تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

Balıkçı ile Karısı Masalı

+0 BƏYƏN


Balıkçı ile Karısı Masalı

Balıkçı ile karısı denize yakın bir yerde bir uçurumda yaşarmış. Balıkçı hayatını kazanmak için her gün uçurumu kenarına gidip olta ile balık tutarmış. Mütevazi hayatından memnunmuş. Ama karısının memnun olmadığını biliyormuş.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

سیچان بی اینن پیس‌پیسا خانیم

+0 BƏYƏN

 سیچان بی اینن پیس‌پیسا خانیم

بیر گون وار‌ ایدی بیر گون یوخویدی. بیر سیچان بی اینن بیر پیس‌پیسا خانیم وار‌ ایدی.

سیچان بی اینن پیس‌پیسا خانیم توی ائلرلر !
بیر گون پیس‌پیسا سیچانا دییَر : قندیمیز یوخدی (یوخدور) گئت قت (قند) تاپ گتیر.
سیچان گئدر خان ائوینه  قند گتیره .
سیچان گئدننن (گئدندن) سورا پیس‌پیسا دا چیخار ائشیگه، گئده گئده بیردن توشر دوه آیاغی چوکقورو درین گؤله. هرنه ائلر چیخانماز .

گؤرَر بیر آتلی گئچیر، چاغیرار:

إی گلن آتلی! إی گئدن آتلی !
خان ائوینـه گئدرسن،

پنیر چؤرح(چؤرک) یییَرسن
سیچان بَیه دییَرسن :

پیس خانیم پیستا خانیم توشوپ دوه آیاغی درین گؤله !



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

پالتا باتئر ( غئسغا حکایا ) عیدی وکیلی

+0 BƏYƏN

پالتا باتئر

بیری بارمئش، بیری یوقموش.

غوجا دوٌنیأنگ بیر چتینده اوُلئ بیر آغاچ لئق بارمئش. بو آغاچلئق ایچینده یاشایان ائنس و جئنس ـ

اوُلئ وکیچی آغاچلار باشغا جانلئ حایوانلار « اینگ کیچی سئچان دان توت تأ اینگ بییک حایوانلار»

بیلن ده‌نگ یاشایئشدا اسه‌ن آمان خوش یاشایئش ادیپ اوزاق یئللار یاشاپ یؤرأنمیش‌لر.

بولارئنگ آراسئندا بیر واغتدا بیری قئن چئلئق بیلن غارشئلاشایسا بارئ بیر بولوپ بیری ـ

بیرینه غولداولئق ادیپ اوُل قئنچئلئغئ ینگیپ واونگا اوٌستوٌن یؤرأپ ، غوتارانمئشلار.

بولار یاغشئ هم یامان گوٌنلرینده بیری ـ بیری‌نینگ یانئندا بولوپ، یاوار ادیپ ،

غوُلداولئق ادیپ کؤپ یئللار یاشاپ دئرلار.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Tahir və Zöhrə dastanı

+0 BƏYƏN

Tahir və Zöhrə dastanı


Ustad belə rəvayət edir ki, Qaraman şəhərində iki qardaş var idi. Böyüyünün adı Hatəm Soltan, kiçiyinin adı Əhməd vəzir idi. Hatəm Soltan Qaraman şəhərinin padşahı, Əhməd onun vəziri idi. Mal-dövlətləri bihədd, cah-calalları bihesab idi. Ancaq heç birinin züryəti yox idi ki, öləndə yerlərində qalsın. Əhməd vəzir adil, rəiyyətpərvər idi. Amma Hatəm Soltan zalım, xunxarın biri idi. Əhməd vəzir fəqirə, füqəraya həmişə əl tutardı. Ancaq övladı olmadığından həmişə bikef, qəmgin olardı. Günlərin bir günündə Əhməd vəzir yenə də oturub övlad dərdi çəkirdi, bu zaman nurani dərviş daxil olub, salam verdi. Əhməd vəzir salamın cavabını rədd edəndən sonra, qalxıb dərvişin kəşkülünü aldı, içinə bir çəngə əşrəfi qoyub, dərvişə qaytardı. Dərviş qoltuğundan bir alma çıxardıb, Əhməd vəzirə dedi

- Al, muradın hasil olar, - deyib çıxıb getdi.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Dəstan,

