Kel Bala

Bir boxça yalan, istədim dadam!

Müəllif: Gülzar İbrahimova

Biri vardı, biri yoxdu, Tapdıq adlı kasıb, keçəl bir çirkin oğlan vardı. Bir gün Tapdıq oyandı, geyindi, saçlarını daradı, hazırlaşdı, ağacsız meşədə heyvan otarmağa getdi.

Günorta heyvanları bir yerə topladı. Dincini almaq üçün otsuz çəmənlikdə uzandı ki, dincəlsin, bir də gördü uzaqdan bir gözəl gəlir. Gözəl nə gözəl, bədən qısa, baş yekə, saç seyrək, burun nə boyda, diş seyrək, gözlər görünmür, alt dodaq yer süpürür, üst dodaq göy. Ayaqlar əyri, gözlər çəp, üz qap-qara. Aya deyir, mən səndən gözələm, gizlən, mən çıxım, Günə deyir, mən səndən şəfəqliyəm, get işinlə məşğul ol, mən səni əvəz edərəm!

Bir sözlə, bu qızı söz ilə tərifləsən də bəs eləməz, saz ilə tərifləsən də. Uzun sözün qısası, keçəl bir könüldən min könülə bu gözələ aşiq oldu. Fikirləşdi: “Ey dadi-bidad, mən mütləq bu qızla evlənməliyəm, öldü var, döndü yoxdu.” 

Burınǵı zaman waqtında, Xorezm elinde, Aqjúrim degen qalada Hásen degen xan boldı. Shahı Hásenniń waqtında Xorezmniń ellerin kóp abadan der edi. Sansız qalmaq elinen Taqtapolat «Xorezmdi alsam», dep árman etip júrdi. Bir kúnleri: 
Shiyrin janın qıynadı, 
Patsha láshker jıynadı, 
Yabıdayın tuwladı, 
On altı top súyretip, 
Xorezmdi almaǵa, 
Otız mıń láshker aydadı. 

Láshkerlerin ertip, patsha jolǵa ráwana boldı. Bir neshe kún jol júrip, az ǵana emes mol júrip, Xorezmniń shetine kelip qosın tasladı. Taqtapolattıń jaqsı kórgen hámiresi Abaqan wázir edi. Shaqırıp alıp qasına, zerli jıǵası dirildep, «Shahı Hásenge sen taysalmay bar, basına qayǵı sal. Teginlik penen bermese, Taqtapolat patshamız Xorezmdey elińdi, sonalı aydın kólińdi, dáwletińdi, baxıtıńdı, arız soraǵan taxtıńdı talap etti almaǵa, bunı qalay kóresiz, de. Tezlik penen qayt!—dedi. 

JETIM BALA

İlgeri-ilgeri bir jetim bala bolgon eken. Al bala bir baydın kolunda koyun bagıp, eptep künümdük ookatın ötkörüp jüröt. Bir künü bala baydın malın tüşkö jayıp koyup, özü uktap kalsa, malın jortup jürgön uuru aydap ketet. Bala oygonso, koylorunun biröö da jok. Çoçugan boydon kırdan-kırga çurkap koylorun izdep jönöyt, birok eçtekenin daynı jok, jalpayıp bir jerge barıp oturup kalat.

Añgıça alıstan üç karaan körünöt. Malınan ümüt kılgan bala butu jerge tiybey bayagı karaandı közdöy dagı çurkayt. Jetip barsa, al jerde üç kişi oturat. Bala:

—  Baykeler, men koyumdu jogotup izdep jüröm, kördüñörbü? Maga jardam kılıp koygula bolboso, bay meni öltürüp koyot,- dep jalınat.

Başqort xalıq äkiättäri

باشقورد خالق حئکایه‌لری

یوکله Yüklə