تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

Eşşək və arılar

+0 BƏYƏN

 

 

Seyid Əzim Şirvani

(1835-1888)

 

Eşşək və arılar

Bir neçə kəndi gördü bir eşşək, 
Arılar onda işləyir bişək. 
Gördü bir xaneyi-müqəddəs var, 
Beyti-şeşguşə içrə çox kəs var. 
Padşahın hüzuruna getdi, 
Şahi-yəsubdən sual etdi. 
Dedi: - Bu kənddə nədir məqsud 
Saz olur gündə nayü bərbətü ud? 
Sizə hasil nədir bu qovğadən? 
Vaqif eylə məni bu mənadən. 
Dedi: - Biz səbzəyə olub çirə, 
Edərik cəm kəndiyə şirə. 
Dedi eşşək ki, yəni şirə nədir? 
Olmusuz səbzi üzrə “çirə” nədir? 
Bir qədər bal dadızdılar eşəgə. 
Yedi eşşək çü balı, düşdü şəkə. 
Düşdü bir fikrə eşşəgi-nadan 
Ta gedib otlasın o da qalqan, 
Gəlibən çəksin arı tək şirə, 
Könlünü verdi fikrü tədbirə. 
Yedi qalğanı, gəldi saldı peyin – 
Ki, iyindən tutuldu başü beyin. 
İylədi, daddı, gördü bal deyil, 
Yediyi balə bu misal deyil. 
Kəndiyə gəldi vurdu bir şıllaq, 
Arıları dağıtdı ol sərsaq. 
Gördü bir ayrı arı bu halı, 
Arılardan soruşdu əhvalı, 
Dedi: - Kəşf eylə, nə bəladır bu, 
Nə müsibət, nə macəradır bu? 
Dedi bir arı arıya: - Ari, 
Biz bu yolda itirmişik ari. 
Eşşəyə bal dadızmışıq qafil, 
Olmuşuq fəzlü əqldən cahil. 
Bu qəmü dərdə mübtəla olduq, 
Sahibi-möhnətü bəla olduq. 
Eşşəyə bal dadızsa hər kəs bal, 
Dağılır xanəsi onun bu misal. 
Seyyida, elmi açma nadanə - 
Ki, düşərsən cahanda nöqsanə. 
Çəkmə kamayi-şeri bazarə, 
Gövhəri ərz elə xiridarə 
Nə bilir dürr qədrini əllaf, 
Yoxdu bazari-dəhrdə sərraf.




BÖLÜM: Şeir,

Molla və çoban əhvalatı

+0 BƏYƏN


Seyid Əzim Şirvani
(1835-1888)


Molla və çoban əhvalatı 

Bir çoban rast gəldi mollayə, 

Görcəyin düşdü özgə sövdayə. 

Kəsdi ol mollanın qabağını, 

Qovzadı şəst ilə çomağını, 

Dedi: - Ey mövtü mərk əsbabı, 

Əhli-təzvirü mərdi-qullabi, 

Dəli şeytan deyir ki, bir dəyənək 

Mollanın zolla başına, zirək! 

Dedi molla ki, ey çobani-dəğəl, 

Dəli şeytan sözünə etmə əməl. 

Adəmi ol çıxartdı cənnətdən, 

Qıldı məhrum nazü nemətdən. 

Tul qəflətdən ictinab eylə, 

Əqlə gəl, taət et, səvab eylə! 

Dedi: - Şeytan yenə deyir ki, mana 

Eylə mollayə iki quzu əta. 

Çün eşitdi quzu adın molla 

Dedi: - Əhsən bu qövlə, namxuda! 

Gah bir bax sözünə şeytanın, 

Ta ki, rahət ola dilü canın. 

Seyyida, gərci sən də mollasən, 

Özüvü etmə böylə rüsvə sən. 

Olma, təmma, get qənaət qıl, 

Nəfsi-şeytanüvü məlamət qıl. 

İmtəhanxanədir sərayi-sipənc, 

Bi tilismatda nühandır gənc.




BÖLÜM: Şeir,

اوجاغینا جانیم قوربان ، آذربایجان !

