تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

قاشقایی تورک‌لری‌نین آتا سؤزلرینـدن

+0 BƏYƏN

قاشقایی تورک‌لری‌نین آتا سؤزلرینـدن:

– تک ألـدن شاپ چیخمز (چیخماز)

– تپیک یئیه‌نده ده آت تپیگی یئیه‌سی‌ینگ، نه ائششک تپیگی

– تای‌لی تایی‌نی بولماسا (تاپماسا)، گونو یامانلیغا گچر (گئچر)

– بؤیوکـدن اوزولن بؤیوک اولماز



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Atalar sözü,

Abılaydıñ tüsi

+0 BƏYƏN

Abılaydıñ tüsi

Bir küni Abılay üyinde jatıp, bir tüs köripti. Sol tüsin Buqarekeñe jorıtqan eken. Abılayxan tüsinde qubılağa qaray bara jatsa, bir bïik aspan zäwlim bäyterek köredi. Mïday dalada sol bäyterekke barsa, tübinde bir jolbarıs jatır eken. Ol jolbarıs Abılaydı köre sala kelip alısadı. Abılay da jolbarıspen alısıp jürip, qolındağı qanjarımen işin jarıp öltiripti. Onıñ işinen bir qasqır şığa kelip, ol tağı alısıptı. Abılay onı da jeñip öltiripti. Onıñ işinen bir tülki şığa kelip, o da alısıptı. Onıñ işinen bir qoyan şığa kelipti. Işin jarğanda onıñ işinen bir küzen şığa kelip, o da alıstı. Onıñ işin jarıp jiberse, qoñır şolaq tışqan şığadı. Mine körgen tüsi osı eken. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Dəstan,

İstəsəniz inanın, istəməsəniz də inanın

+0 BƏYƏN



İstəsəniz inanın, istəməsəniz də inanın

Müəllif: Gülzar İbrahimova

Bir gün Gülzar nənə uşaqları yığdı başına, başladı onlara cavanlığından danışmağa. Qoca nənə duzlu, məzəli söhbətinə belə başladı:

- Balalarım, sizə keçmişdə olmuşlardan bir sirr açacağam, məəttəl qalacaqsınız. Onda jurnalımızın doğrudan da sehrli olduğuna inanacaqsınız!

Amma bəri başdan deyirəm, istəyirsiniz inanın, istəyirsiniz inanmayın. Öz işinizdir!

- Danış Gülzar nənə, inanarıq!

- Jurnal təzə-təzə çıxmağa başlayırdı. Hər dəfə jurnal mətbəəyə çapa gedəndə bir dənəsini tez hazırlayıb verirdilər bizə. Biz də onu diqqətlə, başdan-ayağa oxuyandan sonra, kütləvi çapına icazə verirdik. Bu dəfə də belə oldu. İşin axırına yaxın, elə işdən çıxıb evə getmək istəyirdim, mətbəədən mənə jurnal göndərdilər. Fikirləşdim ki, işdə ona baxsam, gərək gecəyə qədər qalım redaksiyada. Ona görə də qoydum stolun üstünə ki, işıqları, çayniki söndürüm, çıxım. Çıxanda jurnalı da götürmək istədim, gördüm jurnal yoxdu. Məəttəl qaldım. Otaqda məndən savayı heç kəs yox idi. İndicə əlimlə qoyduğum bir şey necə yox ola bilər?!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

MİLANNAN MİLİŞ

+0 BƏYƏN


MİLANNAN MİLİŞ

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Bir vakıt vardı iki gemici, birinin varmış iki gemisi, birinin bir gemisi. O iki gemili olanın karısı pek gözälmiş. İki gemici olanın adı Milan, o bir gemici olan Miliş. Bir gün onnar ikisi lafa oturdular. Da o lafedirkan, Milan üünmüş, ani karısı gözälmiş hem akıllıymış. Miliş demiş: “Bän senin karını aldadırım”. 
Milan demiş: “Her sän benim karımı aldadırsan, bän sana verim bu iki gemiyi”. 
Miliş ta demiş: “Bän her aldadamasam, verim sana bu gemiyi”. 
Gitmiş Miliş kasabaya, bulmuş bir babu da demiş: “Verim sana üz altın, git Milanın karısına, da sölä buluşayım bän onunnan”. 
Gitmiş babu, sölemiş karıya, karı hiç yaklaştırmamış, kuumuş babuyu. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

