تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

Məlikməmməd nağılı

+0 BƏYƏN

Məlikməmməd nağılı

 

Padşah hər gün səhər tezdən sübh açılan kimi durub gedərmiş bağa ki, almanı dərib yesin, amma görərmiş ki, alma dərilib. Kor-peşman geri qayıdarmış. Bir gün belə, beş gün belə, axırda padşah təngə gəlib böyük oğlunu yanına çağırdı. Oğul atasının qulluğuna gələn kimi baş endirib dedi:

-Ata, sənə fəda olum, mənə görə nə qulluq? Atası dedi:

-Belə də iş olar? Mən padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, almanı oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.

Oğlan atasının əlindən öpüb çıxdı, dava libasını geyinib, oxkamanını götürüb, bağa getdi

Oğlan bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, sübh - alma yetişən vaxt yuxu onu tutdu. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma ağacda yoxdu - dərilibdi. Padşahın böyük oğlu kor-peşman evə qayıtdı.

O-biri gün padşah ortancıl oğlunu yanına çağırıb dedi:

-Belə də iş olar? Mən özüm padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, alma oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Aman Oğlum

+0 BƏYƏN


İSMAİL QASPİRALI

İsmail Bey Gaspıralı  

Aman Oğlum

Aman,  oğlum, satma sakın, elindeki toprağı,
Anan kibi seni besler bereketli kucağı.
Piçen, arpa, aş istemez, verir sana bunları,
Sefil rezil olma sakın, satıp ana toprağı.

Yediklerin, içtiklerin ep bu topraktan kele,
Cebindeki akçaları sana bu toprak vere,
Alma, armut, arpa boğday, bağ ve bostan cumlesi-
Toprağın verdigi baylık... satma sakın, toprağı...

Onu bilip, sevmelisin çayır ile bağçayı,
Akça suvdur akar kiter, bitirirsin akçayı.
Bağça kitti, akça bitti, ne olur senin alın?
Aman oğlum, topla akça, geri kaytar bağçayı.

Bak, senin bir çayırın bar... Ne güzeldir çokrağı,
Şırıl, şırıl kele suvu, yarıp kara toprağı.
Lanet ider sana çokrak, satma sakın çayırı,
Eger satsan, çevirirsin  fenaya sen hayırı.

Saç tarlaya arpa, boğday, işle, bekle tarlayı,
Bir saçarsın- on alırsın, unutmayıp Hudayı,
Bir çuval boğdaya karşı, altın kumüş verirler,
Kereklerin er neyse- bunlar ile kelirler,

Aman oğlum, satma sakın, elindeki toprağı,
Anan kibi seni besler,  bereketli kucağı
Piçen, arpa, aş istemez, verir sana bunları,
Sefil rezil olma sakın, satıp ana toprağı.

 




BÖLÜM: Şeir,

HATƏM VƏ QOYUN DƏRİSİNƏ GİRMİŞ QURD

+0 BƏYƏN

HATƏM VƏ QOYUN DƏRİSİNƏ GİRMİŞ QURD

    Biri var idi, biri yox idi, Hatəm adlı bir cavan oğlan var idi. O, anası ilə birlikdə yaşayırdı. Hatəmin bir iti, bir keçisi, bir toyuğu var idi. Bütün ili hər gün toyuq bir yumurta, keçi də bir sərnic süd verirdi. Bu südlə yumurta ana-balanı el-elə, baş-başa dolandırırdı. Hatəm toyuğa sarı buğda, keçiyə qara yonca, itə isə san fətir yedirirdi.

Keçi hər il dörd dişi bala doğurdu. Amma onun balaları böyüyüb ərsəyə çatan kimi qurd oğurlayıb yeyirdi. Yazıq keçi həmişə gözünün yaşını axıdıb bala üzünə həsrət qalırdı. Hatəm nə qədər çalışırdısa da qurdu tapa bilmirdi. Keçinin bir qoyun bacılığı var idi. Hər gün otlağa gedəndə bacılığı onun yanına gəlib qəmini dağıdırdı. Keçi gününü bu bacılığı ilə keçirirdi. Günlərin bir günü keçi yenə otlağa çıxmışdı. Bir göy çəmənlikdə otlayırdı. İt də önun yanında idi. Bir de gördü budu, bacılığı ağlaya-ağlaya gelir. Keçi soruşdu:

-    Qoyun bacı, söylə görüm niyə ağlayırsan?

