Satyn alnan akyl

Bir bar eken, bir ýok eken, gadym zamanda bir garyp är-aýal bar eken. Bular gije-gündiz hars urup işleseler-de iki çagasyny ekläp bilmän, garagüne galyp ýörenmişler. Günleriň birinde äri aýalyna:

– Men beýleki obalara aýlanyp göreýin, munymyzdan düşewüntliräk iş tapsam, göçüp gideli – diýen.
Aýaly:
– Gitseň git. Aýlanyp gör, belki, gowy eklenç taparsyň – diýipdir.
Garyp goňşularyndan üç teňňe karz alyp, ýola düşüpdir. Birnäçe obany aýlanyp, iliň nähili eklenç edýänini görüpdir. Ýöne hiç ýerde-de bolelinlik ýokdugyna göz ýetirip, öz iline dolanypdyr. Ol ýolda bir aksakgal adama duşup, hal-ahwal soraşypdyr. Özüniň eklenç gözläp çykandygyny aýdypdyr. Aksakgal oňa:
– Akyl satýan, oglum, eklençden galdym – diýen.
– Akyly näçeden berýäň?
– Biri bir teňňe.

Ali Baba ve Kırk Haramiler

QARA TAI

Ertede bir baıdyń perızattaı sulý qyzy bolypty. Aty qupıa saqtalady. Áke-sheshesinen ózge jan balasy bilmepti. Sodan aı men kúńdeı tolysyp jetiledi. Sylanyp boıjetipti. Sonda áke- sheshesi:

— Qyzymyzdyń atyn kim dál tapsa, soǵan beremiz,— dep jar saldyrypty. Bulaı jar saldyrýynyń sebebi — áke-sheshesi: «Adam balasy bilmeıtin qyzymyzdyń atyn tabýǵa tek zerdeli, tapqyr adamnyń ǵana aqyly jetedi. Qyzymyz sondaı adammen qosylsa, baqytqa batady»,- dep oılaıdy.

Arada biraz ýaqyt ótedi, qyzdyń atyn eshkim taba almaıdy. Qyz bir kúni basqa bir eldiń kóship kele jatqan kóshine kezigedi. Kóshtiń júk artqan bir túıesi jolda batpaqqa batyp qalǵan eken. Kóship kele jatqan baı:

— Áı, qyzym, myna túıemdi batpaqtan shyǵarysyp jibershi!— dep kómektesýge shaqyrady. Qyz barǵan boıda júkti bastyra tartqan arqanyn ustaıdy da, túıeni batpaqtan julyp alady. Sol kótergen boıy anadaıdaǵy kurǵaq jerge aparyp turǵyzyp qoıady. Qyzdyń qaıratyna súısingen baı:— «Balam, atyń kim, kimniń balasysyń?» dep suraıdy. 

Hudaýberdi gorkak bilen tilki

Bir bar eken, bir ýok eken, Hudaýberdi diýen bir adam bar eken. Ol örän gorkak eken. Möjekdir şagal-a beýle-de dursun, tilkiden dagam gorkar eken. Onuň iki sany aýaly bar eken. Bir günden bir gün munuň aýallarynyň her haýsy bir alaça dokapdyr. Hudaýberdi bu alaçalary satmak üçin ýabysyny münüp, bazara ugranda, aýallary halwa hem süýji sargapdyrlar. Ol ýabysyny loňkuldadyp barýarka, öňünden bir tilki çykyp:
- Hudaýberdi, nirä gitjek, how! - diýýär.
Hudaýberdi gorkak tilkiden çekinjiräp, dogrusundan gelipdir:
- Aý, aýallarym bir-iki any alaça dokapdyrlar-da, şony “Satyp gel” diýip iberdiler - diýýär.
Onda tilki:
- Bazarda satjak bolup ýörme-de, maňa sataý, häli bazardan gaýdaňda, puluňy öňünden ýykarar-da beräýerin - diýýär.

аkmаk kişi

Bir хаn еsirip оturup, özünün cigittеrinе: —Mаgа аkmаk kişi tааp bеrgilе! — dеp buyruk kıldı. Еki cigit cоlgо çıgıp, аkmаktı izdеp kеtişti.

— Еmi kimdi аlıp bаrаbız? Cön еlе kişini kаrmаp bаrsаk, хаn bizdi cаzаgа tаrtаt,— dеdi birinçisi. Еkinçisi аyttı: — Sеn kаndаy mаkооsuñ? Kimdi dеgеn dа söz bоlоbu?.. Cоlukkаn еlе kişinin еrkinе kоybоy cеtеlеp bаrаbız. Хаn çаkırıp cаtаt dеsеk, bаrbаskа аylаsı kаnçа! Еköö uşintip kеlе cаtıp, kаrаgаy süyrötkön bir kişigе cоluktu. — Kаrаgаyıñdı tаştаgın, аzır хаngа cürgün, sеni çаkırıp cаtаt,— dеşti cigittеr. — Tоktоgulа, kаrаgаydı üygö cеtkirip kоyоyun dа, аnаn bаrаyın. Еmnе üçün çаkırdı? Cigittеrdin biri: — «Еmnе üçün çаkırdı» dеyt turа. Аnı еmnе kılаsıñ? Cür dеgеndе cürböysüñbü! Хаn аkmаktı tааp kеl dеgеn, cürgün! — dеp şаştırdı.

Ağ atlı oğlan

Biri var idi, biri yox idi, Döşgüvar adlı zülmkar bir padşah var idi. Dünyagörmüş qocaların dediyinə görə bu padşah elə cavanlıqdan əzazil adam imiş. Padşahlığı ələ almaq üçün qoca atasını da özü zəhərləyib öldürmüş imiş.
Bu padşah taxta çıxan gündən camaatın günü lap qara olmuşdu. O, istəyinə çatmaq üçün yüzlərcə adamı öldürər, bircə dəfə də olsun uf deməzdi. Qonşu padşahlarla da yola getməzdi. İldə bir yerə hücum edərdi. Savaşardı, vuruşardı, qanı su yerinə axıdardı. Belə ki, hamının gözünü qorxutmuşdu. Bu padşahın uşağı yox idi. Nə qədər evlənirdisə uşağı olmurdu.

Padşah ildə üç arvad alardı. Elə ki gördü uşaq olmadı, arvadın üçünü də ya öldürərdi, ya zindana saldırardı, ya da qovub ayrı üç arvad alardı.
Günlərin bir günündə bir dərviş bu padşahın yanına gəldi, dedi:
– Padşah sağ olsun, mən sənə bir dərman verərəm, hər arvaddan bir oğlun olar. Amma bir şərtim var.
Padşah soruşdu:
– Nə şərt?