تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

تولکو حجّه گئدیر

+0 BƏYƏN

تولکو حجّه گئدیر

عبداله شایق

 1

تولکو قوجالمیش ایدی،
شیکاردان قالمیش ایدی
.
اوو کئچمیردی الینه،
ات دَیمیردی دیلینه
.
هفته‌لرله قالیب آج،
دولانیردی یالاواج
.
اووا باتمیردی دیشینه،
یامان کئچیردی ایشی
گونو اولموشدو قارا،
دوشوندو، تاپدی چارا
:
تسبئح آلدی الینه،
شال باغلادی بئلینه،
آیاقلاریندا چاریق،
باشیندا تیرمه ساریق،
چیینینده آتلاز عبا،
الینده زوربا عصا
.
آغلاییردی، گئدیردی،
چؤللری سئیر ائدیردی؛
اولموشدو مؤمین بنده
چاتدی بؤیوک بیر کنده
.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

Tülkü həccə gedir

+0 BƏYƏN


Tülkü həccə gedir

Abdulla Şaiq

Tülkü qocalmış idi, 
Şikardan qalmış idi. 
Ov keçmirdi əlinə, 
Ət dəymirdi dilinə. 
Həftələrlə qalıb ac, 
Dolanırdı yalavac. 
Ova batmırdı dişi, 
Yaman keçirdi işi 
Günü olmuşdu qara, 
Düşündü, tapdı çara:



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,

عالم صبیان (درگی)

+0 BƏYƏN



عالم صبیان (درگی)

"عالم صبیان"- 1906-1912 ایللرینده  قیریمتاتار دیلینده،باغچا‌سارای‌دا چیخان اوشاق درگی‌سی ایدی. "اوشاقلار دونیاسی" آنلامیندا اولان " عالم صبیان"، اسماعیل قاسپرالی‌نین مطبعه‌سینده، "ترجمان" قزئتی‌نین علاوه‌سی اولاراق باسیلیب نشر ائدیلیردی. روسیه تورکلری‌نین ایلک اوشاق درگی‌سی اولان "عالم صبیان" دا، گولونج حکایه‌لر، تاپماجالار، ناغیل‌لار و چئشیدلی یازیلاری اوخوماق اولاردی. بونلار هم اوشاقلار هم ده موعلّیملرین فایدالانماسی اوچون ایدی.

"عالم صبیان"، اوشاق درگیسی‌نین 1911.نجی ایلینده چیخان ساییلاری(PDF)؛ Alemi-sibyan çocuk dergisinin,1911-ci yılında çıkan sayıları 

 یازان : عباس ائلچین شنبه ۱۳۹۸/۰۳/۱۸ 



BÖLÜM: Kitab yüklə,

کؤشکی بالابان

+0 BƏYƏN
کؤشکی بالابان 

کؤشکی بالابان - آذربایجاندا ان چوخ یازقاباغی (بایرام‌قاباغی) گونلرده اساساً اوشاق و گنجلر آراسیندا، گئنیش شکیلده اوینانیلان قدیم اویونلاریندان بیریدیر. 

عومومی معلومات
بیر مودّت بوندان اوّل بایرام‌قاباغی گونلرده، شنلیکلرده، ییغینجاقلاردا آذربایجا‌نین چوخ یئرلرینده، خوصوصاً آراز چایی قیراقلاریندا بؤیوک یاشلی اوشاقلار و جاوانلار دسته-دسته توپلانیب کؤشکی بالابان اویونونو اوینایاردیلار. 


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Xalq oyunları,

بارماق اویونو

+0 BƏYƏN

 

بارماق اویونو

بارماق اویونو - آذربایجاندا ان چوخ یازقاباغی (بایرام قاباغی) گونلرده اساساً اوشاق و گنجلر آراسیندا، گئنیش شکیلده اوینانیلان قدیم اویونلاریندان بیریدیر.

عومومی معلومات

بو اویون بعضی بؤلگه‌لرده "ساناما" ،"بارماق سانادی"، بعضی بؤلگه‌لرده ایسه "ایینه-ایینه" آدلاندیریلسادا اساساً "بارماق اویونو" آدلاندیریلیر.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Xalq oyunları,

بنؤوشه اویونو

+0 BƏYƏN
بنؤوشه اویونو
بنؤوشه —آذربایجاندا اساساً بایراملاردا و دیگر ائل شنلیکلرینده گنجلر و اوشاقلار آراسیندا گئنیش یاییلمیش قدیم اوشاق اویونو نؤوعودور.