Qoyun dedi:

-    Ağlamayım, ne eləyim? Bircə madar balam var idi. Onu da bu gece qurd apardı!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

جیک جیک خانیم

+0 BƏYƏN
جیک جیک خانیم 

بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی، بیر سئرچه وار ایدی. آدی جیک-جیک خانیم ایدی. بیر گون جیک-جیک خانیم بو قاراتیکان کولوندان، او بیرینه قونوب جیک-جیک ائله ییردی.   

  بیردن جیک-جیک خانیمین آیاغینا تیکان باتدی، نه قدر اللشدی، چیخارا بیلمه دی. گؤزلری نین یاشینی تؤکوب آغلاماغا باشلادی.  

  قاری ننه اونو گؤروب سوروشدو:  

  -آی جیک-جیک خانیم، نازلی خانیم، مزه لی خانیم، نییه آغلاییرسان؟  

  جیک-جیک خانیم آغلایا-آغلایا قاری ننه یه جاواب وئردی:  

  -آی قاری ننه، آیاغیما تیکان باتیب، قاناییب، گل چیخارت!  

  قاری ننه جیک-جیک خانیمین آیاغیندان تیکانی چیخاریب تندیره آتدی.  

  جیک-جیک خانیمین کئفی دورولدو. بیر او یانا، بیر بو یانا اوچوب دئدی:  

  -قاری ننه، منیم تیکانیمی قایتار!  

  قاری ننه دئدی:  

  -هارادان آلیم، آتدیم تندیره، یاندی.  

  جیک-جیک خانیم دئدی:  

  -منه نه بورج، تیکانیمی وئر! وئرمه سه ن، چؤرگینی گؤتوروب قاچارام.  

  قاری ننه گولدو. 


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

حسن و زهره‌

+0 BƏYƏN

حسن و زهره‌

      بیر بار اېکن، بیر یۉق اېکن، قدیم زمانده بیر پاده‌چی چال بیلن کمپیر بار اېکن. اولر‌‌‌‌‌نینگ نصیبه‌، گولبهار و زلفیه دېگن اوچ قیزی بۉله‌ر اېکن. آیدن آی، ییلدن ییل اۉتیبدی، قیزلر‌‌‌‌نینگ بۉیی یېتیبدی. نصیبه‌ ییگیرمه‌ بیرگه‌، گولبهار اۉن تۉقّیزگه، زلفیه اۉن سکّیزگه کیریبدی.

   چال-کمپیر قیزلریگه ساوچی کېلمه‌گنی اوچون کېچه-یو کوندوز خفه‌ بۉلیب یوریشیبدی. کونلردن بیر کونی چال کمپیرگه قره‌ب:

- قریگن چاغیمیزده جوده‌ قیین احوالده قالدیک، بو اوچ قیز اۉغیل بۉلگنده بیزنی باقردی. هېچ بۉلمه‌سه‌ بولرگه ساوچی کېلسه هم میلی اېدی، او هم یۉق، — دېب زارلنیبدی.

کمپیر چالگه جوابه‌ن:

— بیز‌نینگ کسبیمیز قشّاق پاده‌چیلیک بۉلگنیدن کېین قیزلریمیزنی کیم هم آله‌ر اېدی؟ —  دېبدی. چال اۉیلب توریب، کمپیرگه بونده‌ی دېبدی:

— بیر مصلحت بار، قیزلریمیزنی اۉزیمیزگه اۉخشه‌گن کمبغلگه بېرسه‌ک دېیمن. اگر اولر معقول تاپسه، یېنگیل-اېلپی تۉی قیلیب، قیزیمیزنی بېره‌یلیک! چال‌‌‌‌‌نینگ بو مصلحتی کمپیرگه معقول توشیبدی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Hasan va Zuhra

+0 BƏYƏN

Hasan va Zuhra

 Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, qadim zamonda bir podachi chol bilan kampir bor ekan.

Ularning Nasiba, Gulbahor va Zulfiya degan uch qizi bo‘lar ekan.