چوْپان و پاتیشا

+0 BƏYƏN


چوْپان و پاتیشا 

آمان کِکیلوْو

قادیم واغت بیر غاریپ، 
سیغیر چوْپان بوْلۇپدیر؛ 
قیرق یاشینا باراندا،
اوْل بیر عایال آلیپدیر. 
عایالی هم اؤزی دک 
یۇردۇنگ بللی غاریبی؛ 
ایکیسی‌نینگ بوْلۇپدیر- 
نه غاللاسی، نه قابی. 
اوْجۇق-بۇجۇق آلدیلار، 
یاشانسوْنگلار دؤرت-بأش ییل؛ 
بیر سۆمله‌گه سالماغا 
کؤمکلشدی غاریپ ایل. 
ایکی قوْتۇر گچیدی 
بۇ چوْپانینگ بار مالی؛ 
شوْل گچیلِنگ سۆیدۆندن 
قۇرت ادیأردی عایالی. 
ادن قۇردۇن اندیغان 
تام اۆستۆنده سریأرمیش؛ 
أهیم ادیپ ایت-قۇشدان، 
گۆنده باریپ گؤریأرمیش. 
تیز واغتدان دۇییار-دا 
آزالیانین قۇردۇنینگ؛ 
دیقغات بیلن گؤزلیأر 
سبأبینی اوْل مۇنۇنگ. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Çopan we patyşa

+0 BƏYƏN

Çopan we patyşa
(erteki)

Aman Kekilow

Gadym wagt bir garyp,
Sygyr çopan bolupdyr;
Kyrk ýaşyna baranda, 
Ol bir aýal alypdyr.

Aýaly hem özi dek
Ýurduň belli garyby;
Ikisiniň bolupdyr-
Ne gallasy, ne gaby.

Ojuk-bujuk aldylar,
Ýaşansoňlar dört-bäş ýyl;
Bir sümelge salmaga
Kömekleşdi garyp il.

Iki gotur geçidi
Bu çopanyň bar maly;
Şol geçileň süýdünden
Gurt edýärdi aýaly.

Eden gurdun endigan
Tam üstünde serýärmiş;
Ähim edip it-guşdan,
Günde baryp görýärmiş.

Tiz wagtdan duýýar-da
Azalýanyn gurdunyň;
Dykgat bilen gözleýär
Sebäbini ol munuň.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Bagyşlamak

+0 BƏYƏN


Bagyşlamak

Gün­ler­de bir gün mu­gal­lym okuw­çy­la­ra dur­muş ba­ra­da sa­pak alar­lyk­ly tej­ri­be ge­çi­rip gör­me­gi tek­lip ed­ýär. Okuw­çy­lar bu tek­li­bi­ ikir­jiň­len­män ka­bul ed­ýär­ler. Mu­gal­lym:
– Diý­mek, gep­leş­dik. Er­tir äh­li­ňiz ýa­ny­ňyz bi­len bir ki­log­ram kar­toş­ka ge­ti­riň! — diý­ýär.
Okuw­çy­lar bu ýum­şa hiç hi­li dü­şün­me­dik bol­sa­lar hem mu­gal­ly­myň tab­şy­ran ýum­şu­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýär­ler. Mu­gal­lym syn­pa gi­re­nin­de okuw­çy­la­ryň her­si­niň par­ta­sy­nyň üs­tün­de düýnki sargydynyň taýýardygyny görýär. Mu­gal­lym ola­ryň bi­le­si­ge­li­ji göz­le­ri­ne mä­hir­li se­re­dip:
– In­di bol­sa, şu gü­ne çen­li ba­gyş­la­ma­dyk her bir jo­ra­ňy­zyň ýa-da dos­tu­ňy­zyň ady­ny bir kar­toş­ka ýa­zyp tor­ba sa­lyň! — diý­ýär.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

