Hasan va Zuhra

 Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, qadim zamonda bir podachi chol bilan kampir bor ekan.

Ularning Nasiba, Gulbahor va Zulfiya degan uch qizi bo‘lar ekan.

Oydan oy, yildan yil o‘tibdi, qizlarning bo‘yi yetibdi. Nasiba yigirma birga, Gulbahor o‘n to‘qqizga, Zulfiya o‘n sakkizga kiribdi.

Chol-kampir qizlariga sovchi kelmagani uchun kecha-yu kunduz xafa bo‘lib yurishibdi.

Kunlardan bir kuni chol kampirga qarab:

— Qarigan chog‘imizda juda qiyin ahvolda qoldik, bu uch qiz o‘g‘il bo‘lganda bizni boqardi. Hech bo‘lmasa bularga sovchi kelsa ham mayli edi, u ham yo‘q, — deb zorlanibdi.

Kampir cholga javoban:

— Bizning kasbimiz qashshoq podachilik bo‘lganidan keyin qizlarimizni kim ham olar edi? —  debdi. Chol o‘ylab turib, kampirga bunday debdi:

— Bir maslahat bor, qizlarimizni o‘zimizga o‘xshagan kambag‘alga bersak deyman. Agar ular ma’qul topsa, yengil-elpi to‘y qilib, qizimizni beraylik!

Cholning bu maslahati kampirga ma’qul tushibdi.

آذربایجان خالق ناغیلی:  

شنگولوم، شونگولوم، منگولوم

 بیری وارمیش، بیری یوخموش، بیر کئچی وارمیش. کئچی‌نین اوچ بالاسی وارمیش. بیری‌نین آدی شنگولوم، بیری‌نین آدی شونگولوم، او بیری‌نین ده آدی منگولوم. 

  بو کئچی هر گون گئدیب مئشه ده و چؤلده اوتلایار، گئری قاییداندا بوینوزوندا اوت، آغزیندا سو، دؤشلرینده سود گتیررمیش. آستانادا دایانیب قاپینی دؤیرمیش، شنگولوم، شونگولوم، منگولوم آتیلا-آتیلا، دینگیلده‌یه-دینگیلده‌یه قاپی‌نین دالینا گلیب سوروشارمیش: 

  -کیمدیر؟ 

  کئچی ده جاواب وئررمیش: 

  -شنگولوم، شونگولوم، منگولوم! 

  آچین قاپینی، من گلیم! 

  آغزیمدا سو گتیرمیشم، 

  دؤشومده سود گتیرمیشم، 

  بوینوموزدا اوت گتیرمیشم. 

آلدار کؤسه، دِوو و تیلکی

 تاییارلان : آرتئق حسین زاده

     قادئم زامانادا آلدار کؤسه دییه ن بیر غارئب آدام بولوپ دئـر. اوُل بیرگوٌن عایالئنا:
ـ هلِی من طالاب اِتمأگه گیتجک ـ دییپ . چؤله گیدیپ دیر:
آلدارکؤسه بیر دِووه دوشیار. اوُل اونگا سالام بریب دیر. دِوو اونگا: 
ـ شونچا سالام برمه دیک بولسانگ، ایکی اوٌزوٌپ بیر یالماردئـم.
آدامزات ـ سانگا آتئش گِرگمی توتوش؟ ـ دییپ دیر.
ـ آتئش آتانگ باشئنا، توتوش گِرگ.
ـ آدامزات، ناحیللی گوٌیچ سئنانئشجـاق؟
ـ دِوو آغا، هر یمیز یردِن بیر غئسئم قوم آلئپ. شوُنی سئقئپ اوُندان یاغ چئقارالی. شوندا کیمینگ گوٌیچ لیلیگی مألیم بولار. دِوو شرطه راضی بولوپ دیر. آلدار کؤسه اوُغرئنچا تاووغئنگ یومورتغاسئنی گؤموٌپ غوییار.
اوُل دِووه قاراپ:
ـ گزگ سینینگکی دووآغاـ دییپ دیر.
دِوو یردِن بیر غئسئم غوم آلئپ، بیر گزگ سئقئپ دئر، یاغ چئقماندئر، ایکینجی گِـزگ بار گوٌیجی بیلن سئقئپ دیر، اوُنداـ دا یـاغ چئقماندئر. اوُل آلدار کؤسه قاراپ:
ـ کؤسه ، ایندی گِزگ سِنینگکی ـ گوٌیجینگی گؤرکز گؤره یین ـ دییپ دیر.
آلدارکؤسه گؤموٌپ غویان یومورتغاسئنی قوما غارئپ آلئپ غیسیار ولین بارماقلارئنئنگ آرالارئندان یومورتغانئنگ سارئسی آقی بریب دیر.