Oydan oy, yildan yil o‘tibdi, qizlarning bo‘yi yetibdi. Nasiba yigirma birga, Gulbahor o‘n to‘qqizga, Zulfiya o‘n sakkizga kiribdi.

Chol-kampir qizlariga sovchi kelmagani uchun kecha-yu kunduz xafa bo‘lib yurishibdi.

Kunlardan bir kuni chol kampirga qarab:

— Qarigan chog‘imizda juda qiyin ahvolda qoldik, bu uch qiz o‘g‘il bo‘lganda bizni boqardi. Hech bo‘lmasa bularga sovchi kelsa ham mayli edi, u ham yo‘q, — deb zorlanibdi.

Kampir cholga javoban:

— Bizning kasbimiz qashshoq podachilik bo‘lganidan keyin qizlarimizni kim ham olar edi? —  debdi. Chol o‘ylab turib, kampirga bunday debdi:

— Bir maslahat bor, qizlarimizni o‘zimizga o‘xshagan kambag‘alga bersak deyman. Agar ular ma’qul topsa, yengil-elpi to‘y qilib, qizimizni beraylik!

Cholning bu maslahati kampirga ma’qul tushibdi.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

شنگول، شونگول، منگول - میکاییل مشفیق

+0 BƏYƏN
شنگول، شونگول، منگول
میکاییل مشفیق   

  بیری وارمیش، بیری یوخموش،   
  مظلوملارین دردی چوخموش.   
  ساققالی بیر کئچی وارمیش،   
  گزدیگی یئر قایالارمیش.   
  داغدان-داغا آتلاناراق،   
  هر زحمته قاتلاناراق   
  یاشارمیش اؤز امگیله،   
  باشقاسی نین کؤمگیله   
  دولانماقدان اوتانارمیش،   
  اونون اوچ یاوروسو وارمیش:   
  بیری شنگول، بیری شونگول،   
  بیری ده بالاجا منگول.  



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

شنگولوم، شونگولوم، منگولوم

+0 BƏYƏN

 

آذربایجان خالق ناغیلی:  

شنگولوم، شونگولوم، منگولوم

 بیری وارمیش، بیری یوخموش، بیر کئچی وارمیش. کئچی‌نین اوچ بالاسی وارمیش. بیری‌نین آدی شنگولوم، بیری‌نین آدی شونگولوم، او بیری‌نین ده آدی منگولوم. 

  بو کئچی هر گون گئدیب مئشه ده و چؤلده اوتلایار، گئری قاییداندا بوینوزوندا اوت، آغزیندا سو، دؤشلرینده سود گتیررمیش. آستانادا دایانیب قاپینی دؤیرمیش، شنگولوم، شونگولوم، منگولوم آتیلا-آتیلا، دینگیلده‌یه-دینگیلده‌یه قاپی‌نین دالینا گلیب سوروشارمیش: 

  -کیمدیر؟ 

  کئچی ده جاواب وئررمیش: 

  -شنگولوم، شونگولوم، منگولوم! 

  آچین قاپینی، من گلیم! 