Qazaqtıñ ulttıq oýındarı قازاق خالق اویونلاری

+0 BƏYƏN



قازاق خالق اویونلاری

Qazaqtıñ ulttıq oýındarı

Qaltırawıq qamır kempir jäne Aq boran •Küzem alw • Toğız ayaq, toğız tabaq •Toqım qağar • Jar-Jar • Qız käde • Betaşar• Bastañğı • Şalma • Tüýilgen şıt •Dawısta, atıñdı aýtam • Sïqırlı tayaq •Şertpek • Ïnemdi tap • Aýdap sal •Qaramırza • Belbew tastaw • Mondanaq •Qaharlı-Banw • Körşi oýını • Kim şertti? •Esimde • Saqïna tastaw • Jıldırt-jıldırt •Üýimniñ üstindegi kim? • Altıbaqan
Oýın-sawıq, turmıs-salt oýındarı
Añşılar • Tuzaq qurw • Aq baýpaq • Kök sïır• Tüýe-tüýe • Janwarlar qalaý ündeýdi •Qoý bağw
Janwarlar dünïyesine, añşılıqqa baýlanıstı oýındar
Atqawma • Aýgölek • Mälki totaý • Soqırteke• Oramal tastaw • Jayaw jarıs • Äwe tayaq •Jandı döñgelek • Qap kïip jarısw •Tospa dop • Qarğımaq • Qaraqulaq •Alaküşik • Dop tebw • Qasqırqaqpan •Qırıqayaq • Boýğa dop darıtpa •Aq sandıq, kök sandıq • Kögen tartıs •Teñ köterw • Kim türtti? • Bürkit • Uştı-uştı •Saq qulaq • Qwalap soq • Sen tur, sen şıq!• Şımbïke • Tawqıraýdan • Asaw mästek •Kögï gök • Üý artında qol ağaş •Marlamqaş • Aýqulaq • Biz de • Arqan tartw• Eptilik • Bälläý • Teñge ilw • Ortağa tüspek• Däl basw • Etek-etek • Dawsınan bil •Küşiñ jetse — üzip ket • Jañılma •Baýqap qal! • Qazan dop • Külliý • Aq süýek• Orda • Jayaw kökpar • Tayaq oýnaw •Tayaq jügirtw • Atşılar jarısı •Qardan jasalğan tïr • Tepe-teñdik •Jüýrikter jeñedi • Qarmaq •Swdağı jasırınbaq • Börik teppek •Jigit qwalaw • Tımaq urw • Buğınaý •Qosqulaq • Tartıs • Qındıq-sandıq •Qara sïır • Sïqırlı tayaq • Qaragïye •Tüýilgen oramal • Jüreleý sekirw •Qazaq küresi • Jatıp küresw • Tawıq küres• Bilektesw • Sires • Arqan tartıs •Bäýge men alaman bäýge • Taý jarıs •Qunan jarıs • Dönen jarıs • Jorğa jarıs •Awdarıspaq • Tüýe jarıs •Tabaq alıp qaşw nemese müşe alıp qaşw• Qız qww • Teñge alw • At omırawlatw •Jigit qww • At üstindegi tartıs • Jayaw tartıs• Saýıskerler • Aş qasqır • Dümpildek •Kim jıldam? • Üş orındıq • Şüldik •Domalaq ağaş • Arındı arqan • Qart-qurt •Tutqın alw • Börik jasırmaq •Qamaldı qorğaw • Jasırınbaq • Oşaq •Şalma tastaw • Japalaqtar men qarlığaştar• Asıq oýındarı • Bes tas • Atbaqıl
Dene şınıqtarw sport oýındarı




BÖLÜM: Xalq oyunları,

آذربایجان خالق اویونلاری

+0 BƏYƏN





BÖLÜM: Xalq oyunları,

Kəndli və ilan

+0 BƏYƏN




Kəndli və ilan



Mikayıl Müşfiq

Qaranlıq örtülərin 
İçində dərin-dərin 
Uyuyan yorğun gecə 
Xoruzlar ötüşüncə, 
Diksinərək oyandı, 
Yandı dan yeri, yandı. 
Ulduzlar axdı keçdi, 
Həsrətlə baxdı keçdi. 
Kirəmidləri bayquş 
Qanadından qoyulmuş 
Daxmalar üzə çıxdı, 
Yollar gündüzə çıxdı. 
Ağaclar sərin-sərin 
Əsən xəfif yellərin 
Titrədi nəfəsiylə. 
Quşların nəğməsiylə 
Ətirlədi hər yeri 
Sabahın çiçəkləri. 
Kənddə ucaldı səslər; 
Qalxdı, alçaldı səslər. 
Həyat bir qanad çaldı, 
Kəndi səs-səmir aldı, 
Qalxdı çoban ayağa, 
Sürünü yaydı dağa; 
Çaldı bir incə bəstə. 
Kəndlilər dəstə-dəstə 
Kənddən uzaqlaşdılar; 
Əkinə yaqlaşdılar. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