+0 BƏYƏN

آذربایجان

  اود اورکلی ، اود نفسلی دیاریمسان 

  اوجاغینا جانیم قوربان ، آذربایجان !

  ازیلسن ده ، اَییلمهین ووقاریمسان 

  بو چاغینا جانیم قوربان ، آذربایجان

   

  ساواشلاردان آلنی‌آچیق چیخان زامان 

  تاریخ‌لره باغیشلادین نئچه قوربان

  هر قونشودا بیر پارچاسی اسیر قالان 

  تورپاغینا جانیم قوربان ، آذربایجان

   

  نئچه گیزلی ثروت یاتیر قوجاغیندا ، 

  نئچه اؤلکه اود آپاریر اوجاغیندان

  آزادلیغین آل رمزی وار بایراغیندا 

  بایراغینا جانیم قوربان ، آذربایجان

   

  هر اوغورون گله‌جگه بیر یول آچیر ، 

  هر دوست ائله خوش نیتین ایشیق ساچیر

  هر میلّته ، هر مذهبه ایستی ، آچیق 

  قوجاغینا جانیم قوربان ، آذربایجان ! 

نریمان حسن‌زاده




BÖLÜM: Mahnı, Şeir,

Abdulla Şaiq. Vətən

+0 BƏYƏN


Abdulla Şaiq. Vətən

Sən ey gözəl vətənim, 
Yurdum, yuvamsan mənim, 
Səndə xoş ömür sürür 
Sevilənim, sevənim.

 

Sənsən yanan çırağım, 
Yurdum, yuvam, ocağım,
Havam, suyum, torpağm.
Bağım, tarlam, çəmənim.

 

Səni duymaz hər yetən,
Eşqin çıxmaz könüldən. 
Böyük anam sənsən, sən!
Varlığımsan sən mənim.

 

Sənindir çırpan ürək,
Səndən doğar hər dilək,
Nə gözəlsən, nə göyçək
Sən, ey ana Vətənim!




BÖLÜM: Şeir,

Duz Çörəyi itirmə oğlum-دوز چؤره‌گی ایتیرمه اوغلوم

+0 BƏYƏN






آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Mahnı, Şeir,

Sərdar Zeynal “Xocalı”

+0 BƏYƏN


Sərdar Zeynal

 “Xocalı”


​Gözləyib, gizləyib zaman sirrini,

Dəyişib dünyanın işi,amalı.

Deyəsən, yetişir qiyamət günü,

Vədəsiz küləklər əsir, Xocalı!


Sərt gəldi fevralın 26 –sı,

Al qana qərq oldu bulaqlarda su,

Qəfildən quruldu bir yurdun yası,

Bir kəsə çatmadı səsim Xocalı!


Od yağdı, el düşdü, küyə, təşvişə,

Nalələr,fəryadlar dirəndi ərşə,

Allah da baxmadı bu haqsız işə,

Titrədik biz əsim –əsim, Xocalı!


Əzəldən əl atıb böhtana, şərə,

Çaqqallar toplaşıb güc gəlir şirə,

Matəmə büründü yurd birdən -birə,

Ötüşdü bir qəmli nəsim, Xocalı!


Nə görüb, nələri çəkməyib başın,

Od tutdu o gecə torpağın, daşın,

Dul qalmış gəlinin gözünün yaşın,

Bəs necə qurudum, kəsim, Xocalı!


Dinmirəm gözümdə gilələnir yaş,

Yadıma düşdükcə o gün, o savaş,

Qız ana itirdi, qardaşı qardaş,

Mən necə kiriyim, susum, Xocalı!


Söyləsəm, bu dərdim dağlardan ağır,

Namərdlər yoluma daş dığırladır,

Dağıldın kəndbəkənd, çadırbaçadır,

Bəs kimdən inciyim, küsüm, Xocalı


Uyuyan kəsləri yuxudan ayılt,

Qəlbimdə alışan həsrəti soyut,

Qayıt, sən yenidən özünə qayıt,

Bu sevinc qoy olsun bəsim, Xocalı!