  آغزیمدا سو گتیرمیشم، 

  دؤشومده سود گتیرمیشم، 

  بوینوموزدا اوت گتیرمیشم. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

آلدار کؤسه، دِوو و تیلکی

+0 BƏYƏN


آلدار کؤسه، دِوو و تیلکی

 تاییارلان : آرتئق حسین زاده


     قادئم زامانادا آلدار کؤسه دییه ن بیر غارئب آدام بولوپ دئـر. اوُل بیرگوٌن عایالئنا:
ـ هلِی من طالاب اِتمأگه گیتجک ـ دییپ . چؤله گیدیپ دیر:
آلدارکؤسه بیر دِووه دوشیار. اوُل اونگا سالام بریب دیر. دِوو اونگا: 
ـ شونچا سالام برمه دیک بولسانگ، ایکی اوٌزوٌپ بیر یالماردئـم.
آدامزات ـ سانگا آتئش گِرگمی توتوش؟ ـ دییپ دیر.
ـ آتئش آتانگ باشئنا، توتوش گِرگ.
ـ آدامزات، ناحیللی گوٌیچ سئنانئشجـاق؟
ـ دِوو آغا، هر یمیز یردِن بیر غئسئم قوم آلئپ. شوُنی سئقئپ اوُندان یاغ چئقارالی. شوندا کیمینگ گوٌیچ لیلیگی مألیم بولار. دِوو شرطه راضی بولوپ دیر. آلدار کؤسه اوُغرئنچا تاووغئنگ یومورتغاسئنی گؤموٌپ غوییار.
اوُل دِووه قاراپ:
ـ گزگ سینینگکی دووآغاـ دییپ دیر.
دِوو یردِن بیر غئسئم غوم آلئپ، بیر گزگ سئقئپ دئر، یاغ چئقماندئر، ایکینجی گِـزگ بار گوٌیجی بیلن سئقئپ دیر، اوُنداـ دا یـاغ چئقماندئر. اوُل آلدار کؤسه قاراپ:
ـ کؤسه ، ایندی گِزگ سِنینگکی ـ گوٌیجینگی گؤرکز گؤره یین ـ دییپ دیر.
آلدارکؤسه گؤموٌپ غویان یومورتغاسئنی قوما غارئپ آلئپ غیسیار ولین بارماقلارئنئنگ آرالارئندان یومورتغانئنگ سارئسی آقی بریب دیر.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Beşsalqım bey

+0 BƏYƏN

Qırım masalları:

Beşsalqım bey
Yaş bir çoban öz eviniñ ögünde yüzüm kütügü oturta.Bir qaç yıldan soñ bu kütükniñ üstünde bir salqım yüzüm peyda ola.Lakin yüzüm salqımı pişeyim dep turğanda, nasıldır bir canavar onu aşap kete.Ekinci yılı kütükte eki salqım yüzüm peyda ola.Lakin yüzümlerni kene de canavar aşay.Bir qaç yıllar şay tekrarlana. Beşinci yılı degende, kütükte beş salqım yüzüm peyda ola.
-Endi bu yıl yağma yoq, canavarnı mutlaqa tutarım, -dep çoban geceleri kütük başında qaravul yata.Yüzüm salqımları altın kibi sararıp, kemalına keleyatqan bir vaqıtta ımpıs-tımpıs yürüp, tilki kele ve başını uzatıp, yüzümlerni aşamağa hazırlana. Hazırlana amma, tilkiniñ keleyatqanını duyğan çoban, onu aman quyruğundan qapıçlay,bir qaç kere havağa köterip yerge şıpırtıp ura.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

TOHUM

+0 BƏYƏN


TOHUM

Bir zamanlar, Uzak Doğuda, artık yaşlandığını ve yerine geçecek birini seçmesi gerektiğini düşünen bir imparator varmış. Yardımcılarından ya da çocuklarından birini seçmek yerine; Kendi yerine geçecek kişiyi değişik bir yolla seçmeye karar vermiş. 

 Bir gün, ülkesindeki Yetenekli ve akilli tüm gençleri çağırmış "Artik tahttan inip yeni bir imparator seçme vakti geldi. Sizlerden birini seçmeye karar verdim." Demiş. Gençler şaşırmışlar, ancak o sürdürmüş. "Bugün hepinize birer tohum vereceğim. 
 
Bir tek tohum... 

 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

ساققاللی اوشاق

+0 BƏYƏN

ساققاللی اوشاق

 جلیل محمدقولوزاده

     بو حئکایه‌نی ناغیل ائلمه‌میشدن قاباق بونو ایسته‌ییرم دئیم کی، بیر پارا اوشاقلاردا بئله بیر پیس خاصیت اولور کی، اللرینه کارانداش دوشن کیمی باشلاییرلار ائوین دیوارلارینی یازماغا. هله چوخوسو کؤمورنن ده، تباشیرنن ده یازیر. هله سن کؤمورو و تباشیری دئییرسن، من ائله پیس اوشاق گؤرموشم کی، الینه میسماری، یا بیچاغی آلیب دیوارلاری جیزیب خاراب ائله‌ییر.

