپ دئرلار.
بو یاغئ گوٌنبه‌گوٌنده‌ن آغاچلارئ غئرا باشلاپدئر. اوندا اینگ کؤپی گؤره‌ن حایوانلارئنگ بیری
سه‌سله‌نیپ‌دیر:
ـ آهاو . . . غاررئ آغاچ ! اگر اورسغات برسه‌نگیز بیرنأچه سؤز آیداسئم گلیأر.
غاررئ آغاچ « آغچلارئنگ اینگ بییگی وعاقئلدارئ بولانسانگ ؛ آیدئبرینگ دیییپ بویروق بریپ دیر.
ـ منینگ پیکریم بولینچا بویاغدایی چؤزمه‌ک اوٌچین دینگه بیر یول بار؛ اوُل هم گیجه‌لرده « بای غوشئ »
گوٌندیزلرده هم « آغاچ قاقانئ » غاراغول اده‌لینگ.
بو قارارئ اونگات گؤره‌ن جنگنگل حالقئ :
ـ هاووا . . . هاووا . . . دوُغرئ دا . . . دوُغرئ دییشدیلر.
غاررئ آغاچ:
ـ اوندا بوگیجه‌ده‌ن باشلانگ دیییپ بویروق بردی.
بو یاغدایدان نأچه گوٌن گچدی . هیچ خابار بولمادئ . . .
بیرگوٌنی دانگ واغتئ آغاچ قاقان غوش آغاجئن قاقئپ باشلادئ . نأم بولدئقا دیییپ ،
آغاچلار تیترشیپ باشلادئلار، حایوانلار و مؤی مؤجه‌کلر غورقئ دان یانگا ،
غاررئ آغاجئنگ یانئنا باردئلار. اونینچا آغاچ قاقان ،ال آیاغئنئ یتیریپ ، دورانلارئنگ یانئنا گلدی ده :
ـ منأ دوٌشوٌنمه‌دیم، بیلمه‌دیم ، آیلئغانچ و غورقونچ بیر دؤرت آیاقلئ بیر حایوان، یؤنه دؤرت آیاغنا
یؤریمأن ،ایکی آیغنئنگ اوٌستوٌنده یؤره‌یأن بیر حایوان . ایکی اؤنگکی آیاغئ بیلن ، بیر زات بیلن
باشئندان آیلاپ شیله بیر اوریار، وای ، وای . . . آغاجا ده‌گنده اوپورئپ آلیار ولین ایکی آیلاپ
اوراندا آغاجئ دوٌیبوٌنده‌ن کسیپ اوُقلایار. ـ دییأر.
غورقئ دان یانگا تیتره‌شیپ دورانلار اؤنگکی ده‌ن بتر ساندئراپ باشلایارلار.
شول واغتئ اششک آنگقئرئپ بشلایاردا ؛ وای ای منی گؤرایماسئن دیییپ ، تیترأپ باشلایار. آیاق
اوٌستوٌنده زوُردان دوران اششک :
ـ اول حایوانئنگ آدئنا « آدام » دییأرلر. اینه منینگ بیلیم اونونگ یوٌزوٌنده‌ن بو یاغدایا دوٌشدی . دییأر.
گچی بیلن غویون غورقئ سئندان شاررا سییپ باشلایارلاردا:
ـ وای ای « آدام دیسه‌نه . غورقونچ دئر، اولار بیزینگ سوٌیدوٌمیز ساغئپ ایچیأرلر، اونسونگام سوٌیت
کسیلایسا ، اؤلدوٌریپ اتیمیز قاقماچلاپ اییپ باشلایارلار . دییأرلر.
حایوانلارئنگ بیریسی :
ـ اینگ غاوئسئ بوجنگنگل ده‌ن گیدمه‌لی دییأرده ، بیز بو جاناوار بیلن غارشئ دوروپ بیلمه‌ریس دییأر.
ینه بیریسی دییأر :
ـ بو آیدیانئنگ بولوپ بیلمز، بیز آغاچلارئ نأحیلی غویوپ گیده‌ریس . دییأر.
اوندا غاررئ آغاچ :
ـ آهاو ... دورونگ ، سه‌سینگیز کسینگ ، بو یاغدایا باشغا بیر چئقالغا تاپایلئنگ . دییأر.
هرکیم بیر سؤز ، بیر یول آیدیارلار. سونگوندا دانا دوٌیه :
ـ سیزینگ گیدمه‌لی دییه‌نینگیز ، گیده بیلر. یؤنه هاچانا چنلی غاچمالئ ، اینه گیتدیگده ،
باشغا بیر جنگنگله باردئق. اونسونگ نیرده‌ن بللی ! اول جنگنگه‌له بارماسئن .
هانئ آرامئزدان بیر جوُمارد چئقسئندا اول آدامئنگ اؤزونئ دألده ایسه‌م الیندأکی زات نأمه
شونئ بیلیپ، اؤوره‌نیپ گلسین. دییأر.
