ALLA QISMET ETSE

Nasreddin oca qomşusından borcğa 100 kümüş para soray ve beş künden qaytarıp beririm, dey.

Qomşusı 100 kümüş bermege razı ola ve dey:

– Alla qısmet etse, inşalla beş künden qaytarıp berirsiñiz.

– Elbette, Alla qısmet etse, beş künden qaytarıp ketiririm, – dey oca ve paranı alıp kete.

Beş kün keçe, altı kün keçe, on kün keçe, oca paranı alıp kelmey. Niayet qomşusı ocanıñ evine kelip:

– Köstergen müddetiñiz çoqtan keçti, alğan parañıznı qaytarmaysız, – dey.

Oca:

– Alla qısmet etken olsa, ketirecek edim, amma qısmet etmedi, – degen.

آللاه قیسمت ائتسه

موللا نصرالدین قوشوسوندان یوز گوموش پول بورج ایسته‌ییب بئش گوندن سونرا قایتاریب وئره‌رم، دئیر. قونشوسو یوز گوموشو وئرمگه راضی اولوب دئیر:

- آللاه قیسمت ائتسه، اینشاالله بئش گوندن سونرا قایتاریب وئره‌رسینیز.

- البته، آللاه قیسمت ائتسه، بئش گوندن سونرا قایتاریب گتیره‌رم،- دئیه موللا  پولو آلیب گئدر.

بئش گون گئچر، آلتی گون گئچر، اون گون گئچر، موللا پولو قایتارماز. سونوندا قونشوسو موللانین ائوینه گلیب:

- دئدیگینیز واخت چوخدان قورتاردی، آلدیغینیز پولو قایتارمازسینیز،- دئیر.

موللا:

- آللاه قیسمت ائتسه‌ ایدی گتیره‌جک ایدیم، آنجاق آللاه قیسمت ائتمه‌دی،- دئیر.

Aldar köse men Qojanasır

1. ALDAR KÖSE

Aldar köse men şaytan birlesip bïday egedi. Egin pisken soñ orıp, bastırıp, bïdayın bir bölek, salamın bir bölek qoyıptı da, şaytanğa körsetip aytıptı:«Köbin alasıñ ba? Azın alasıñ ba?» – dep, şaytan: «Köbin alamın!» – depti. Köbi mınaw dep, salamdı şaytanğa berip, bïday bitkendi özi alıptı.

* * *

Bir küni Aldar köse men şaytan ekewi tülki qwıp soğıp alıp, qay jası ülkenimiz alayıq deydi.

Aldar köse şaytanğa: «Kəni, sen neşedesiñ? Jasıñdı ayt»,– deydi. Şaytan: «Men twğanda kök tabaqtayğana, jer kesedey ğana edi», – deydi. Aldar köse eñirep qoya beredi. Şaytan:

«Nege jılaysıñ?» – deydi. «Meniñ ülken balam naq sol jılı twıp edi, qurdas eken-aw dep jılap turmın», – depti. Süytip, Aldar köse ülken şığıp, tülkini aladı.

یوخو

یازان : عباس ائلچین

".... سن هارالاردا ایدین ؟ سنی گؤیده آختاریردیم یئرده تاپدیم " دئییب  بیلگینی سیخدی. کیشی قیشقیریب یوخودان داشلاندی. گونش آچیشقادان ایچری بویلانمیشدی.  قان تر ایچینده ایدی. آیاغا قالخدی. اورگی کؤکسونو سؤکوب چیخاجاقدی سانکی. یئنه بو قورخونج یوخو ایله آییلیردی. " بو بیر اویاری می ؟ بو تئزلیکده اؤله جگم می؟ " دئییندی کیشی- " یوخ! یوخ ! اؤلمک ایسته میرم، هله چوخ گنجم. اؤلومون الیندن بیر یئرلره قاچمالی یام . نئجه اولورسا اولسون اؤلومسوزلوگو تاپمالی یام....".

کیشی بوخچاسینی باغلادی. آز گئدیب اوز گئدیب دره تپه دوز گئده جکدی. ال ترپتملی ایدی. تلسیک یولا قویولدو. هارا گئده جگینی بیلمیردی آنجاق باش آلدی گئتدی. بیچینچیلرین آیرانیدان ایچدی ؛ چوبانلارین دوغراماجیندان یئدی ، آغاجلارین کؤلگه سسینده یاتدی.

 قارا چوخا

یازان : عباس ائلچین

           گونلرین بیر گونونده ، قاراکیشی آدلی بیریسی، اؤزونو یاشادیغی قارا گوندن  قورتارماق اوچون قاراچوخاسی   نین  دالیسیجا  یولا  دوشدو.  هایانا  گئده جه گینی  بیلمیردی آنجاق باش توتوب گئتدی.