Qırım masalları:

Beşsalqım bey
Yaş bir çoban öz eviniñ ögünde yüzüm kütügü oturta.Bir qaç yıldan soñ bu kütükniñ üstünde bir salqım yüzüm peyda ola.Lakin yüzüm salqımı pişeyim dep turğanda, nasıldır bir canavar onu aşap kete.Ekinci yılı kütükte eki salqım yüzüm peyda ola.Lakin yüzümlerni kene de canavar aşay.Bir qaç yıllar şay tekrarlana. Beşinci yılı degende, kütükte beş salqım yüzüm peyda ola.
-Endi bu yıl yağma yoq, canavarnı mutlaqa tutarım, -dep çoban geceleri kütük başında qaravul yata.Yüzüm salqımları altın kibi sararıp, kemalına keleyatqan bir vaqıtta ımpıs-tımpıs yürüp, tilki kele ve başını uzatıp, yüzümlerni aşamağa hazırlana. Hazırlana amma, tilkiniñ keleyatqanını duyğan çoban, onu aman quyruğundan qapıçlay,bir qaç kere havağa köterip yerge şıpırtıp ura.

TOHUM

Bir zamanlar, Uzak Doğuda, artık yaşlandığını ve yerine geçecek birini seçmesi gerektiğini düşünen bir imparator varmış. Yardımcılarından ya da çocuklarından birini seçmek yerine; Kendi yerine geçecek kişiyi değişik bir yolla seçmeye karar vermiş. 

ساققاللی اوشاق

 جلیل محمدقولوزاده

     بو حئکایه‌نی ناغیل ائلمه‌میشدن قاباق بونو ایسته‌ییرم دئیم کی، بیر پارا اوشاقلاردا بئله بیر پیس خاصیت اولور کی، اللرینه کارانداش دوشن کیمی باشلاییرلار ائوین دیوارلارینی یازماغا. هله چوخوسو کؤمورنن ده، تباشیرنن ده یازیر. هله سن کؤمورو و تباشیری دئییرسن، من ائله پیس اوشاق گؤرموشم کی، الینه میسماری، یا بیچاغی آلیب دیوارلاری جیزیب خاراب ائله‌ییر.

   ندنسه، دیوار یازان اوشاقلارنان منیم آرام یوخدو؛ اوندان اؤترو کی، اگر سن یاخشی اوشاقسان و کؤنلون مشق ائله‌مک ایسته‌ییر، گؤتور کاغیذی، قلمی، بیر یئرده اوتور و نه قدر کئفیندیر، یاز.

ایندی کئچک ناغیلیمیزا:

Saqqallı uşaq

Cəlil Məmmədquluzadə

Bu hekayəni nağıl eləməmişdən qabaq bunu istəyirəm deyəm ki, bir para uşaqlarda belə bir pis xasiyyət olur ki, əllərinə karandaş düşən kimi başlayırlar evin divarlarını yazmağa. Hələ çoxusu kömürnən də, təbaşirnən də yazır. Hələ sən kömürü və təbaşiri deyirsən, mən elə pis uşaq görmüşəm ki, əlinə mismarı, ya bıçağı alıb divarları cızıb xarab eləyir. 
Nədənsə, divar yazan uşaqlarnan mənim aram yoxdu; ondan ötrü ki, həylə sən yaxşı uşaqsan və könlün məşq eləmək istəyir, götür kağızı, qələmi, bir yerdə otur və nə qədər kefindir, yaz. 
İndi keçək nağılımıza.

    Biyri barmyş, biyri ýokmyş. Öñler bir garyyp adam barmyş. Onuñ bir gyzy bilen bir ogly barmyş. Gyzynyñ ady Ejekejan, oglunyñ ady Baýmyratmyş. Bir gün olaryñ gapysyna bir saýyl gelip, iymäge zat diläpdir. Garyp adam oña:

-Kömek etmäge zadym ýok, arpa-bugdaýym bolmady- diýär.Saýyl:

-Gyzyñ öldürip arpa, ogluñ öldürip bugdaýa sepseñ, hasylyñ köp bolar-diýär.

   Ejekejan bu gürrüñi eşidip, derrew elbukjasyny alyp, dogany Baýmyrady çagyrýar. Baýmyrat aşyk oynap duran ýerinden gaýdasy gelmändir., Ejekejan şeýle ýalbarsa-da ol gelmändir. Ahyry Ejekejan:

- Bally, aý bally, altyndan sakga bereyin, gel- diýipdir.

Ýartygulak

     Biri barmyş, biri ýokmyş. Öñde bir daýhan adam barmyş. Onyñ aýaly göwrelimiş.

   Günlerde bir gün ol daýhan degirmene uwn üwetdirmäge gidende, yzyndan ogly bolupdyr. Ýañy bolan oglanyñ ululygy edil ýarty gulak ýaly diýär. Şoña görä oña Ýartygulak diýip ad beripdirler.

    Ýartygulak, bolan badyna dil açyp:

- Eje, eje, aý eje dädem(kakam) nirä gitdi? diýip sorapdyr.

   Ejesi oglunyñ bolan badyna gepläp başlamagyny geñ görüp, ör-gökden gelipdir-de:

- Dädeñ(kakañ) degirmene uwn üwetdirmäge gitdi- diýip aýdypdyr.

- Men-de degirmene gitjek!- diýip, Ýartygulak jedir-jedir edipdir.