قره قورودو باش دگیل بئله‌سینن دانیشمایینگ

+0 BƏYƏN



قره قورودو باش دگیل بئله‌سینن دانیشمایینگ 
بیرپارا وخت‌لر بیری دئییر کی فیلانی کیمسه‌نینگ قره قورودو باش دگیل بئله‌سینن دانیشمایینگ.
مونونگ حیکایتی بودور کی:
گچن زامان‌لار آروادلار خوروس اوخوماق وختی اوخودان (یوخودان) اویانیرلاریدی. یاییق یاییرلاریدی و آیرانینی بیر بؤیوک قازانـدا قئینه دیرلاریدی و چیکه‌لیگ* قاییریرلاریدی.
اوندا چیکه‌لیگی تؤکورلاریدی (تؤکورلریدی) بیر آغ بؤیوک کئسسه (توربا) ایچینه و چاتمادان آسیللاریدی.
و بیر بؤیوک قازان قویولاریدی او کئسسه‌نینگ آلتینا تا چیکه‌لیگ سویوندان دولا.
وختی قازان چیکه‌لیگ سویوندان دولاردی ، اونو قئینه‌دیرلاریدی (قاینادیرلاریدی) تا قره قورود اولا.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Atalar sözü,

ایلان توفو

+0 BƏYƏN

ایلان توفو

او چوخ گچن زامان‌لاردا بیر کیشی واروموش؛ بیاباندا گئدیرموش؛ هوا دا چوخ سیجاقوموش. ائله بئله کی گئدیرمیش ایراقدان بیر کئلگه(کؤلگه)گلیر بئله‌سینه ساری، خوب کی باخار گئریر(گؤرور)تاری قضضب(غضب)ائدمی‌یه؛ بیر بئییگ(بؤیوک) لئک(لؤک:ارکک دوه)دور. آغزی کفلی، آدام‌چیل لئک گلیر بئله‌سینه ساری.

بیکیلیر(بوکولور،چؤنور) بیر موشتی خرابه‌یه ساری، بیر دلیگ(دلیک) ایچینه کئز ائدیر. لئک ائتیشدی دلیگ دمینه(قاباغینا)اوتوردی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

قاشقایی تورک‌لری‌نین آتا سؤزلرینـدن

+0 BƏYƏN

قاشقایی تورک‌لری‌نین آتا سؤزلرینـدن:

– تک ألـدن شاپ چیخمز (چیخماز)

– تپیک یئیه‌نده ده آت تپیگی یئیه‌سی‌ینگ، نه ائششک تپیگی

– تای‌لی تایی‌نی بولماسا (تاپماسا)، گونو یامانلیغا گچر (گئچر)

– بؤیوکـدن اوزولن بؤیوک اولماز



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Atalar sözü,

Abılaydıñ tüsi

+0 BƏYƏN

Abılaydıñ tüsi

Bir küni Abılay üyinde jatıp, bir tüs köripti. Sol tüsin Buqarekeñe jorıtqan eken. Abılayxan tüsinde qubılağa qaray bara jatsa, bir bïik aspan zäwlim bäyterek köredi. Mïday dalada sol bäyterekke barsa, tübinde bir jolbarıs jatır eken. Ol jolbarıs Abılaydı köre sala kelip alısadı. Abılay da jolbarıspen alısıp jürip, qolındağı qanjarımen işin jarıp öltiripti. Onıñ işinen bir qasqır şığa kelip, ol tağı alısıptı. Abılay onı da jeñip öltiripti. Onıñ işinen bir tülki şığa kelip, o da alısıptı. Onıñ işinen bir qoyan şığa kelipti. Işin jarğanda onıñ işinen bir küzen şığa kelip, o da alıstı. Onıñ işin jarıp jiberse, qoñır şolaq tışqan şığadı. Mine körgen tüsi osı eken. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Dəstan,

İstəsəniz inanın, istəməsəniz də inanın

+0 BƏYƏN



İstəsəniz inanın, istəməsəniz də inanın

Müəllif: Gülzar İbrahimova

Bir gün Gülzar nənə uşaqları yığdı başına, başladı onlara cavanlığından danışmağa. Qoca nənə duzlu, məzəli söhbətinə belə başladı:

- Balalarım, sizə keçmişdə olmuşlardan bir sirr açacağam, məəttəl qalacaqsınız. Onda jurnalımızın doğrudan da sehrli olduğuna inanacaqsınız!

Amma bəri başdan deyirəm, istəyirsiniz inanın, istəyirsiniz inanmayın. Öz işinizdir!

- Danış Gülzar nənə, inanarıq!

