Ýartygulak

     Biri barmyş, biri ýokmyş. Öñde bir daýhan adam barmyş. Onyñ aýaly göwrelimiş.

   Günlerde bir gün ol daýhan degirmene uwn üwetdirmäge gidende, yzyndan ogly bolupdyr. Ýañy bolan oglanyñ ululygy edil ýarty gulak ýaly diýär. Şoña görä oña Ýartygulak diýip ad beripdirler.

    Ýartygulak, bolan badyna dil açyp:

- Eje, eje, aý eje dädem(kakam) nirä gitdi? diýip sorapdyr.

   Ejesi oglunyñ bolan badyna gepläp başlamagyny geñ görüp, ör-gökden gelipdir-de:

- Dädeñ(kakañ) degirmene uwn üwetdirmäge gitdi- diýip aýdypdyr.

- Men-de degirmene gitjek!- diýip, Ýartygulak jedir-jedir edipdir.

 اؤزبک خالق ناغیلی

آلدار کوسانین ائششک توخوملاری  

چئویری: عباس ائلچین

     خالق  آراسیندا، بیر مثل وار: "کاسیبی دوه اوسته بؤوه سانجار،".  یاغیشلی بیر گون آلدار کوسا دوه‌ ایله یوخ، ائششگه مینیب ائوه گلیردی، او ائله‌جه‌ده چتین‌لیکله اؤزو ایله ایکی یوکلو ائششگینی چکیردی. گئجه یاریسی سمرقند ایله قونشو اولان عالیمکنت کندینه یئتیشدی.

     عالیمکنت خالقی هئچ واخت یاشادیقلاری کنده فیکیرلشمه‌ییب کوچه‌لری همیشه باتاقلیق ایدی.  بازارین اورتالاریندا، آلدار کوسانین ائششکلری باتاقلیغا باتدی. آلدار کوسا قیشقیریب خالقی یاردیما چاغیرسادا کیمسه ایستی یورغان- دوشگیندن چیخیب اونون یاردیمینا گلمه‌دی. عالیمکنت خالقی‌نین یوخوسو چوخ آغیر ایدی. باتلاق ائششکلری ایچینه  چکیردی. آلدار کوسا گوجلوکله تکجه اؤزونو قورتارا بیلدی. یوکلردنسه، یالنیز  لوبیا تورباسینی ساخلایا بیلدی.

قازاق ناغیلی

کئچل اوغلان

Tazşa Bala (Qazaqşa)

کؤچورن:عباس ائلچین

  اسکیده بیر قوجا، قاری وار ایمیش. اونلارین اوچ بالاسی، بئش کئچیسی وار ایمیش. بیر گون بؤیوک بالاسی باشقا یئرده فایدالی ایش اؤیرنمک ایسته‌ییب، اؤز پایینا دوشن کئچینی کسیب، اتیندن قاری ایله قوجایا بیر پارچا بئله وئرمه‌دن چؤنوب گئتمیشدی.

     گلیرکن بیر هونرلی زنگینه توش گلمیش. هونر اؤیرنمک اوچون او زنگینه نؤکر اولموش. او هونرچی زنگین چوخ آجیماسیز بیر آدام ایمیش، او نؤکر ایگیدی بیر صاندیغا سالیب، آجلیقدان اؤلدورموشدو. ائوینده قالان اورتانجی بالاسی دا هونر اؤیرنمک ایسته‌ییب، او دا آغا قارداشی‌نین گئتدیگی یول ایله گئدیب، هونرچی زنگینه نؤکر اولموش. هونرچی زنگین اونودا آجلیقدان اؤلدورموشدو. اوچونجو اوغلو کئچل اوغلان او دا آغا قارداشلاری کیمی اؤز پایینا دوشن کئچیسین کسیب، یاری اتین آتا-آناسینا وئریب، اونلاردان روخصت آلیب، چیخیب گئتمیشدی.

Tazşa Bala

Lazzat Urakova

     Ertede bir şal men kempir bolıptı. Olardıñ üş balası, bes eşkisi bar eken. Bir küni ülken balası basqa jerden payda käsip qıluwğa talap etip, özine tiygen eşkisin soyıp alıp, etinen kempir men şalğa bir tüyir de bermesten arqalap ketipti.

