تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

Gagauz masalları

+0 BƏYƏN

 

ÇOCUUN SEVGİLİ GÜNÜNDÄ ONU İMÄÄ İSTEYÄN YILAN

V.MOŞKOVun 
Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Varmış bir çocuk, Välçü adı, fukaaraymış, gezdii erdä, düşünürmüş, nası yapsın da zenginnesin. Bir gün çeketmiş gitmää. Gidärkan, çıkmış önünä bir dädu da sormuş ona. “Nereyi gidersin?” “Kısmetimi aramaa”. Dädu demiş: “Na, vereyim sana bir kutu, da git evä, da evdä aç onu”. 
Dayanamamış, açmış kutuyu, çıkmış kutudan bir sürü koyun, bir sürü da hergelä, bir sürü da öküz, bir sürü da keçi, daalışmışlar. Oturmuş Välçu da aalamış. Gelmiş bir yılan da demiş: “Ne aalayorsın?” “Ye näbayem, daattım bu malları?”. Şindi toplayamayorım. Yılan demiş: “Bän tolarım, ama seni hen sevgili günündä yiyecäm”. O da kayıl olmuş. Yılan sıklık etmiş bir kere, hepsi toplanmış, girmişlär kutuya. 
Alayor çocuk kutuyu, gider evä, açayor kutuyu, hepsini erleştirmiş. Çeketmiş düün yapmaa. Stevonoz olmuşlar, oturmuşlar sofraya. Gelmiş yılan, dikilmiş güveenin karşısına da demiş: “Yiyecäm seni”. Da ekmek çıkmış ta demiş: “Neiçin iyecän, ya sän patla taa ii”. Da yılan patlamış.

30-03-2006
Baba Marta (mart) №3 (490) 




آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Akpamyk

+0 BƏYƏN

Akpamyk

Biri barmyş, biri ýokmyş. Öñde bir adamyñ 7 sany ogly barmyş. Bular aw awlap gün göryänmiş. Olaryñ ýekeje-de gyz doganlary ýokmyş. Bir gün ejeleri göwreli bolýar. Ejeleriniñ aý-güni dolan wagty, doganlar awa gitmekçi bolup, ejesine:

- Gyz doganmyz bolsa öýüñ gafsyna gurjak asyp goy, erkek bolsa ok-ýaý goy-diýip gidipdirler.

Bularyñ bir gyz dogany bolýar. Gafyñ agzyna gurjak asýarlar. Emma bir içigara aýal ýamanlyk edip gurjagy aýryp, ýerine ok-ýaý asýar. Doganlar awdan gelip, ok-ýaýy görüp:" biziñ gyz doganmyz bolmandyr"-diýip, öýkeläp bir dagyñ köweginde jaýlaşyp, aw awlamak geziberýärler. Yndi bular bu ýerde galsyn, habary täze bolan gyzdan alaýlyñ.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Su Anasi

+0 BƏYƏN


Abdullah Tukay

Su Anasi


(Köylü çocuğunun diliyle)

Bir bahar günü. Hava sıcak, suda yüzüyordum;
Su sıçratarak, oynayarak, dalıp başımla suyu yararak.
Bir buçuk saat kaldıktan sonra,
Artık bir müddet terlemem diye düşündüm.
Koşup çıktım sudan, çabuk çabuk üzerimi giyindim.
Korkuyordum bilmem neden, yoktu yanımda arkadaşım.
Gideyim derken, ilişti gözüm iskeleye;
Baktım ki, korkunç, yaşlı bir kadın oturuyor kıyıda.
Güneşte parlıyor, elindeki altın tarak;
Oturuyordu, tarakla dağılan saçlarını tarayarak.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Су анасы / Su anası

+0 BƏYƏN


Су анасы

Габдулла Тукай

(Бер авыл малае авызыннан)

I

   

Җәй көне. Эссе һавада мин суда койнам, йөзәм;
Чәчрәтәм, уйныйм, чумам, башым белән суны сөзәм.
 