- Jurnal təzə-təzə çıxmağa başlayırdı. Hər dəfə jurnal mətbəəyə çapa gedəndə bir dənəsini tez hazırlayıb verirdilər bizə. Biz də onu diqqətlə, başdan-ayağa oxuyandan sonra, kütləvi çapına icazə verirdik. Bu dəfə də belə oldu. İşin axırına yaxın, elə işdən çıxıb evə getmək istəyirdim, mətbəədən mənə jurnal göndərdilər. Fikirləşdim ki, işdə ona baxsam, gərək gecəyə qədər qalım redaksiyada. Ona görə də qoydum stolun üstünə ki, işıqları, çayniki söndürüm, çıxım. Çıxanda jurnalı da götürmək istədim, gördüm jurnal yoxdu. Məəttəl qaldım. Otaqda məndən savayı heç kəs yox idi. İndicə əlimlə qoyduğum bir şey necə yox ola bilər?!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

MİLANNAN MİLİŞ

+0 BƏYƏN


MİLANNAN MİLİŞ

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Bir vakıt vardı iki gemici, birinin varmış iki gemisi, birinin bir gemisi. O iki gemili olanın karısı pek gözälmiş. İki gemici olanın adı Milan, o bir gemici olan Miliş. Bir gün onnar ikisi lafa oturdular. Da o lafedirkan, Milan üünmüş, ani karısı gözälmiş hem akıllıymış. Miliş demiş: “Bän senin karını aldadırım”. 
Milan demiş: “Her sän benim karımı aldadırsan, bän sana verim bu iki gemiyi”. 
Miliş ta demiş: “Bän her aldadamasam, verim sana bu gemiyi”. 
Gitmiş Miliş kasabaya, bulmuş bir babu da demiş: “Verim sana üz altın, git Milanın karısına, da sölä buluşayım bän onunnan”. 
Gitmiş babu, sölemiş karıya, karı hiç yaklaştırmamış, kuumuş babuyu. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

چوْپان و پاتیشا

+0 BƏYƏN


چوْپان و پاتیشا 

آمان کِکیلوْو

قادیم واغت بیر غاریپ، 
سیغیر چوْپان بوْلۇپدیر؛ 
قیرق یاشینا باراندا،
اوْل بیر عایال آلیپدیر. 
عایالی هم اؤزی دک 
یۇردۇنگ بللی غاریبی؛ 
ایکیسی‌نینگ بوْلۇپدیر- 
نه غاللاسی، نه قابی. 
اوْجۇق-بۇجۇق آلدیلار، 
یاشانسوْنگلار دؤرت-بأش ییل؛ 
بیر سۆمله‌گه سالماغا 
کؤمکلشدی غاریپ ایل. 
ایکی قوْتۇر گچیدی 
بۇ چوْپانینگ بار مالی؛ 
شوْل گچیلِنگ سۆیدۆندن 
قۇرت ادیأردی عایالی. 
ادن قۇردۇن اندیغان 
تام اۆستۆنده سریأرمیش؛ 
أهیم ادیپ ایت-قۇشدان، 
گۆنده باریپ گؤریأرمیش. 
تیز واغتدان دۇییار-دا 
آزالیانین قۇردۇنینگ؛ 
دیقغات بیلن گؤزلیأر 
سبأبینی اوْل مۇنۇنگ. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Çopan we patyşa

+0 BƏYƏN

Çopan we patyşa
(erteki)

Aman Kekilow

Gadym wagt bir garyp,
Sygyr çopan bolupdyr;
Kyrk ýaşyna baranda, 
Ol bir aýal alypdyr.

Aýaly hem özi dek
Ýurduň belli garyby;
Ikisiniň bolupdyr-
Ne gallasy, ne gaby.

Ojuk-bujuk aldylar,
Ýaşansoňlar dört-bäş ýyl;
Bir sümelge salmaga
Kömekleşdi garyp il.

Iki gotur geçidi
Bu çopanyň bar maly;
Şol geçileň süýdünden
Gurt edýärdi aýaly.

Eden gurdun endigan
Tam üstünde serýärmiş;
Ähim edip it-guşdan,
Günde baryp görýärmiş.

Tiz wagtdan duýýar-da
Azalýanyn gurdunyň;
Dykgat bilen gözleýär
Sebäbini ol munuň.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Bagyşlamak