     Kele jatıp bir önerşi baydikine kezigipti. Bul bayğa öner üyrenüwge jaldanıptı. Önerşi bayöte qattı jawız adam eken, ol jaldanğan jigitti bir sandıqqa salıp qoyıp, aştan öltiripti. Üyinde qalğan ortanşı balası bul da öner üyrenbekke talap etip, ol da ağasınıñ ketken jolımen ketip, önerşi bayğa kelip jaldanıptı. Önerşi bay onı da aştan öltiripti. Üşinşi ulı Tazşa bala o da ağalarınday özine tiygen enşi eşkisin soyıp alıp, jartı etin äke-şeşesine berip, olardan ruqsat alıp, jürip ketipti.
     Kele jatsa, bir qora qoyğa uşıraptı, bir qora qoydıñ qoyşısına surasa, bul qoylar önerşi baydiki eken. Qoyşısı bir şal eken. Ol Tazşadan suraydı: “Balam, qayda barasıñ?” – dep. Tazşa bala jawap beredi: “Öner üyrenüwge baramın”, - dep. Sonda şal turıp aytadı: “Balam, bul söziñdi eşkimge aytpa, öziñ ötirik aytpa”, - depti. Sonan soñ bul bala şaldıñ aytqanı ras eken dep oylap, önerşi bayğa barıptı. Baydıñ üyine qonıp, erteñ jüreyin dep jatqanda, önerşi bay Tazşadan suraydı: “Balam, qayda barasıñ, jolıñ bolsın”, - depti. Tazşa bala jawap beredi: “Men öziñdey er balası joqqa enşiles bala bolamın”, - dep. Sonda önerşi aytadı: “Balam, sen mağan qal, bala bol, bizdiñ aq qunan qoydı soyıp, toy qılıp, asıq jiligin etimen öziñ jep qoyarsıñ, men özim jolawşı baramın”, - deydi de, özi jolına ketedi. Tazşa bala: “Hoş, äke, jaqsı bol”, - dep üyde qaladı.

وور توخماق

اؤزبک خالق ناغیلی

بیری وار ایمیش، بیری یوخ ایمیش. بیر قاری ایله بیر قوجا وار ایمیش. اونلار اووچولوق ایله گون کئچیرر ایمیشلر. بیر گون قوجا توزاق قوروب اوتورموش ایدی. توزاغا یئکه بیر لئی‌لک دوشدو. یوگوروب لئی‌لگی توزاقدان چیخارمیشدی، لئی‌لک آدام کیمی دانیشماغا باشلادی:

قوجا، من لئی‌لکلرین باشچی‌یام، منی بوراخ، نمنه دیله‌سن اونو وئره‌رم. منیم مکانیم او قارشیداکی داغین آرخاسیندا. "لئی‌لک‌بای‌ین ائوی هارادا؟" دئسه‌ن، هامی گؤستَرر،-دئدی.

قوجا لئی‌لگی بوراخدی. ائرته‌سی گون تئزدن دوروب،‌ لئ‌لک‌بای‌ین سووغاتینی آلماق اوچون یولا دوشدو. گئدیب، گئدیب بیر یئره یئتیشدی. قویون اوتاران چوباندان:

- بو قویونلار کیمین قویونو؟- دئیه سوروشدو.

اور تۉقماق

اۉزبېک خلق اېرتگی

بیر بار اېکن، بیر یۉق اېکن، بیر کمپیر بیلن بیر چال بار اېکن. اولر آوچیلیک بیلن کـون اۉتکزر اېکنلر. بیر کـون چال توزاق پایلب اۉتیرگن اېدی، توزاققه کتّه‌ بیر لَیلک توشدی. یوگوریب باریب لَیلکنی توزاقدن چیقرگن اېدی، لَیلک آدمدېک سۉزله‌ماققه باشله‌دی:

چال، مېن لَیلکلرنینگ باشلیغیمن، مېنی قۉییب یوبار، نیمه‌ تیله‌سنگ شونی بېره‌من. مېنینگ مکانیم شو قرشیده‌گی تاغ‌نینگ آرقه‌سیده. «لَیلکوای‌نینگ اویی قیده» دېسنگ، همه‌ ایتیب بېره‌دی، — دېدی.

چال لَیلکنی قۉییب یوباردی. اېرته‌سیگه اېرته‌لب توریب، لَیلکوای‌نینگ ساوغه‌سینی آلیب کېلیش اوچون یۉلگه توشدی. یوریب، یوریب بیر جایگه باریب یېتدی. قۉی باقیب یورگن چۉپاندن:

— بو قۉیلر کیم نینگ قۉیی؟ — دېب سۉردی.

— بو قۉیلر لَیلکوای نینگ قۉیی،— دېب چۉپان چالنی یۉلگه سالیب یوباردی. بیر جایگه باریب ییلقی هَیده‌ب یورگن ییلقیچیگه:

— بو ییلقیلر کیمنیکی؟— دېب سۉردی چال. ییلقیچی.