خوجالی فاجیعهسی
یوردوموزن أن صفالی یئرینده خوجالی آدیندا شهر وار ایدی. ائرمنی جلّادلاری بو شهری یئرله یئکسان اتئدیلر. فئورالین 26-دا تاریخین یادداشیندا "خوجالی فاجیعهسی" یازیلدی. او گئجه یاندیریلان ائولرین توستوسو گؤیه قالخدی. آیاق یالین، باشی آچیق قیز-گلینلریمیز اؤلدورولدو. یوزلرله گوناهسیز کؤرپه گوللـهلندی. جاوانلاریمیز، قوجالاریمیز شهید اولدو.
ائرمنیلرین تؤرتدیکلری وحشیلیکلری هئچ زامان اونوتمامالیییق!
آنا دیلی 1- کیتابیندان
بالتا
قیریم تاتار ناغیلی
بیر کندلی بالتاسینی گؤله دوشورموش ده، سوُ کناریندا قایغیسیندان آغلاماغا باشلامیش. سوُ آناسی اوْنو ائشیتمیش، آجیییب یاردیم ائتمک ایستهمیش. سوُدان آلتین بیر بالتا چیخاردیب: "بوُ سنینمی؟" دئیه سوْروشموش. کندلی:" یوخ، منیم دئییل!" دئمیش. سوْنرا سوُ آناسی گوموشدن دوزلمیش بیر بالتا چیخارمیش. کندلی بوُنو دا آلمامیش. ان سوْنوندا، کندلینین بالتاسینی چیخارمیش. کندلی بالتاسینی گؤرر-گؤرمز تانیییب: "ایشده، منیم بالتام بوُدور" دئمیش. کندلینین بوُ دوْغرولوغونو گؤرن سوُ آناسی اوْنا آلتیندان و گوموشدن دوزلمیش بالتالارینی باغیشلامیش. کندلی ائوینه قاییدیب گلنده، سئوینجیندن، آرخاداشلارینا بایاق آلان بالتالارینی گؤستریب گؤلده اوْلوب کئچنلرینی آنلادار. باشقا بیر کندلی ده اوْنون کیمی ائتمک ایستهیر. او گؤله واریب بالتاسینی بیلهرکدن سوُیا آتار. سوْنرا سوُ کناریندا اوْتوروب آغلاماغا باشلایار. اوْ زامان سوُ آناسی اوْنا دا آلتیندان بیر بالتا چیخاردیب دا: "بوُ سنین بالتان می؟" دئیه سوْروشار. کندلی گؤرر-گؤرمز سئوینیب: " البته، بوُ منیم بالتامدیر"دئیه جاواب وئرر. سوُ آناسی، یالان سؤیلهدیگی اوچون اوْنو جزالاندیرار. بایاق چیخاردان بالتانی کندلییه وئرمهییب یالاندان سوُیا آتان بالتاسینی دا گئری قایتاریب وئرمز.
کؤجورن: عباس ائلچین
آردینی اوخو/Ardını oxu
نوایی و حسین
بایقارا
علیشیر نوایی،
حسین بایقارا ساراییندا باش مونشی ایمیش. پادشاه همیشه نوایینین دئدیکلرینه قولاق
آسارمیش. گونلرین بیر گونی حسین بایقارا سحر سارایا گیرنده، نوایییا باخیب دا
ایشاره بارماغی ایله باشینی گؤسترمیشدی. نوایی ده بارماغی ایله دیلینی گؤسترمیش.
حسین بایقارا باشینی ترپهتیب سارایا گیرمهدن قاییدیب گئتمیشدی.
بو واقعهنی
گؤرن نوایینین شاگیردلری ایما-ایشارهنین سببنی سوروشموشلار. نوایی:
- اؤزونوز
دوشونون تاپین- دئیه سؤیلهمهمیش. شاگیرلر دوشونوب-دوشونوب هئچ تاپا بیلمهمیشدیلر.
اونلاردان بیری نوایینی سؤیلتمک مقصدی ایله مورکبی اندریب تؤکموشدو.
اوندا نوایی:
- عبدالطیف،
نیه بئله پریشان خیال اولوبسونوز. مورکبی اندردینیز کی- دئمیشدی.
- باغیشلایین
اوستاد،- دئمیشدی شاگیردی.ـ بایاقکی موعمانین سببنی دوشونوب، خیالیم قاچدی.
نوایی دئمهیه
مجبور اولموشدو:
- حسین
بایقارا:" باشا بلانی نمنه گتیرر؟" دئیه سوردو، من "دیل" دئیه
جاواب وئردیم.
شاگیردلر
نوایینین زیرکلیگینه یئنه بیر داها قایل اولموشدولار.
کؤچورن: عباس ائلچین
گؤیچک فاطمانین ناغیلی
بیری وار ایمیش، بیری یوخ ایمیش، بیر کیشی وار ایمیش. بو کیشینین بیر آروادی و بو آرواددان فاطما آدیندا چوخ عاغیللی و گؤزل قیزی وار ایمیش. بیر گون فاطمانین آناسی ناخوشلاییر و قیزینا دئییر کی، من اؤلندن سونرا ددهن تزه آرواد آلاجاق و او آرواد سنی چوخ اینجیدهجک. آما قارا اینگیمیزدن موغایات اول، اونو اؤزون اوتار.