عومومی معلومات

بنؤوشه اویونو

یاز فصلی‌نین گلیشی ایله علاقه‌دار اوشاقلارین، جاوانلارین حیاتیندا یئنی بیر گون باشلاییر – "بنؤوشه گونو". اوز توتورلار بنؤوشه عطیرلی داغ اتکلرینه، دره‌لره، گونئی یاماجلارینا، بولاقلارین یان-یؤره‌سینه، مین بیر هوسله گول-چیچک توپلاییرلار. قیز-گلینلر تئللری‌نین اوجلارینا بنؤوشه دوزر، یاخالارینا بنؤوشه تاخار، ساچلارینا مین بیر رنگلی، مین بیر عطیرلی چیچکلردن چلنگ هؤرورلر. بنؤوشه‌دن دسته توتوب "یاز نوباری"دیر، – دئیه آنا و باجیلارینا، قوهوم-قونشویا پایلایار، نیشانلی قیزلاری سئویندیرر، شنلیک ائدر، ماهنی اوخویارلار:

بوینو بوکوک بنؤوشه‌م،

کؤنلو سؤکوک بنؤوشه‌م.

قار اوستوندن بویلانان،

آ دردلره هایلانان،

یاز عطیرلی بنؤوشه‌م!

یاز عطیرلی بنؤوشه‌م!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Xalq oyunları,

بئش داش (اویون)

+0 BƏYƏN
بئش‌داش (قرجیم‌داش) - آذربایجاندا ان چوخ یاز قاباغی (بایرام قاباغی) گونلرده، ائلجه ده دیگر مؤوسوملرده اوشاق وگنجلر آراسیندا گئنیش شکیلده اوینانیلان قدیم اویون.


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Xalq oyunları,

باجا-باجا(اویون)

+0 BƏYƏN

باجا-باجا
باجا-باجا - آذربایجاندا نوروز بایرامی گونلرینده اساساً اوشاق و گنجلر آراسیندا، گئنیش شکیلده اوینانیلان قدیم اویونلاریندان بیریدیر. 

عومومی معلومات
باجا-باجا اویونو ایل‌آخیر چرشنبه‌ده و نوروز بایرامی آخشاملاریندا ایجرا اولونان اویونلاردان بیریدیر. خوصوصیله سوبای گنجلر طرفیندن ایجرا اولونان "قورشاق ‌آتدی" ،"پاپاق‌ آتدی" ،"قورشاق ساللادی" ،"توربا آتدی" مراسیم اویونلاری ایله مضمونجا عئینیدیر. قدیم واختلاردا ائولر ایندیکی کیمی، شیفئرلی، کیرمیتلی اولمامیشدیر. ائولرین اوستو هامار و دامین اورتاسیندان باجا اولموشدور. گنجلر شال، یایلیق، تنظیفدن حاضیرلانمیش اؤرپک ساللاییب نوروز پایی آلاردیلار. اویون اوستاد شاعیر محمد حسین شهریارین (1905-1988) سؤزلرینده دقیق عکس ائتدیریلمیشدیر.

بایرام ایدی، گئجه قوشو اوخوردو،
آداخلی قیز، بیگ جورابین توخوردو، 
هرکس شالین بیر باجادان سوخوردو  
آی نه گؤزل قایدایدی شال ساللاماق.  
بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق. 


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Xalq oyunları,

آرتیرما (اویون)

+0 BƏYƏN

آرتیرما

 آرتیرما - آذربایجاندا ان چوخ یازقاباغی، نوروز بایرامی گونلرینده، ائلجه ده دیگر واختلاردا، اساساً اوشاق و گنجلر آراسیندا، گئنیش شکیلده اوینانیلان قدیم اویونلاریندان بیری.


اویونون قایدالاری

اوشاقلار ایکی دسته‌یه آیریلیرلار. پوشک آتیرلار. پوشک هانسی دسته‌یه دوشرسه، او دسته آشاغی اَییلیر. او بیری اوشاقلار بیر-بیر اونلارین اوستوندن آتیلیر، آخیرا چاتان اوشاق یئره اَییلیر. بو مینواللا سیرا اوّلدن آرتیر، آخیردان آزالیر. اوشاقلارین هر دسته‌سینده اون اوشاق اولارسا، اونو دا آشاغی اَییلیر. ایکینجی دسته‌نین عوضولری بیر-بیر اونلارین اوستوندن هوپپانیب بیرینجی دسته‌نین سیراسیندا آشاغی اَییلیرلر. هامی آتیلیب قورتاراندان سونرا آشاغی‌یا اَییلمیش یئنی بیر دسته یارانیر. بیرینجی دسته‌نین اوشاقلاری بیر-بیر آیاغا قالخیب آشاغی اَییلن اوشاقلارین اوستوندن هوپپانیرلار. بو مینواللا اویون اوشاقلار یورولاناجان داوام ائدیر.