آز چوخ گئتدیکدن سونرا یول هاچالاندی، یولون آیریجیندا بیر قوجا قورد دایانمیشدی. کیشی قورخاراق:'' قورد اوزو اوغورلو اولار"  دئیه دوشوندو.

- « هاردان گلیب هارا گئدیرسن آی کیشی؟!» قوجا قورد سوروشدو.       

      کیشی قورخو ایله گونلری نین قاراگئچدیگیندن قاراچوخاسی نین دالیسیجا یولا دوشدوگونو، قوردا آنلاتدی. قورد بیرآز دوشوندوکدن سونرا:

-«ائله ایسه ، قاراچوخانی بولسان منیم ده بیر دردیم وار، درمانینی اوندان سورا بیلرسنمی؟» دئدی.

-« ندن اولماسین قورد قارداش ! سؤیله سنه! دردین ندیر؟..» قاراکیشی دئدی.

قورد ایچین چکه رک: « ایللر دیر باشیم آغراییر، بیلمیرم نئیله ملی یم» دئدی.

       قاراکیشی قوردون دردی نین درمانینی بولاجاغینا سؤز وئردی. قوجاقورد:« یولون آچیق اولسون» دئیه یولون ساغ قولونو  قارا کیشییه گؤستردی. قاراکیشی گئتدی...گئتدی ، یئتیشدی بیر کندین قیراغینا. بیر کندلی تارلاسی نین آویریندا گون اورتالیغا چیخمیشدی.کندلی کیشینی گؤرجک سسلندی:-« بویور گؤره ک قوناق ! هاردان گلیب هارا گئدیرسن؟...»

SEHRLİ ÜZÜK 

PİNƏÇİ MURADLA ŞAH

 Biri varmış, biri yoxmuş, bir ədalətsiz padşah, bir də Murad adlı bir pinəçi varmış. Padşah keflə-damaqla, Murad da pinəçiliklə gün keçirirmiş. Günlərin bir günü padşah xalqın onun ədalətsizliyi barədə nə danışdığını bilmək fıkrinə düşdü. О vəziri ilə məsləhətləşib paltarını dəyişdi, əyninə köhnə libas geyib, çiyninə bir xurcun saldı. Əlinə də bir ağac alıb saraydan çıxdı. Şəhəri gəzib dolandı, axşam qaş qaralanda gəlib paytaxtın uzaq bir məhəlləsinə çatdı. Bir həyətin yanından keçəndə evdən gülmək səsi eşidib dayandı, fikirləşdi:

-Kim ola bilər ki, mənim dövrümdə ucadan gülsün? Qapını döydü.

Həyətdən bir səs gəldi:

-Kimdi?

Padşah cavab verdi:

-Qərib bir qonağam, şəhərə təzə gəlmişəm, yatmağa yerim yoxdur, bir gecəliyə məni qonaq saxlayın.

Ev yiyəsi dedi:

-Mənim qapım da, kasıb süfrəm də həmişə qonaq üzünə açıqdır. Bir qonağım var, qoy olsun iki.

Ev yiyəsi qapını açdı, qonağı hörmətlə qəbul etdi, otağına aparıb dedi:

-Qonaq qardaş, yoldan gəlmisən, əl-üzünü yu, yorğıunluğun çıxsın.

Məlikməmməd nağılı

Padşah hər gün səhər tezdən sübh açılan kimi durub gedərmiş bağa ki, almanı dərib yesin, amma görərmiş ki, alma dərilib. Kor-peşman geri qayıdarmış. Bir gün belə, beş gün belə, axırda padşah təngə gəlib böyük oğlunu yanına çağırdı. Oğul atasının qulluğuna gələn kimi baş endirib dedi:

-Ata, sənə fəda olum, mənə görə nə qulluq? Atası dedi:

-Belə də iş olar? Mən padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, almanı oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

Oğlan atasının əlindən öpüb çıxdı, dava libasını geyinib, oxkamanını götürüb, bağa getdi

Oğlan bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, sübh - alma yetişən vaxt yuxu onu tutdu. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma ağacda yoxdu - dərilibdi. Padşahın böyük oğlu kor-peşman evə qayıtdı.

O-biri gün padşah ortancıl oğlunu yanına çağırıb dedi:

-Belə də iş olar? Mən özüm padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, alma oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

İsmail Bey Gaspıralı  

Aman Oğlum

HATƏM VƏ QOYUN DƏRİSİNƏ GİRMİŞ QURD

    Biri var idi, biri yox idi, Hatəm adlı bir cavan oğlan var idi. O, anası ilə birlikdə yaşayırdı. Hatəmin bir iti, bir keçisi, bir toyuğu var idi. Bütün ili hər gün toyuq bir yumurta, keçi də bir sərnic süd verirdi. Bu südlə yumurta ana-balanı el-elə, baş-başa dolandırırdı. Hatəm toyuğa sarı buğda, keçiyə qara yonca, itə isə san fətir yedirirdi.