+0 BƏYƏN


Bagyşlamak

Gün­ler­de bir gün mu­gal­lym okuw­çy­la­ra dur­muş ba­ra­da sa­pak alar­lyk­ly tej­ri­be ge­çi­rip gör­me­gi tek­lip ed­ýär. Okuw­çy­lar bu tek­li­bi­ ikir­jiň­len­män ka­bul ed­ýär­ler. Mu­gal­lym:
– Diý­mek, gep­leş­dik. Er­tir äh­li­ňiz ýa­ny­ňyz bi­len bir ki­log­ram kar­toş­ka ge­ti­riň! — diý­ýär.
Okuw­çy­lar bu ýum­şa hiç hi­li dü­şün­me­dik bol­sa­lar hem mu­gal­ly­myň tab­şy­ran ýum­şu­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýär­ler. Mu­gal­lym syn­pa gi­re­nin­de okuw­çy­la­ryň her­si­niň par­ta­sy­nyň üs­tün­de düýnki sargydynyň taýýardygyny görýär. Mu­gal­lym ola­ryň bi­le­si­ge­li­ji göz­le­ri­ne mä­hir­li se­re­dip:
– In­di bol­sa, şu gü­ne çen­li ba­gyş­la­ma­dyk her bir jo­ra­ňy­zyň ýa-da dos­tu­ňy­zyň ady­ny bir kar­toş­ka ýa­zyp tor­ba sa­lyň! — diý­ýär.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

Qazaqtıñ ulttıq oýındarı قازاق خالق اویونلاری

+0 BƏYƏN



قازاق خالق اویونلاری

Qazaqtıñ ulttıq oýındarı

Qaltırawıq qamır kempir jäne Aq boran •Küzem alw • Toğız ayaq, toğız tabaq •Toqım qağar • Jar-Jar • Qız käde • Betaşar• Bastañğı • Şalma • Tüýilgen şıt •Dawısta, atıñdı aýtam • Sïqırlı tayaq •Şertpek • Ïnemdi tap • Aýdap sal •Qaramırza • Belbew tastaw • Mondanaq •Qaharlı-Banw • Körşi oýını • Kim şertti? •Esimde • Saqïna tastaw • Jıldırt-jıldırt •Üýimniñ üstindegi kim? • Altıbaqan
Oýın-sawıq, turmıs-salt oýındarı
Añşılar • Tuzaq qurw • Aq baýpaq • Kök sïır• Tüýe-tüýe • Janwarlar qalaý ündeýdi •Qoý bağw
Janwarlar dünïyesine, añşılıqqa baýlanıstı oýındar
Atqawma • Aýgölek • Mälki totaý • Soqırteke• Oramal tastaw • Jayaw jarıs • Äwe tayaq •Jandı döñgelek • Qap kïip jarısw •Tospa dop • Qarğımaq • Qaraqulaq •Alaküşik • Dop tebw • Qasqırqaqpan •Qırıqayaq • Boýğa dop darıtpa •Aq sandıq, kök sandıq • Kögen tartıs •Teñ köterw • Kim türtti? • Bürkit • Uştı-uştı •Saq qulaq • Qwalap soq • Sen tur, sen şıq!• Şımbïke • Tawqıraýdan • Asaw mästek •Kögï gök • Üý artında qol ağaş •Marlamqaş • Aýqulaq • Biz de • Arqan tartw• Eptilik • Bälläý • Teñge ilw • Ortağa tüspek• Däl basw • Etek-etek • Dawsınan bil •Küşiñ jetse — üzip ket • Jañılma •Baýqap qal! • Qazan dop • Külliý • Aq süýek• Orda • Jayaw kökpar • Tayaq oýnaw •Tayaq jügirtw • Atşılar jarısı •Qardan jasalğan tïr • Tepe-teñdik •Jüýrikter jeñedi • Qarmaq •Swdağı jasırınbaq • Börik teppek •Jigit qwalaw • Tımaq urw • Buğınaý •Qosqulaq • Tartıs • Qındıq-sandıq •Qara sïır • Sïqırlı tayaq • Qaragïye •Tüýilgen oramal • Jüreleý sekirw •Qazaq küresi • Jatıp küresw • Tawıq küres• Bilektesw • Sires • Arqan tartıs •Bäýge men alaman bäýge • Taý jarıs •Qunan jarıs • Dönen jarıs • Jorğa jarıs •Awdarıspaq • Tüýe jarıs •Tabaq alıp qaşw nemese müşe alıp qaşw• Qız qww • Teñge alw • At omırawlatw •Jigit qww • At üstindegi tartıs • Jayaw tartıs• Saýıskerler • Aş qasqır • Dümpildek •Kim jıldam? • Üş orındıq • Şüldik •Domalaq ağaş • Arındı arqan • Qart-qurt •Tutqın alw • Börik jasırmaq •Qamaldı qorğaw • Jasırınbaq • Oşaq •Şalma tastaw • Japalaqtar men qarlığaştar• Asıq oýındarı • Bes tas • Atbaqıl
Dene şınıqtarw sport oýındarı




BÖLÜM: Xalq oyunları,

آذربایجان خالق اویونلاری

+0 BƏYƏN





BÖLÜM: Xalq oyunları,