قایناق

  • شیفاهی خالق ادبیاتی، اوشاق فولکلورو. "آلتون کیتاب" نشریاتی، باکی-2007. ص. 65.
  • نووروز بایرامی ائنسکلوپئدییاسی. باکی-2008 (شرق-غرب). ص.31.

 کؤچورن: عباس ائلچین




BÖLÜM: Xalq oyunları,

ساری اینگین ناغیلی

+0 BƏYƏN

ساری اینگین ناغیلی

بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی، قدیم زامانلاردا بیر قیز وار ایدی، آدی فاطماخانیم ایدی. فاطماخانیمین اؤز آناسی رحمته گئتمیشدی. آتاسی آیری بیر آرواد آلمیشدی. فاطماخانیم اؤگئی آنا‌نین الینده قالمیشدی. اؤگئی آنا فاطماخانیملا چوخ پیس رفتار ائدیردی، دئییردی کی: 

– ایلا‌نین آجیغی یارپیزدان گئدنده، منیم آجیغیم، آی قیز، سندن گئدیر. سنی گؤرمگه گؤزوم یوخدو. 

سحردن آخشاما هر نه ایش اولسایدی، فاطماخانیما گؤردورردی. بو آروادین قاباقکی اریندن بیر قیزی واردی کی، اؤزویله فاطماخانیمگیله گتیرمیشدی. آرواد اؤز قیزینا تمیز پالتار گئیدیرردی و قویمازدی الینی آغدان قارایا وورسون. شام واختی بیر آز قورو چؤرک قویاردی فاطماخانیمین قاباغینا و دئیردی: 

– بورنوندان گلسین. 

آما اؤز قیزینا پلوو بیشیرردی. فاطماخانیمین آتاسی قورخاق و آروادآغیز بیر کیشی ایدی. بونلارین بیر ساری اینکلری وار ایدی. بو اینک فاطماخانیمین آناسی‌‌نین یادیگاری ایدی. بیر گون اؤگئی آنا بیر آز پامبیق، بیر آز کپکلی چؤرک وئردی فاطماخانیما، دئدی: 

– بو دا ناهارین، آپار پامبیغی اَییر، ساری اینگی ده چؤلده اوتارگینن. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Xocalı uşaqların gözü ilə

+0 BƏYƏN


Xocalı uşaqların gözü ilə

Bakı şəhəri 34 nömrəli Texniki Yaradıcılıq Mərkəzinin “Gənc dizayner” dərnəyinin üzvləri

Xocalı uşaqların gözü ilə (yenilənir)



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Rəsimlər,

Bir boxça yalan, istədim dadam!

+0 BƏYƏN

Bir boxça yalan, istədim dadam!

Müəllif: Gülzar İbrahimova



Biri vardı, biri yoxdu, Tapdıq adlı kasıb, keçəl bir çirkin oğlan vardı. Bir gün Tapdıq oyandı, geyindi, saçlarını daradı, hazırlaşdı, ağacsız meşədə heyvan otarmağa getdi.

Günorta heyvanları bir yerə topladı. Dincini almaq üçün otsuz çəmənlikdə uzandı ki, dincəlsin, bir də gördü uzaqdan bir gözəl gəlir. Gözəl nə gözəl, bədən qısa, baş yekə, saç seyrək, burun nə boyda, diş seyrək, gözlər görünmür, alt dodaq yer süpürür, üst dodaq göy. Ayaqlar əyri, gözlər çəp, üz qap-qara. Aya deyir, mən səndən gözələm, gizlən, mən çıxım, Günə deyir, mən səndən şəfəqliyəm, get işinlə məşğul ol, mən səni əvəz edərəm!