BÖLÜM: Şeir,

Zəlimxan Yaqub . Xocalım ay Xocalım

+0 BƏYƏN


Zəlimxan Yaqub 

 Xocalım ay Xocalım


Bu dağların qoynunda yaşıl bir kənd varıydı,

Əlvan saray, güllü bağ, gen aynabənd varıydı.

Neçə dodağı şəkər, söhbəti qənd varıydı,

Neçə incəbel gözəl, zülfü kəmənd varıydı.

Yoxdu daha, nağıldı,

İtdi, batdı, dağıldı.

Mənim şirin qafiyəm, mənim üçcə hecalım,

Xocalım, ay Xocalım!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

چوْپان و پاتیشا

+0 BƏYƏN


چوْپان و پاتیشا 

آمان کِکیلوْو

قادیم واغت بیر غاریپ، 
سیغیر چوْپان بوْلۇپدیر؛ 
قیرق یاشینا باراندا،
اوْل بیر عایال آلیپدیر. 
عایالی هم اؤزی دک 
یۇردۇنگ بللی غاریبی؛ 
ایکیسی‌نینگ بوْلۇپدیر- 
نه غاللاسی، نه قابی. 
اوْجۇق-بۇجۇق آلدیلار، 
یاشانسوْنگلار دؤرت-بأش ییل؛ 
بیر سۆمله‌گه سالماغا 
کؤمکلشدی غاریپ ایل. 
ایکی قوْتۇر گچیدی 
بۇ چوْپانینگ بار مالی؛ 
شوْل گچیلِنگ سۆیدۆندن 
قۇرت ادیأردی عایالی. 
ادن قۇردۇن اندیغان 
تام اۆستۆنده سریأرمیش؛ 
أهیم ادیپ ایت-قۇشدان، 
گۆنده باریپ گؤریأرمیش. 
تیز واغتدان دۇییار-دا 
آزالیانین قۇردۇنینگ؛ 
دیقغات بیلن گؤزلیأر 
سبأبینی اوْل مۇنۇنگ. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Çopan we patyşa

+0 BƏYƏN

Çopan we patyşa
(erteki)

Aman Kekilow

Gadym wagt bir garyp,
Sygyr çopan bolupdyr;
Kyrk ýaşyna baranda, 
Ol bir aýal alypdyr.

Aýaly hem özi dek
Ýurduň belli garyby;
Ikisiniň bolupdyr-
Ne gallasy, ne gaby.

Ojuk-bujuk aldylar,
Ýaşansoňlar dört-bäş ýyl;
Bir sümelge salmaga
Kömekleşdi garyp il.

Iki gotur geçidi
Bu çopanyň bar maly;
Şol geçileň süýdünden
Gurt edýärdi aýaly.

Eden gurdun endigan
Tam üstünde serýärmiş;
Ähim edip it-guşdan,
Günde baryp görýärmiş.

Tiz wagtdan duýýar-da
Azalýanyn gurdunyň;
Dykgat bilen gözleýär
Sebäbini ol munuň.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Kəndli və ilan

+0 BƏYƏN




Kəndli və ilan



Mikayıl Müşfiq

Qaranlıq örtülərin 
İçində dərin-dərin 
Uyuyan yorğun gecə 
Xoruzlar ötüşüncə, 
Diksinərək oyandı, 
Yandı dan yeri, yandı. 
Ulduzlar axdı keçdi, 
Həsrətlə baxdı keçdi. 
Kirəmidləri bayquş 
Qanadından qoyulmuş 
Daxmalar üzə çıxdı, 
Yollar gündüzə çıxdı. 
Ağaclar sərin-sərin 
Əsən xəfif yellərin 
Titrədi nəfəsiylə. 
Quşların nəğməsiylə 
Ətirlədi hər yeri 
Sabahın çiçəkləri. 
Kənddə ucaldı səslər; 
Qalxdı, alçaldı səslər. 
Həyat bir qanad çaldı, 
Kəndi səs-səmir aldı, 
Qalxdı çoban ayağa, 
Sürünü yaydı dağa; 
Çaldı bir incə bəstə. 
Kəndlilər dəstə-dəstə 
Kənddən uzaqlaşdılar; 
Əkinə yaqlaşdılar. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