قیزین آناسی اؤلور و آتاسی گئدیب اؤزگه بیر آرواد آلیر. بو آروادین دا اوّلکی اریندن بیر چیرکین قیزی واردی.
آرواد گؤیچک فاطمانی چوخ دؤیوب اینجیدیرمیش. فاطما صبر ائدیب، هر گون قارا اینگی اوتارماغا آپارارمیش. فاطمانین آنالیغی اونا یون، داراق وئررمیش کی، چؤلده داراییب اَییرسین. فاطما یونو وئررمیش اینگین آغزینا. قارا اینک یونو اودار، سونرا حاضیر ایپی آغزیندان چیخاریب وئررمیش فاطمایا.
بیر گون فاطما یون دارادیغی یئرده کولک اونون الچیمینین بیرینی گؤتوروب قالدیردی هاوایا. فاطما بونون دالینجا یویوروب دئدی:
- قانادینا قوربان، یئل بابا، الچیمیمی سال، بابا!
یئل اونون الچیمینی بیر باجادان سالدی. فاطما ائوه گیریب گؤردو کی، بورادا بیر هئیبتلی قاری اوتوروب، آلت دوداغی یئر سوپورور، اوست دوداغی گؤی. قاری قاباغینا بیر قورباغا قویوب اونو سیغاللاییر. بو، دیو آناسی ایدی.
آردینی اوخو/Ardını oxu
Göyçək Fatmanın nağılı
آردینی اوخو/Ardını oxu
Kitabi Dədə Qorqud
Basat və Təpəgöz
Cizgifilm
کیتابی دده قورقود
باسات و تپه گؤز
چیزگی فیلم
آردینی اوخو/Ardını oxu
یوخو
یازان : عباس ائلچین
".... سن هارالاردا ایدین ؟ سنی گؤیده آختاریردیم یئرده تاپدیم " دئییب بیلگینی سیخدی. کیشی قیشقیریب یوخودان داشلاندی. گونش آچیشقادان ایچری بویلانمیشدی. قان تر ایچینده ایدی. آیاغا قالخدی. اورگی کؤکسونو سؤکوب چیخاجاقدی سانکی. یئنه بو قورخونج یوخو ایله آییلیردی. " بو بیر اویاری می ؟ بو تئزلیکده اؤله جگم می؟ " دئییندی کیشی- " یوخ! یوخ ! اؤلمک ایسته میرم، هله چوخ گنجم. اؤلومون الیندن بیر یئرلره قاچمالی یام . نئجه اولورسا اولسون اؤلومسوزلوگو تاپمالی یام....".
کیشی بوخچاسینی باغلادی. آز گئدیب اوز گئدیب دره تپه دوز گئده جکدی. ال ترپتملی ایدی. تلسیک یولا قویولدو. هارا گئده جگینی بیلمیردی آنجاق باش آلدی گئتدی. بیچینچیلرین آیرانیدان ایچدی ؛ چوبانلارین دوغراماجیندان یئدی ، آغاجلارین کؤلگه سسینده یاتدی.
آردینی اوخو/Ardını oxu
قارا چوخا
یازان : عباس ائلچین
گونلرین بیر گونونده ، قاراکیشی آدلی بیریسی، اؤزونو یاشادیغی قارا گوندن قورتارماق اوچون قاراچوخاسی نین دالیسیجا یولا دوشدو. هایانا گئده جه گینی بیلمیردی آنجاق باش توتوب گئتدی.
آز چوخ گئتدیکدن سونرا یول هاچالاندی، یولون آیریجیندا بیر قوجا قورد دایانمیشدی. کیشی قورخاراق:'' قورد اوزو اوغورلو اولار" دئیه دوشوندو.
- « هاردان گلیب هارا گئدیرسن آی کیشی؟!» قوجا قورد سوروشدو.
کیشی قورخو ایله گونلری نین قاراگئچدیگیندن قاراچوخاسی نین دالیسیجا یولا دوشدوگونو، قوردا آنلاتدی. قورد بیرآز دوشوندوکدن سونرا:
-«ائله ایسه ، قاراچوخانی بولسان منیم ده بیر دردیم وار، درمانینی اوندان سورا بیلرسنمی؟» دئدی.
-« ندن اولماسین قورد قارداش ! سؤیله سنه! دردین ندیر؟..» قاراکیشی دئدی.
قورد ایچین چکه رک: « ایللر دیر باشیم آغراییر، بیلمیرم نئیله ملی یم» دئدی.
قاراکیشی قوردون دردی نین درمانینی بولاجاغینا سؤز وئردی. قوجاقورد:« یولون آچیق اولسون» دئیه یولون ساغ قولونو قارا کیشییه گؤستردی. قاراکیشی گئتدی...گئتدی ، یئتیشدی بیر کندین قیراغینا. بیر کندلی تارلاسی نین آویریندا گون اورتالیغا چیخمیشدی.کندلی کیشینی گؤرجک سسلندی:-« بویور گؤره ک قوناق ! هاردان گلیب هارا گئدیرسن؟...»