Bir sözlə, bu qızı söz ilə tərifləsən də bəs eləməz, saz ilə tərifləsən də. Uzun sözün qısası, keçəl bir könüldən min könülə bu gözələ aşiq oldu. Fikirləşdi: “Ey dadi-bidad, mən mütləq bu qızla evlənməliyəm, öldü var, döndü yoxdu.” 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

بالاجا آیی‌نین ناغیلی

+0 BƏYƏN

بالاجا آیی‌نین ناغیلی

سئویل ائلچین

بیر گون وار ایدی، بیر گون یوخ ایدی. بیر بالاجا آیی وار ایدی. بیر گون بالاجا آیی اویناماقدان یورولوب ائوه گلدی. آناسی ائوده دئییلدی. برک آج ایدی. اویان بویانی آختاردی.  یئمک اوچون بیر شئی تاپا بیلمه‌دی. ائودن ائشیگه چیخدی. بیرآز مئشه‌ده دولاندی. بیردن گؤزو آغاج باشیندا بیر آری پتگینه دوشدو. سئویندی. آغاجا دیرماشیب پتگی یئندیردی. دویونجا بالدان یئدی. سونرا آتلانا-آتلانا ائوه قاییتدی. آناسی ناهار پیشیریردی. بالاجا آیی اوتاغینا گئتدی. بیرآزدان قارنی آغریماغا باشلادی. آغلاماغی‌نین سسینه آناسی اوتاغینا گلدی. آناسی سوروشدو:

-‌ سنه نه اولوب، نییه آغلاییرسان؟!

بالاجا آیی دئدی:

-‌ قارنیم آغریییر!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

بالاجا نوخودون باشینا گلنلر

+0 BƏYƏN

 بالاجا نوخودون باشینا گلنلر

ایران ناغیلی

بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی. بو احوالات بلکه ده دوغرودان اولوب، بلکه ده هئچ اولماییب. بیر کیشی ایله بیر آرواد وار ایدی. بونلارین اوشاقلاری یوخ ایدی. بونلار ایسه چوخ ایسته‌ییردیلر کی، بیر اؤولادلاری اولسون. گونلرین بیر گونو اونلارین ائوینه بیر درویش گلدی. دردلریندن خبر توتوب اونلارا بئله مصلحت گؤردو:

– بیر اوووج نوخود گؤتورون؛ اونو دیبچه‌یه تؤکوب تندیره قویون. اوچ گوندن سونرا هر نوخوددان بیر اوغلان، یا دا بیر قیز چیخاجاق.

آرواد بئله ده ائله‌دی. اوچونجو گونو دیبچگی تندیردن چیخاریب اوتاغین اورتاسینا قویدو، دیبچگین ایچینده‌کی نوخودلار بیر-بیر یئره آتیلدیلار. آرواد سئویندی، اری ایسه قورخدو:

 – یاخشی، بیر دئ گؤرک کی، بیز بو جینّی-جعفر قوشونو ایله نه ائدجه‌ییک؟ صاباحدان بیری پاپاق ایسته‌یه‌جک، بیری باشماق ایسته‌یه‌جک، بیری پالتار ایسته‌یه‌جک. بیز بو قدر پولو هاردان آلاق؟

سوپورگه‌نی گؤتوروب نوخودلاری سوپوردو، نوخودلار کانداردان باییرا چیخان کیمی او ساعت یوخ اولدولار. آنجاق بیرجه نوخود تندیرده قالمیشدی. آرواد گؤردو کی، اری بوتون نوخودلاری سوپوروب آتدی، باشینا دؤیوب آغلادی و دئدی:

– سن نه ائله‌دین؟ اؤزوموز اوچون هئچ اولماسا بیرجه دنه نوخود ساخلایا ایدین!

– آ، دوغرو دئییرسن، لاپ یادیمدان چیخدی! – دئیه اری ائله بیل یاتمیشدی آییلدی.

بیردن او، نازیک بیر سس ائشیتدی:

– دده، من بوردایام!



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

چین‌لی‌لرله تورکلر آراسیندا بیر حکایه

+0 BƏYƏN
چین‌لی‌لرله تورکلر آراسیندا بیر حکایه

تورک دیللی خالقیلارین آراسیندا بعضی افسانه وی آدلارین آراشدیرمالاری ؛شعریله

گرگرلی آراز

وطنین داغ ،داشین قورویون

بیلیرسیز کی داغلاری،
نییه یاشیل آدلانیب؟
بیر،بیر اونلار جمع اولوب،
بیر،بیر اوسته قادلانیب.

بو سبب ده اودور کی،
یاشیللیک ایلاهه سی*.
اولگئن یاشیل ایستر ،
گنجلیک ایدامه سی.

اویغور*تاختا یئنیجه ،
اوتورموش جاوان خاقان.
ایسته دی چین* لیلرله،
قوتارا قانلی مئیدان.

ووروشمالار قورتارا،
قورتارا قان تؤکمه لر.
صلحی ائده برقرار ،
قطعی قارین سؤکمه لر.


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Şeir,