​

Sehrli shamchiroq

O‘tgan zamonda bir mamlakatda ikki aka-uka bo‘lgan ekan.
Ular o‘z qishloqlaridan chiqib ketganlariga bir necha yil bo‘lgan ekan.
Ularning qishlog‘ida sakkiz-o‘n yoshli bolalardan bir qanchasi suvi qurigan ariqda qumdan “Ariq-ariq” qilib o‘ynab turgan vaqtda bir mo‘ysafid chol ko‘chadan o‘tib ketayotib, Oloviddin degan bolani oldiga chaqiribdi. Chol Oloviddinga:
— Men dadangning akasi bo‘laman, sen tug‘ilmasdan avval uydan chiqib ketgan edim. Sen tug‘ilib shuncha yoshga kiribsan, oying tinch o‘tiribdimi? — deb uni quchoqlab o‘pibdi. Oloviddin yugurib oyisining oldiga kiribdi va “Oyi-oyi, amakim keldi, men bilan so‘rashdi. Uyga boshlab kiraymi”, debdi.
Oyisi ham xursand bo‘lib uyga boshlab kirishni buyuribdi. Chol uyga kirgach, xuddi Oloviddinning amakisiga o‘xshab mehribonlik bilan ko‘rishib, yig‘i-sig‘i bilan hol-ahvol so‘rashibdi. Chol bir-ikki kun mehmon bo‘lib Oloviddinni o‘ziga juda ham o‘rgatib olibdi. Oloviddin undan bir qarich ham uzoqlashmas ekan.

Əmiraslanın nağılı

Günlərin bir günündə Əhməd adlı bir tacir ticarətə getmək fikrinə düşdü. Çıxdı bazara, bütün əlində olan nağd pulunu-parasını verib atlaza, qumaşa, çitə, arşın malına getdi evinə. Gözlədi şənbə günü oldu. Çünki şənbə günün səfəri yüngül olar. Atalar deyiblər ki, şənbə günü səfərə gedən tez qayıdar. O da şənbə gününü gözləyib, şənbə günü nökəri göndərdi, bir dənə rəmmal çağırtdırdı ki, bir rəml atdırıb görsün, bu səfər necə olacaq... Bəli, nökər gedib rəmmalı çağırdı Əhməd tacirin hüzuruna. Rəmmal lohunu, aşığını yığışdırıb qoydu xurcununa, gəldi Əhməd tacirin evinə. Əhməd tacir əmr elədi, rəmmala bir çay verdilər içdi, bir qəlyan verdilər çəkdi, ondan sonra üzünü tutub ona dedi:
– Rəmmal, bir irəml at görüm, mənim bu səfərim necə olacaq, irəml nə görsədir?

Baftaçı Şah Abbas

Günlərin bir günündə Şah Abbas vəzirini çağırıb dedi:

– Vəzir, neçə aydı ki, seyrə çıxmamışam. Qoşun hazırlığı gör, tədarük elə, on günün səfərinə gedəcəyəm.

Vəzir Allahverdi baş əyib itaət elədi, çıxıb səfər tədarükü görməyə getdi. Bir neçə gündən sonra vəzir Allahverdi gəlib dedi:

– Qoşun hazırdı.

Şah Abbas atını minib düşdü qoşunun qabağına. Qoşun yavaşyavaş getməyə başladı. Nağıllarda mənzil tez başa gəlir. Az gedib, çox dayandılar, çox gedib az dayandılar, axırda gəlib çatdılar bir şəhərə. Bu şəhərdə bir nəfər tacir varıdı, bu tacirin bir arvadı, bir də naxırçısı varıdı. Bu naxırçının Banı adında gözəl bir qızı varıdı. Tacir naxırçı qızı Banını öz yanında saxlayırdı. Tacir eşitdi ki, şah Abbas gəlir, başladı şəhəri bəzəməyə. Banı, xanımından xəbər aldı ki, xanım, bu şəhəri niyə bəzəyirlər?

Tıq tıq xanım

Molla və çoban əhvalatı 

Bir çoban rast gəldi mollayə, 

Görcəyin düşdü özgə sövdayə. 

Kəsdi ol mollanın qabağını, 

Qovzadı şəst ilə çomağını, 

Dedi: - Ey mövtü mərk əsbabı, 

Əhli-təzvirü mərdi-qullabi, 

Dəli şeytan deyir ki, bir dəyənək 

Mollanın zolla başına, zirək! 

Dedi molla ki, ey çobani-dəğəl, 

Dəli şeytan sözünə etmə əməl. 

Adəmi ol çıxartdı cənnətdən, 

Qıldı məhrum nazü nemətdən. 

Tul qəflətdən ictinab eylə, 

Əqlə gəl, taət et, səvab eylə! 

Dedi: - Şeytan yenə deyir ki, mana 

Eylə mollayə iki quzu əta. 

Çün eşitdi quzu adın molla 

Dedi: - Əhsən bu qövlə, namxuda! 

Gah bir bax sözünə şeytanın, 

Ta ki, rahət ola dilü canın. 

Seyyida, gərci sən də mollasən, 

Özüvü etmə böylə rüsvə sən. 

Olma, təmma, get qənaət qıl, 

Nəfsi-şeytanüvü məlamət qıl. 

İmtəhanxanədir sərayi-sipənc, 

Bi tilismatda nühandır gənc.