غاررئ آغاچ :
ـ دوغرئ آیدیار : بیجئن . هانئ سن سئنچئ هم دوٌشوملی همده اؤکده بیر حایوانسئنگ
باردا گؤر، اول نأحیلی زات دیییپ آیدیار.
اوندا بیجئن آغاچلارئنگ آراسئندان آسئلشئپ ، یتیپ گیدیأر.
بیجئن بارئپ یان تاراپ داقئ آغاجئنگ اوٌستونده‌ن سئن ادیپ دوریار. یؤنه هیچ حیلی آنگلاپ بیلمه‌یأر.
اوندا دینگه بو آدامئنگ اؤزوٌنده‌ن سوُرایئن دییأر:
ـ آدام جئق . . آدام جئق . . .
آدام : سه‌سه تاراپ باقیاردا : نأمه مایمئن جئق دییأر.
بیجئن : من سنده‌ن غورقوماق . من سنده‌ن غورقوماق . دیییپ . جئغئر ، جئغئر گوٌلوٌپ باشلایار.
آدام بو مایمئنا غاهارلانئپ ، ترسه‌ک داش بیلن آتئپ باشلایار.
بیجئن دا : اوروپ بیلمه دینگ دیییپ ، اوُل آغاچدان اول آغاجا بؤکوٌپ ، آدامئ یاداتیار. آدام نأدرنی
بیلمأن سینگیرده‌ن یانگا پالتاسئندان داش بیر یرده اوترئ بریأر.
بیجئن بولسا بارئپ پالتانئ آلئپ باغ اوٌستونده اوتوروپ:
ـ آدام جئق . آدام جئق مونئنگئ آلدئم دییأر.
اوندا آدام : آی سنی انتر میمه‌نک ، گتیر منگ پالتامئ بر، دیییپ غازاپلانیار.
بیجئن : آدئنئ آیتسانگ بره‌یین . دییأر.
آدام اویلانئپ ؛ اگر یؤنه پالتا دیسه‌م غورقماز. مانگا برمه‌ز ، دوغرئسئ اونئ غورقوزایئن ،
ایمه‌ندیره‌یین دیییپ:
ـ آهای غارا میمه‌نک ، الینگدأکی یامان وغورقونچ بیر آبزالدئر .
اول سینگیرله‌نسه سنینگ الینگ آیاغئنگئ چاپار، اونونگ آدئنا پالتا باتئر دییلیأر،
اونئ الینگده‌ن آت ، یوغسا سنی چاپار. دییأر.
نییه‌تینه یته‌ن بیجئن : بو آبزالئنگ آدئنئ بیلنده‌نسونگ ، پالتانئ آلئپ گیدیپ باریارق ،
برمه‌رین ، سنی آلدادئم . دییأرده شول جئغئرداپ بارشئنا ، غاررئ آغجئنگ آیاغنئنگ
آشاغئنا اوُقلایار.
دورانلار بو آبزالئ دوٌشه‌ننی گؤروٌپ غورقئ‌دان سرپیلیپ گیدیأرلر.
دوٌیه ، بیجئن دان سورامان:
ـ مونگا پالتا دییأرلر، بو بیلن آغاچ چاپیارلار. دییأر.
بیجئن :
ـ یوق . یوق مونگا پالتا باتئر دییأرلر . دییأر.
اوندا غاررئ آغاچ : هانئ اینه مونئ اله گچیردیک ، ایندی نأدمه‌لی دییأر.
اوندا دوٌیه : بو آبزال ایکی گؤروٌنشی بار؛ بیرأ آغزئ دمیرده‌ن یاسالمئش ، بیرم ساپئ سیزینگ
اؤزوٌنگیزده‌ن یانئ « آغاچدان » یاسالمئش . آغزئنئ دمیرده‌ن بولانسونگ الیمزده‌ن هیچ بیر زاد
گلمه‌ز دییأر.
اوندا غاررئ آغاچ : هأ. . . أ ؛ اؤزوٌمیزده‌ن دیسه‌نه، اؤزوٌمیزده‌ن بولانسانگ بیزه یاوییار،
یوغسا کیم بیزه یاوییپ بیلر ـ دییأرده ! دؤوینگ ساپئنئ ؛ دییپ بویروق بریأرلر.
پالتا ساپئ دؤویلن سونگ ، جنگنگل و اوندا یاشایان حالقئ ینه‌ده کؤپ زامان خوشلئق
بیلن یاشایارلار.. . .
یازئجئ : عیدی وکیلی
سینگیرله‌نمک : عصبی بولماق.
کوره‌ن غورماق : اویشمک، کؤپله‌نمک ، بیریرده توپلانماق ، یئغناق ( مجلس، جلسه)
قایناق: دامجالار