Шул рәвешчә бер сәгать ярым кадәрле уйнагач,
Инде, шаять, бер сәгатьсез тирләмәм дип уйлагач,
 
Йөгереп чыктым судан, тиз-тиз киендем өс-башым;
Куркам үзем әллә нидән,— юк янымда юлдашым.
 
Бервакыт китәм дигәндә, төште күзем басмага;
Карасам: бер куркыныч хатын утырган басмада.
 
Көнгә каршы ялтырый кулындагы алтын тарак;
Шул тарак берлән утыра тузгыган сачен тарап.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Çizmeli kedi

+0 BƏYƏN


Çizmeli kedi

Charles Perrault

Bir zamanlar, üç oğlu olan bir değirmenci varmış. Değirmenci ölünce büyük oğluna değirmen, ortanca oğluna eşek, küçük oğluna da kedi miras kalmış. Küçük oğlu bu duruma çok üzülmüş.

“Kedi ne işine yarar ki insanın?” diye yakınmış. “Pişirip yiyemezsin bile.” Kedi bunu duymuş ve hemen cevap vermiş. “Kötü bir mirasa sahip olmadığınızı göreceksiniz efendim. Bana boş bir çuval ve bir çift de çizme verirseniz, neye yarayacağımı görürsünüz.”

Şaşkınlıktan ağzı bir karış açık kalan çocuk, kedinin istediklerini yapmış. Kedi çizmeleri giyince ayna karşısına geçmiş ve kendini pek beğenmiş. Sonra kilerden taze bir marulla güzel bir havuç seçip ormanın yolunu tutmuş. Ormanda çuvalın ağzını açmış, marulla havucu çuvalın içine yerleştirip bir ağacın arkasına saklanmış. Çok geçmeden taze sebzelerin kokusunu alan küçük bir tavşan çuvalın yanına gelmiş, zıplayıp içine atlamış. Kedi saklandığı yerden çıkıp çuvalın ağzını sıkı sıkı bağlamış.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Hekayə, Nağıl,

آلدانان مؤجک

+0 BƏYƏN
آلدانان مؤجک
بیری بارمئش، بیری یوُقموش. بیر آچ مؤجک بارمئش.

گۆنلرینگ بیرینده بو مؤجک آو گؤزلأپ یؤرکأ، بیر غـوزا دوش گلیأر.
مؤجک بو غـوزئنئ ایجک بوُلوپ:
-ای، غـوزوجئق، من یاش حایوانلارئ ایمرین دیییپ شرط ادیپدیم ولین، اۆچ گۆندن بأری الیمه آو دۆشِنوُق. ایندی سنی ایمِسم بوُلجاق دأل- دیییأر.
غـوزوجئق:
-عایبئ یوُق، مؤجک آقا، سنینگ یالئ بیر اولئ حایوان اؤلندن، غـوی، من اؤلـِیین. سانگا غـوزئنگ اتی سۆیجی بوُلیار دیییپ آیداندئرلار. اوُل اؤرأن دوُغـرودئر یؤنه منینگ اتیمی دوز بیلن بورچ غارئپ ایسنگ، حاس تاغاملئ بوُلار- دیییأر.

اوُندا مؤجک:
- شو آیدان سؤزلرینگی بیر واغتلار بیر گچی حم آیدئپدئ. من اوُنونگ سؤزۆنه غـولاق آسمادئم. ایندی من سنینگ آیدانئنگا ائناندئم، یؤنه سن شوُل آیدان دوز بیلن بورجونگئ تاپئپ بر- دیییأر.


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

”Eyilikke kemlik yapma”

+0 BƏYƏN


”Eyilikke kemlik yapma”