   ندنسه، دیوار یازان اوشاقلارنان منیم آرام یوخدو؛ اوندان اؤترو کی، اگر سن یاخشی اوشاقسان و کؤنلون مشق ائله‌مک ایسته‌ییر، گؤتور کاغیذی، قلمی، بیر یئرده اوتور و نه قدر کئفیندیر، یاز.

ایندی کئچک ناغیلیمیزا:



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

Saqqallı uşaq

+0 BƏYƏN


Saqqallı uşaq

Cəlil Məmmədquluzadə

Bu hekayəni nağıl eləməmişdən qabaq bunu istəyirəm deyəm ki, bir para uşaqlarda belə bir pis xasiyyət olur ki, əllərinə karandaş düşən kimi başlayırlar evin divarlarını yazmağa. Hələ çoxusu kömürnən də, təbaşirnən də yazır. Hələ sən kömürü və təbaşiri deyirsən, mən elə pis uşaq görmüşəm ki, əlinə mismarı, ya bıçağı alıb divarları cızıb xarab eləyir. 
Nədənsə, divar yazan uşaqlarnan mənim aram yoxdu; ondan ötrü ki, həylə sən yaxşı uşaqsan və könlün məşq eləmək istəyir, götür kağızı, qələmi, bir yerdə otur və nə qədər kefindir, yaz. 
İndi keçək nağılımıza.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə,

اجـِکه جان

+0 BƏYƏN
اجـِکه جان

اجـِکه جان
















   بیری بارمئش، بیری یوُقمئش. اؤنگلر بیر غارئپ آدام بارمئش. اوُنونگ بیر غئزئ بیلن بیر اوُغلئ بارمئش. غئزئ نئنگ آدئ اجـِکه جان، اوُغلونئنگ آدئ بوُلسا بایمئرات مئش. بیر گۆن اوُلارئنگ غاپئسئنا بیر سایئل گلیپ، ایمأگه زات دیلأپدیر. غارئپ آدام اوُنگا:
-کؤمک اتمأگه زادئم یوُق، آرپا-بوغدایئم بوُلمادئ- دیییأر. سایئل:
- اگر-ده غئزئنگئ اؤلدۆریپ آرپا، اوُغلونگئ اؤلدۆریپ بوغدایا سپسنگ، حاصئلئنگ کؤپ بوُلار-دیییأر.
اجکه جان بو گۆررۆنگی اشیدیپ، دررو البوقجاسئنئ آلئپ، دوُغانئ بایمئرادئ چاغئریار. بایمئرات آشئق اوُیناپ دوران یریندن غایداسئ گلمأندیر. اجکه جان شـِیله یالبارسا-دا اوُل گلمأندیر. آحئرئ اجکه جان: 
- باللئ، آی باللئ، آلتئندان ساقغا برِیین، گل- دیییپدیر.
بایمئرات اجکه جانئنگ یانئنا گلنده، اجکه جان اوُنگا:
- باللئ بو گۆن بیر سایئل گلدی، زات دیلِدی، یوُق دیلنده، اوُل، غئزئنگئ اؤلدۆر آرپا، اوُغلونگئ اؤلدۆر بوغدایا سِپ دییدی، دأدِم حم بوُلیار دییدی. بیز چالاسئم بو یردن غاچامالئ- دیییأر.


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Ejekejan

+0 BƏYƏN

Ejekejan

    Biyri barmyş, biyri ýokmyş. Öñler bir garyyp adam barmyş. Onuñ bir gyzy bilen bir ogly barmyş. Gyzynyñ ady Ejekejan, oglunyñ ady Baýmyratmyş. Bir gün olaryñ gapysyna bir saýyl gelip, iymäge zat diläpdir. Garyp adam oña:

-Kömek etmäge zadym ýok, arpa-bugdaýym bolmady- diýär.Saýyl:

-Gyzyñ öldürip arpa, ogluñ öldürip bugdaýa sepseñ, hasylyñ köp bolar-diýär.

   Ejekejan bu gürrüñi eşidip, derrew elbukjasyny alyp, dogany Baýmyrady çagyrýar. Baýmyrat aşyk oynap duran ýerinden gaýdasy gelmändir., Ejekejan şeýle ýalbarsa-da ol gelmändir. Ahyry Ejekejan:

- Bally, aý bally, altyndan sakga bereyin, gel- diýipdir.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,