Keçi hər il dörd dişi bala doğurdu. Amma onun balaları böyüyüb ərsəyə çatan kimi qurd oğurlayıb yeyirdi. Yazıq keçi həmişə gözünün yaşını axıdıb bala üzünə həsrət qalırdı. Hatəm nə qədər çalışırdısa da qurdu tapa bilmirdi. Keçinin bir qoyun bacılığı var idi. Hər gün otlağa gedəndə bacılığı onun yanına gəlib qəmini dağıdırdı. Keçi gününü bu bacılığı ilə keçirirdi. Günlərin bir günü keçi yenə otlağa çıxmışdı. Bir göy çəmənlikdə otlayırdı. İt də önun yanında idi. Bir de gördü budu, bacılığı ağlaya-ağlaya gelir. Keçi soruşdu:

-    Qoyun bacı, söylə görüm niyə ağlayırsan?

Qoyun dedi:

-    Ağlamayım, ne eləyim? Bircə madar balam var idi. Onu da bu gece qurd apardı!

حسن و زهره‌

      بیر بار اېکن، بیر یۉق اېکن، قدیم زمانده بیر پاده‌چی چال بیلن کمپیر بار اېکن. اولر‌‌‌‌‌نینگ نصیبه‌، گولبهار و زلفیه دېگن اوچ قیزی بۉله‌ر اېکن. آیدن آی، ییلدن ییل اۉتیبدی، قیزلر‌‌‌‌نینگ بۉیی یېتیبدی. نصیبه‌ ییگیرمه‌ بیرگه‌، گولبهار اۉن تۉقّیزگه، زلفیه اۉن سکّیزگه کیریبدی.

   چال-کمپیر قیزلریگه ساوچی کېلمه‌گنی اوچون کېچه-یو کوندوز خفه‌ بۉلیب یوریشیبدی. کونلردن بیر کونی چال کمپیرگه قره‌ب:

- قریگن چاغیمیزده جوده‌ قیین احوالده قالدیک، بو اوچ قیز اۉغیل بۉلگنده بیزنی باقردی. هېچ بۉلمه‌سه‌ بولرگه ساوچی کېلسه هم میلی اېدی، او هم یۉق، — دېب زارلنیبدی.

کمپیر چالگه جوابه‌ن:

— بیز‌نینگ کسبیمیز قشّاق پاده‌چیلیک بۉلگنیدن کېین قیزلریمیزنی کیم هم آله‌ر اېدی؟ —  دېبدی. چال اۉیلب توریب، کمپیرگه بونده‌ی دېبدی:

— بیر مصلحت بار، قیزلریمیزنی اۉزیمیزگه اۉخشه‌گن کمبغلگه بېرسه‌ک دېیمن. اگر اولر معقول تاپسه، یېنگیل-اېلپی تۉی قیلیب، قیزیمیزنی بېره‌یلیک! چال‌‌‌‌‌نینگ بو مصلحتی کمپیرگه معقول توشیبدی.

Hasan va Zuhra

 Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, qadim zamonda bir podachi chol bilan kampir bor ekan.

Ularning Nasiba, Gulbahor va Zulfiya degan uch qizi bo‘lar ekan.

Oydan oy, yildan yil o‘tibdi, qizlarning bo‘yi yetibdi. Nasiba yigirma birga, Gulbahor o‘n to‘qqizga, Zulfiya o‘n sakkizga kiribdi.

Chol-kampir qizlariga sovchi kelmagani uchun kecha-yu kunduz xafa bo‘lib yurishibdi.

Kunlardan bir kuni chol kampirga qarab:

— Qarigan chog‘imizda juda qiyin ahvolda qoldik, bu uch qiz o‘g‘il bo‘lganda bizni boqardi. Hech bo‘lmasa bularga sovchi kelsa ham mayli edi, u ham yo‘q, — deb zorlanibdi.

Kampir cholga javoban:

— Bizning kasbimiz qashshoq podachilik bo‘lganidan keyin qizlarimizni kim ham olar edi? —  debdi. Chol o‘ylab turib, kampirga bunday debdi:

— Bir maslahat bor, qizlarimizni o‘zimizga o‘xshagan kambag‘alga bersak deyman. Agar ular ma’qul topsa, yengil-elpi to‘y qilib, qizimizni beraylik!

Cholning bu maslahati kampirga ma’qul tushibdi.