Handuğas yırı

+0 BƏYƏN

Һандуғас йыры/Факиһа ТУҒЫҘБАЕВА

Handuğas yırı

Fakiha TUĞIŹBAYeVA


Handuğas, barıp yetkäs tä
Hindostanğa qışlarğa,
Höyläne Tıwğan ilkäyye
Xaqında bar qoştarğa.
Tıwğan ilem — Başqortostan,
Telem asıldı hayrap
Baqsahında şäp malayźıñ,
İseme unıñ — Ayrat.
Ayrat menän beź yäy buyı
Säyäxättärźä buldıq,
Başqortostanıbıź buylap 
Yulıbıźźa gel uñdıq.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

تولکو حجّه گئدیر

+0 BƏYƏN

تولکو حجّه گئدیر

عبداله شایق

 1

تولکو قوجالمیش ایدی،
شیکاردان قالمیش ایدی
.
اوو کئچمیردی الینه،
ات دَیمیردی دیلینه
.
هفته‌لرله قالیب آج،
دولانیردی یالاواج
.
اووا باتمیردی دیشینه،
یامان کئچیردی ایشی
گونو اولموشدو قارا،
دوشوندو، تاپدی چارا
:
تسبئح آلدی الینه،
شال باغلادی بئلینه،
آیاقلاریندا چاریق،
باشیندا تیرمه ساریق،
چیینینده آتلاز عبا،
الینده زوربا عصا
.
آغلاییردی، گئدیردی،
چؤللری سئیر ائدیردی؛
اولموشدو مؤمین بنده
چاتدی بؤیوک بیر کنده
.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

Tülkü həccə gedir

+0 BƏYƏN


Tülkü həccə gedir

Abdulla Şaiq

Tülkü qocalmış idi, 
Şikardan qalmış idi. 
Ov keçmirdi əlinə, 
Ət dəymirdi dilinə. 
Həftələrlə qalıb ac, 
Dolanırdı yalavac. 
Ova batmırdı dişi, 
Yaman keçirdi işi 
Günü olmuşdu qara, 
Düşündü, tapdı çara:



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

Altın horoz masalı

+0 BƏYƏN

Перевод «Сказки о золотом петушке» А.С.Пушкина.

Altın horoz masalı

Neredesä, 
Bir vakıtta varmış, 
Bir vakıtta yokmuş. 
Pek çok uzak bir memlekettä, 
On deniz aşırı bir erdä 
Şannı bir ţar yaşarmış, 
Onun adı Dadonmuş. 
Taa gençliindä durmadan, 
Ölümü gözä almadan, 
Komşularına o korku saçarak, 
Gücendirärmiş onnarı kaçarak. 
Ama vakıt geçincä, 
Ţar ihtiyarlandıkça, 
Dadon cengi zorlan brakmış, 
Raatraat yaşamaa istemiş. 
Bu sefer komşuları 
O Dadon yaşlı ţarı 
Raatsız etmää başlamış, 
Büük zarar ona yapmış. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

چین‌لی‌لرله تورکلر آراسیندا بیر حکایه

+0 BƏYƏN
چین‌لی‌لرله تورکلر آراسیندا بیر حکایه

تورک دیللی خالقیلارین آراسیندا بعضی افسانه وی آدلارین آراشدیرمالاری ؛شعریله

گرگرلی آراز

وطنین داغ ،داشین قورویون

بیلیرسیز کی داغلاری،
نییه یاشیل آدلانیب؟
بیر،بیر اونلار جمع اولوب،
بیر،بیر اوسته قادلانیب.

بو سبب ده اودور کی،
یاشیللیک ایلاهه سی*.
اولگئن یاشیل ایستر ،
گنجلیک ایدامه سی.

اویغور*تاختا یئنیجه ،
اوتورموش جاوان خاقان.
ایسته دی چین* لیلرله،
قوتارا قانلی مئیدان.

ووروشمالار قورتارا،
قورتارا قان تؤکمه لر.
صلحی ائده برقرار ،
قطعی قارین سؤکمه لر.


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,