آردینی اوخو/Ardını oxu
SEHRLİ ÜZÜK
آردینی اوخو/Ardını oxu
Çuğundursatan oğlan
Səməd Behrəngi
آردینی اوخو/Ardını oxu
جاندان گئچن اکینچی
(فارسجادان تورکجه یه چئویرن: قدرت ابوالحسنی سهلان)
پاییزین سویوخ گونلرینین بیرینین گون باتان چاغی ایدی. گونش آذربایجان کندلرینین بیرینین قارلی داغلارینین آرخاسیندا باتمیشدی. اکینچیلرین گونده کی ایشلری قورتولموشدو. ریزعلی ده ایشدن ال چکمیشدی و اؤز کندینه قاییدیردی. او سویوخ و قارانلیق گئجه ده، بالاجا فانوسون تیترر ایشیغی اونون یولونو ایشیقلاندیریردی.
ریزعلی یاشایان کند دمیر یولونون یاخینلیغیندا ایدی. ریزعلی هر گئجه ائوینه چاتماق اوچون دمیر یولو قیراغیندان گئچیردی. او گئجه، بیردن قورخونج بیر گومبولتو سسی داغدان قوپدو. چوخلو داشلار داغدان تؤکولدو و دمیر یولونو باغلادی. ریزعلی بیلیردی کی، نئچه دقیقه یه جن، موسافیر داشییان قاطار اورا یئتیشه جک. اؤز-اؤزونه دوشوندو کی قاطار داش قوپبالاریلا چارپیشیرسا آشاساجاقدیر. بو دوشونجه دن برک-برک ایضطرابلی اولدو. بیلمیردی او اوجقار چؤلده نئجه قاطار سوروجوسونو خطردن بیلگیلی ائتسین. ائله بو حالدا، قاطارین فیشقیریق سسی داغ دالیسیندان ائشیدیلدی کی اونون یاخینلاشماسیندان خبر وئریردی.
آردینی اوخو/Ardını oxu
PİNƏÇİ MURADLA ŞAH
Biri varmış, biri yoxmuş, bir ədalətsiz padşah, bir də Murad adlı bir pinəçi varmış. Padşah keflə-damaqla, Murad da pinəçiliklə gün keçirirmiş. Günlərin bir günü padşah xalqın onun ədalətsizliyi barədə nə danışdığını bilmək fıkrinə düşdü. О vəziri ilə məsləhətləşib paltarını dəyişdi, əyninə köhnə libas geyib, çiyninə bir xurcun saldı. Əlinə də bir ağac alıb saraydan çıxdı. Şəhəri gəzib dolandı, axşam qaş qaralanda gəlib paytaxtın uzaq bir məhəlləsinə çatdı. Bir həyətin yanından keçəndə evdən gülmək səsi eşidib dayandı, fikirləşdi:
-Kim ola bilər ki, mənim dövrümdə ucadan gülsün? Qapını döydü.
Həyətdən bir səs gəldi:
-Kimdi?
Padşah cavab verdi:
-Qərib bir qonağam, şəhərə təzə gəlmişəm, yatmağa yerim yoxdur, bir gecəliyə məni qonaq saxlayın.
Ev yiyəsi dedi:
-Mənim qapım da, kasıb süfrəm də həmişə qonaq üzünə açıqdır. Bir qonağım var, qoy olsun iki.
Ev yiyəsi qapını açdı, qonağı hörmətlə qəbul etdi, otağına aparıb dedi:
-Qonaq qardaş, yoldan gəlmisən, əl-üzünü yu, yorğıunluğun çıxsın.
آردینی اوخو/Ardını oxu
Məlikməmməd nağılı
Padşah hər gün səhər tezdən sübh açılan kimi durub gedərmiş bağa ki, almanı dərib yesin, amma görərmiş ki, alma dərilib. Kor-peşman geri qayıdarmış. Bir gün belə, beş gün belə, axırda padşah təngə gəlib böyük oğlunu yanına çağırdı. Oğul atasının qulluğuna gələn kimi baş endirib dedi:
-Ata, sənə fəda olum, mənə görə nə qulluq? Atası dedi:
-Belə də iş olar? Mən padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, almanı oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.
Oğlan atasının əlindən öpüb çıxdı, dava libasını geyinib, oxkamanını götürüb, bağa getdi
Oğlan bir saat gözlədi, iki saat gözlədi, sübh - alma yetişən vaxt yuxu onu tutdu. Bir zaman ayılıb gördü ki, alma ağacda yoxdu - dərilibdi. Padşahın böyük oğlu kor-peşman evə qayıtdı.
O-biri gün padşah ortancıl oğlunu yanına çağırıb dedi:
-Belə də iş olar? Mən özüm padşah ola-ola bağımdakı almaya həsrət qalam, heç ondan yeməyəm?! Gərək nə təhər olsa, alma oğurlayanı tutasan ki, tənbeh oluna.
آردینی اوخو/Ardını oxu