 اؤزبک خالق ناغیلی

آلدار کوسانین ائششک توخوملاری  

چئویری: عباس ائلچین

     خالق  آراسیندا، بیر مثل وار: "کاسیبی دوه اوسته بؤوه سانجار،".  یاغیشلی بیر گون آلدار کوسا دوه‌ ایله یوخ، ائششگه مینیب ائوه گلیردی، او ائله‌جه‌ده چتین‌لیکله اؤزو ایله ایکی یوکلو ائششگینی چکیردی. گئجه یاریسی سمرقند ایله قونشو اولان عالیمکنت کندینه یئتیشدی.

     عالیمکنت خالقی هئچ واخت یاشادیقلاری کنده فیکیرلشمه‌ییب کوچه‌لری همیشه باتاقلیق ایدی.  بازارین اورتالاریندا، آلدار کوسانین ائششکلری باتاقلیغا باتدی. آلدار کوسا قیشقیریب خالقی یاردیما چاغیرسادا کیمسه ایستی یورغان- دوشگیندن چیخیب اونون یاردیمینا گلمه‌دی. عالیمکنت خالقی‌نین یوخوسو چوخ آغیر ایدی. باتلاق ائششکلری ایچینه  چکیردی. آلدار کوسا گوجلوکله تکجه اؤزونو قورتارا بیلدی. یوکلردنسه، یالنیز  لوبیا تورباسینی ساخلایا بیلدی.

قازاق ناغیلی

کئچل اوغلان

Tazşa Bala (Qazaqşa)

کؤچورن:عباس ائلچین

  اسکیده بیر قوجا، قاری وار ایمیش. اونلارین اوچ بالاسی، بئش کئچیسی وار ایمیش. بیر گون بؤیوک بالاسی باشقا یئرده فایدالی ایش اؤیرنمک ایسته‌ییب، اؤز پایینا دوشن کئچینی کسیب، اتیندن قاری ایله قوجایا بیر پارچا بئله وئرمه‌دن چؤنوب گئتمیشدی.

     گلیرکن بیر هونرلی زنگینه توش گلمیش. هونر اؤیرنمک اوچون او زنگینه نؤکر اولموش. او هونرچی زنگین چوخ آجیماسیز بیر آدام ایمیش، او نؤکر ایگیدی بیر صاندیغا سالیب، آجلیقدان اؤلدورموشدو. ائوینده قالان اورتانجی بالاسی دا هونر اؤیرنمک ایسته‌ییب، او دا آغا قارداشی‌نین گئتدیگی یول ایله گئدیب، هونرچی زنگینه نؤکر اولموش. هونرچی زنگین اونودا آجلیقدان اؤلدورموشدو. اوچونجو اوغلو کئچل اوغلان او دا آغا قارداشلاری کیمی اؤز پایینا دوشن کئچیسین کسیب، یاری اتین آتا-آناسینا وئریب، اونلاردان روخصت آلیب، چیخیب گئتمیشدی.

Tazşa Bala

Lazzat Urakova

     Ertede bir şal men kempir bolıptı. Olardıñ üş balası, bes eşkisi bar eken. Bir küni ülken balası basqa jerden payda käsip qıluwğa talap etip, özine tiygen eşkisin soyıp alıp, etinen kempir men şalğa bir tüyir de bermesten arqalap ketipti.

     Kele jatıp bir önerşi baydikine kezigipti. Bul bayğa öner üyrenüwge jaldanıptı. Önerşi bayöte qattı jawız adam eken, ol jaldanğan jigitti bir sandıqqa salıp qoyıp, aştan öltiripti. Üyinde qalğan ortanşı balası bul da öner üyrenbekke talap etip, ol da ağasınıñ ketken jolımen ketip, önerşi bayğa kelip jaldanıptı. Önerşi bay onı da aştan öltiripti. Üşinşi ulı Tazşa bala o da ağalarınday özine tiygen enşi eşkisin soyıp alıp, jartı etin äke-şeşesine berip, olardan ruqsat alıp, jürip ketipti.
     Kele jatsa, bir qora qoyğa uşıraptı, bir qora qoydıñ qoyşısına surasa, bul qoylar önerşi baydiki eken. Qoyşısı bir şal eken. Ol Tazşadan suraydı: “Balam, qayda barasıñ?” – dep. Tazşa bala jawap beredi: “Öner üyrenüwge baramın”, - dep. Sonda şal turıp aytadı: “Balam, bul söziñdi eşkimge aytpa, öziñ ötirik aytpa”, - depti. Sonan soñ bul bala şaldıñ aytqanı ras eken dep oylap, önerşi bayğa barıptı. Baydıñ üyine qonıp, erteñ jüreyin dep jatqanda, önerşi bay Tazşadan suraydı: “Balam, qayda barasıñ, jolıñ bolsın”, - depti. Tazşa bala jawap beredi: “Men öziñdey er balası joqqa enşiles bala bolamın”, - dep. Sonda önerşi aytadı: “Balam, sen mağan qal, bala bol, bizdiñ aq qunan qoydı soyıp, toy qılıp, asıq jiligin etimen öziñ jep qoyarsıñ, men özim jolawşı baramın”, - deydi de, özi jolına ketedi. Tazşa bala: “Hoş, äke, jaqsı bol”, - dep üyde qaladı.