Köyden uzaq yerlerde yaş bir faqır çoban baynıñ qoylarını baqıp yüre eken.O, aylarnen köyge kelmey eken.Bu çoban çöllerde çeşit türlü sesler çıqarıp yırlağan quşlarnı diñlemege ve avlanmağa pek seve eken.O, bir kün avğa çıqqanda dağnıñ kenarında yanğın çıqqanını körüp, aman anda yetişe.Bir daha baqsa, ateş içinde bir şey çapalanıp, bala kibi ağlay. O, her vaqıt tulubını yanında alıp yüre eken. Çoban çoq tüşünüp turmadan, çalt-çalt tulupnı uzunca bir yipke bağlap, onı ateş içinde iñlegen şeyge taba ata. Çapalanğan şey can alâmetinen tulupqa kirgeni kibi, Çoban onı çekip çıqara. Tulupnı alıp baqsa, ne körsin, tulup içinde yalınları ateşte yanğan büyük bir acerha yılanı yata.Çoban onı qurtarğanına peşman ola, amma artıq olacaq şey olğan.
Acerha tuluptan çıqqan soñ, çoban oña:
-Qana, ayt baqayım, seni ölümden qurtarğanım içün maña ne bereceksin?- dep soray.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

دانشمند چۉپان

+0 BƏYƏN

دانشمند چۉپان

اۉتگن زمانده بیر پادشاه‌ بۉلگن اېکن. او همه‌ نرسه‌دن هم آتنی یخشی کۉرر اېکن. کونلردن بیر کون، پادشاه‌ آتخانه‌گه کیریب قره‌سه، آتلری انچه‌ آریقلب قالگن اېمیش.

پادشاه‌ آتباقرینی چقیریب:

- آتلر نیمه‌ اوچون آریقلب قالدی؟ - دېب سۉره‌بدی. آتباقر پادشاه‌ نینگ غضبیدن قۉرقیب:

- اې جناب عالیلری، آتلرینگیز بیر نېچه‌ کوند‌ن بویان یېم۔بېده‌ یېمه‌ی، زۉر بېریب کیشنه‌یدیلر.

شهردن چېتراقده باشقه‌ آتلر بۉلسه کېره‌ک. اۉشه‌ آتلرنینگ آوازیگه بولر بېده‌ یېمسدن قۉیگن بۉلسه‌لر کېره‌ک، دېب اۉیله‌یمن، - دېبدی

پادشاه‌ اۉنگ قۉل وزیرینی چقیریب:

- اې دانا وزیر، نوکرلر بیلن شهر تشقریسیگه چیق، باشقه‌ آتلرنی کیشنب آتلریم نینگ تینچلیگینی بوزمه‌یدیگن قیلیب کېل! - دېبدی. وزیر پادشاه‌گه تعظیم قیلیب:

- اې، پادشاهیم، فرمانینگیز بېکم و کاست اۉز یېریده قرار تاپگه‌ی، - دېب نوکرلری بیلن شهردن تشقریگه چیقیب کېتیبدی، یوریب۔یوریب، شهردن ییگیرمه‌۔اۉتّیز چقیریم نریده بۉلگن بیر تاغگه یېتیبدی. تاغگه چیقیب کۉرسه‌لر، بیر چۉپان ییلقیلرینی اۉتلاققه قۉییب، اۉزی بیر کتّه‌ خرسنگ تاش نینگ اوستیده چۉزیلیب یاتگن اېمیش. وزیر چۉپان نینگ آلدیگه باریب:

- اې، احمق چۉپان، همه‌ ییلقیلرینگنی اۉتلاققه قۉییب یوباریب، کیشنه‌تیب، اولرنینگ آوازیگه مست بۉلیب یاتیبسن. شهرده بۉلسه سېنینگ آتلرینگ نینگ کیشنه‌شینی اېشیتیب، پادشاه‌ نینگ آتلری بېده‌ یېمه‌ی آزیب قالماقده. مېن سېنگه تېزده آتلرینگ نینگ آغیزلرینی باغلب قۉییشنی بویوره‌من. اگرده‌ بویروغیمدن بۉیین تاولر اېکنسن اۉزینگنی جلّادگه، آتلرینگنی پادشاه‌گه تارتیق قیله‌من، - دېبدی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Tılsımlı Yüzük

+0 BƏYƏN

 

”Tılsımlı Yüzük” 

  

    Bir zamanda bar eken, bir zamanda yoq eken. Bir köylüniñ qarısı hastalanıp öle. Köylü qızı Ayşeçiknen qala. Ayşeçik ay deseñ, aydan dülber, kün deseñ, künden dülber, merametli ve işkir qız eken. Anasına o pek yanıqlay ve çoq vaqıt ağlap yüre. “Evlensem, belki qarım Ay-şeçikke analıq eter”, – dep tüşüne köylü. Azmı keçe, çoqmı keçe, köylü başqa qadınğa evlene. Onıñ da Şerfeçik degen qızı bar eken. Şerfeçik erke ve tenbel qız eken. Ögey anası Ayşeçikniñ güzelligine asetlenip, onı sevmey.




آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

کئچلین فندی

+0 BƏYƏN
کئچلین فندی
   بیری وار ایدی بیری یوخ ایدی، " ولی "  آدلی بیر کئچل وار ایدی. بونون وار یوخ بیرجه داناسی وار ایدی. بیر گون کووخا قونشولاری ییغیب دئدی:

گلین گئدک ، کئچلین داناسینی بیر فند ائله‌ییب کسدیرک، چوخداندیر دیلیمیزه ات دَیمه‌یب.

سؤزو بیر یئره قویوب گلدیلر کئچلین یانینا دئدیلر:

-ولی! گل بیر شئی ائله‌یک . چوخدان بری دیلیمیزه ات دیمه‌یبدیر . گل بوگون سنین دانانی کسک یئیک صاباحدا بیزیمکینی کسه‌ریک.
 ولی راضیلاشیب دانانی کسیب پایلادی.
 ولی بیر هفته گؤزله دی ، هئچ کس اوز داناسین کسمه دی ایکی هفته، اوچ هفته، بیر آی کئچدی کسن اولمادی. ولی باشا دوشدو کی بونو آلدادیبلار.


آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

ÜÇ KIZ

+0 BƏYƏN

">

ÜÇ  KIZ

İlgеri-ilgеri bir kişinin üç kızı bоluptur. Uluusu küzgügö kаrаnıp оturgаndı cаkşı körsö, оrtоnçusu tаrаngаndı süyöt. Kiçüü kızı kuurçаgınа kiyim tigüü, mеnеn аlеk bоlоt.

Kündördün bir künü еnеsi kızdаrdı kаrаgаt tеrip kеlüügö cibеrеt. Üçöö üç bаştık аlıp, kаrаgаt tеrüügö cеnöyt. Kаrаgаt kаlıñ öskön cеrgе kеlişip, а dеgеndе kızıgıp cеşеt. Bir аzdаn kiyin tiştеri kаmаlıp, kаrаgаt cеgisi kеlbеy kаlаt. Аnаn bаştıktаrınа tеrе bаştаyt. Tоlоyun dеp kаlgаndа şаgılgа ulаm biri tögüp аlıp, kаyrа tеrip оturаt, kızdаr kеç kirgеnin bаykаbаy kаlаt.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

ҮЧ КЫЗ

+0 BƏYƏN



ҮЧ  КЫЗ

Илгери-илгери бир кишинин үч кызы болуптур. Улуусу күзгүгө каранып отурганды жакшы көрсө, ортончусу таранганды сүйөт. Кичүү кызы куурчагына кийим тигүү, менен алек болот.

Күндөрдүн бир күнү энеси кыздарды карагат терип келүүгө жиберет. Үчөө үч баштык алып, карагат терүүгө женөйт. Карагат калың өскөн жерге келишип, а дегенде кызыгып жешет. Бир аздан кийин тиштери камалып, карагат жегиси келбей калат. Анан баштыктарына тере баштайт. Толоюн деп калганда шагылга улам бири төгүп алып, кайра терип отурат, кыздар кеч киргенин байкабай калат.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

یوخو

+0 BƏYƏN

یوخو

یازان : عباس ائلچین

".... سن هارالاردا ایدین ؟ سنی گؤیده آختاریردیم یئرده تاپدیم " دئییب  بیلگینی سیخدی. کیشی قیشقیریب یوخودان داشلاندی. گونش آچیشقادان ایچری بویلانمیشدی.  قان تر ایچینده ایدی. آیاغا قالخدی. اورگی کؤکسونو سؤکوب چیخاجاقدی سانکی. یئنه بو قورخونج یوخو ایله آییلیردی. " بو بیر اویاری می ؟ بو تئزلیکده اؤله جگم می؟ " دئییندی کیشی- " یوخ! یوخ ! اؤلمک ایسته میرم، هله چوخ گنجم. اؤلومون الیندن بیر یئرلره قاچمالی یام . نئجه اولورسا اولسون اؤلومسوزلوگو تاپمالی یام....".