Handuğas yırı

+0 BƏYƏN

Һандуғас йыры/Факиһа ТУҒЫҘБАЕВА

Handuğas yırı

Fakiha TUĞIŹBAYeVA


Handuğas, barıp yetkäs tä
Hindostanğa qışlarğa,
Höyläne Tıwğan ilkäyye
Xaqında bar qoştarğa.
Tıwğan ilem — Başqortostan,
Telem asıldı hayrap
Baqsahında şäp malayźıñ,
İseme unıñ — Ayrat.
Ayrat menän beź yäy buyı
Säyäxättärźä buldıq,
Başqortostanıbıź buylap 
Yulıbıźźa gel uñdıq.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

فیل بیلن میمون

+0 BƏYƏN








 

فیل بیلن میمون

بیر کونی اۉرمانده فیل بیلن میمون بحثلشیب قالیشیبدی.

مېن کتّه‌من. کوچیم هم کۉپ. درختلرنی ایلدیزی بیلن قۉپاریب تشله‌ی آله‌من. سېنینگ قۉلینگدن نیمه‌ کېله‌دی؟

مېن سېندن کۉره‌ چقّانمن. ایسته‌گن درختگه چیقه آله‌من. درخت‌نینگ شاخیگه دُمیم بیلن آسیلیب اۉینه‌یمن. سېن شونده‌ی قیله آله‌سنمی؟

اولر اۉزلرینی مه‌قته‌ب، بیر-بیرینی یېرگه اوریب زېریکیشیبدی. نهایت بو مسأله‌نی اجریم قیلیب بېریش اوچون اوکّی‌نینگ آلدیگه باریشیبدی.

بیز‌نینگ فکریمیز بیر جایدن چیقمه‌یپتی. قنی، خالص ایت-چی، کوچ یخشیمی، اېپچیللیکمی؟ – دېب سۉره‌شیبدی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

ذهن لی چاغالار

+0 BƏYƏN



کتابینگ آدی: ذهن لی چاغالار(غیسغه اخلاقی ارته‌کی‌لر)
ترجمه ادن : حاجی قلی یولداش
ناشر و چاپه برن: کتاب و قرطاسیه فروشی خیرالدین
نشر تاریخی: 1392 هجری شمسی ییلی
چاپ نوبتی: بیرینجی
چاپ یری: مطبع بشارت، کابل،افغانستان
چاپ ییلی: 1392
چاپ سانی: 1000

یوکله/Yüklə





BÖLÜM: Kitab Yüklə,

SAS TAVUĞUN TƏLƏNGİ

+0 BƏYƏN

SAS TAVUĞUN TƏLƏNGİ

Var idi, yox idi, bir avcı vardı. Günnərin birində çəmdə av edərkən ruzgarların uçura-uçura gətidigi bir quş tələngi tapdı.Tələng elə gözəldi, elə gözəldi, avcı ömründə belə qayət suslı bir gözəl nəsnə görməmişdi. Tələngi durmadan padşaha apardı. Padşah xəstə idi. Dedi qoy qəlbi şad olsun. Padşah çox bəgəndi təlnəgi. Avcıya ənəm verdi. Loğmanlar bildirdilər ki, padşah həmin quşun ətindən yeyən kimi sağalacaq. Vəzir dedi: - Əsl avcı olduğunu və onun hansı məmləkətdə yaşadığını üç gündə bildirməlisən. Bildirməsən boynun vurulacaqdır. Avcı qəmli halda evə dönər.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Ata osuyatı

+0 BƏYƏN


Ata osuyatı

  İlgeri bir bardar adamdın balası üylönmökçü bolot. Atasına "üylönöm" dese:

"Balam üç kündük saparga çıgıp kel. El kör, jer kör. Atañ barda el taanı, atıñ barda jer taanı", - dep mıktı attı tandap, kurjundun eki közün toltura dildeni salıp saparga attanat. 

Jolunan sakalı appak karıya jolugat. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,