کیشی بوخچاسینی باغلادی. آز گئدیب اوز گئدیب دره تپه دوز گئده جکدی. ال ترپتملی ایدی. تلسیک یولا قویولدو. هارا گئده جگینی بیلمیردی آنجاق باش آلدی گئتدی. بیچینچیلرین آیرانیدان ایچدی ؛ چوبانلارین دوغراماجیندان یئدی ، آغاجلارین کؤلگه سسینده یاتدی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Hekayə,

قارا چوخا

+0 BƏYƏN

 قارا چوخا

یازان : عباس ائلچین

           گونلرین بیر گونونده ، قاراکیشی آدلی بیریسی، اؤزونو یاشادیغی قارا گوندن  قورتارماق اوچون قاراچوخاسی   نین  دالیسیجا  یولا  دوشدو.  هایانا  گئده جه گینی  بیلمیردی آنجاق باش توتوب گئتدی.

آز چوخ گئتدیکدن سونرا یول هاچالاندی، یولون آیریجیندا بیر قوجا قورد دایانمیشدی. کیشی قورخاراق:'' قورد اوزو اوغورلو اولار"  دئیه دوشوندو.

- « هاردان گلیب هارا گئدیرسن آی کیشی؟!» قوجا قورد سوروشدو.       

      کیشی قورخو ایله گونلری نین قاراگئچدیگیندن قاراچوخاسی نین دالیسیجا یولا دوشدوگونو، قوردا آنلاتدی. قورد بیرآز دوشوندوکدن سونرا:

-«ائله ایسه ، قاراچوخانی بولسان منیم ده بیر دردیم وار، درمانینی اوندان سورا بیلرسنمی؟» دئدی.

-« ندن اولماسین قورد قارداش ! سؤیله سنه! دردین ندیر؟..» قاراکیشی دئدی.

قورد ایچین چکه رک: « ایللر دیر باشیم آغراییر، بیلمیرم نئیله ملی یم» دئدی.

       قاراکیشی قوردون دردی نین درمانینی بولاجاغینا سؤز وئردی. قوجاقورد:« یولون آچیق اولسون» دئیه یولون ساغ قولونو  قارا کیشییه گؤستردی. قاراکیشی گئتدی...گئتدی ، یئتیشدی بیر کندین قیراغینا. بیر کندلی تارلاسی نین آویریندا گون اورتالیغا چیخمیشدی.کندلی کیشینی گؤرجک سسلندی:-« بویور گؤره ک قوناق ! هاردان گلیب هارا گئدیرسن؟...»



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

SEHRLİ ÜZÜK

+0 BƏYƏN

SEHRLİ ÜZÜK 

Biri varmış, biri yoxmuş, Allah varmış, şəriki yoxmuş, bir qarının bir keçəl n’vəsi varmış. Bunlar kasıblıqla dolanırlarmış. Qarı hər gün bir kələf ip əyirib verirmiş nəvəsinə ki, aparıb bazarda satsın, puluna soğanla çörək alsın. Yenə bir gün qarı bir kələf ip əyirib verdi keçələ ki, satıb çörək alsın. Keçəl kələfi götürüb gəldi bazara. Gördü yolun ortasında bir hay-küy var ki, gəl görəsən, adamlar bir-birinə qarışıb, hərənin əlində bir yekə dəyənək bir iti döyürlər. Yazıq it gah ora qaçır, gah bura, heç kim ona qahmar çıxmır. Elə qalıb zingildəyə-zingildəyə. Keçəlin ürəyi yumşaldı, itə yazığı gəldi, irəli durub dedi: 
- Ay camaat, bu Allahın heyvanı sizə neyləyib ki, onu döyüb öldürürsünüz? İti öldürməklə əlinizə nə gələcək, alın bu kələfi sizə verim, o iti verin mənə. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,