Ýüz tylla

Gadym zamanda Saraý atly bir eýerçi bolan. Onuň Mämmet diýen ýekeje ogly bar eken.
Günlerde bir gün bu eýerçi özüniň ogluna:
- Eý oglum, men indi garrapdyryn, ugurly zähmet hem çekip bilemok, mundan beýläk uzak hem ýaşamaryn. Bizde şeýle bir tükenmez mal-döwlet hem ýok. Bütin ömrüme zähmet çekip, üç ýüz tylla gazanyp goýdum. Men seniň geljekde bagtly bolmagyň hakynda alada etmeli, çaga ese-boýa galýança ony saklamak we terbiýelemek ene-atanyň wezipesi. Sen haýsy seneti ýagşy görýärsiň, söwdagär, boljakmy ýa sazanda bolasyň gelýärmi, ýa-da molla boljakmy? Ine, oglum, sen haýsy käri gowy görseň, maňa aýt, men şoňa göräräk bolaýyn, şükür şeýle hem bolmasa-da, birneme pulumyz bar - diýen.
Onda Mämmet:
- Ata, meniň molla bolasym gelenok, sebäbi okamak kyn. Barmaklarymy dutaryň taryna gabartdyryp, bogazymy ýyrtyp, aýdym aýdyp ýörmek hem maňa aňsat düşmez. Söwdegär bol diýseň bolaýyn, sebäbi söwdegärler hiç iş edenoklar, olar dükanda oturyp, şol çaý içip, gürrüň edişip, pul gazanyp otyrlar - diýen.

خودای‌بردی غورقاق بیلن تیلکی

 

بیر بار اکن، بیر یوق اکن، خودای‌بردی دیین بیر آدام بار اکن. اول اؤرأن غورقاق اکن. مؤجکدیر شاغال-آ بیله-ده دورسون، تیلکیدن داغام غورقار اکن. اونونگ ایکی سانی عایالی بار اکن. بیر گوندن بیر گون مونونگ عایاللاری‌نینگ هر هایسی بیر آلاچا دوقاپدیر. خودای‌بردی بو آلاچالاری ساتماق اوچین یابیسینی مونوپ، بازارا اوغراندا، عایاللاری حالوا هم سویجی سارغاپدیرلار. اول یابیسینی لونگقولدادیپ باریارکا، اؤنگوندن بیر تیلکی چیقیپ: 
- خودای‌بردی، نیرأ گیتجک، هوْو! - دیییأر. 
خودای‌بردی غورقاق تیلکیدن چکینجیرأپ، دوغروسوندان گلیپدیر: 
- آی، عایاللاریم بیر-ایکی آنی آلاچا دوقاپدیرلار-دا، شونی "ساتیپ گل" دیییپ ایبردیلر - دیییأر. 
اوندا تیلکی: 
- بازاردا ساتجاق بولوپ یؤرمه-ده، مانگا ساتای، هألی بازاردان غایدانگدا، پولونگی اؤنگوندن ییقارار-دا برأیرین - دیییأر. 
خودای‌بردی غورقاق بولسا: 
- بولجاق اوندا، یؤنه سن منی کؤپ غاراشدیرایماغین، بازاردان گلیأنچأم، اؤنگومدن چیقاریپ، تایین ادیپ دورگین! - دیییأر. 
تیلکی: 
- آی، سن آرقایین بولای، اؤنگونگدن پولونگی تاییار ادیپ غویارین - دیییأر.

دؤخأ غوجا اوغلی دألی دومرول
    اوغوز ایللرینده دؤخأ غوجا اوغلی دألی دومرول دیین بیر أر باردی. اول بیر غوری چایینگ اوستوندن کؤپری غوروپ، کیم شوندان گچسه، اوتوز اوچ آقجا  آلیپ، گچمه‌دیکدن-ده، غایتا اورا-اورا، قیرق آقجا آلاردی. مونی اتمه‌سینینگ سبأبی اونونگ اؤزونه آشا گؤونی یتردی. اونسونگ اول: "دونیأده مندن دألی، مندن گویچلی أر تاپیلسا، اول منینگ بیلن سؤوِشه چیقسا. شوندا منینگ أرلیگیم، باتیرلیگیم، چالاسینلیگیم، ییگیتلیگیم روما، شاما یتیپ، عألمه یایراردی!" دییردی. 
بیر گون شول کؤپرونینگ یاماجینا بیر اوبا گؤچوپ گلدی. شول اوبادا بیر یاغشی ییگیت دونیأدن اؤتدی. آللانینگ امری بیلن اول ییگیت اؤلدی. کیمسه اوغول دییو، کیمسه غارداش دییو، آغلاشدیلار. اول ییگیت اوچین اولی یاس باغلاندی. دوُیدانسیز یردن دألی دومرول بو اوبا آتینی چاپدیریپ یتیپ گلدی، آیدار:
– منینگ کؤپرومینگ یانیندا نأمه اوچین آغلارسینگیز، بو یاس، بو غووغا نأمه؟ 
اولار:
– خانیم، بیزینگ بیر یاغشی ییگیدیمیز باردی، شول اؤلدی، شونونگ اوچین آغلاشاریس – دیییپ، جوغاپ بردیلر. 
دألی دومرول: 
– سیزینگ اول ییگیدینگیزی کیم اؤلدوردی؟ – دییدی. 
اولار آیتدیلار: 
– آللا تعالادان بویروق بولدی. آل غاناتلی عزراییل اونونگ جانینی آلدی. 
دألی دومرول: 
– اول آدامینگ جانینی آلیان عزراییل دیییأنینگیز کیمدیر؟ – دیییپ سورادی. – اَی، قادیر آللا، بیرلیگینگ، بارلیگینگ حاقی اوچین عزراییلی بیر منینگ گؤزومه گؤرکز! اونونگ بیلن سؤوِشه‌یین، چکیشه‌یین، دیکلشه‌یین، بو یاغشی ییگیدینگ جانینی غوتارایین! غایدیبام عزراییلی یاغشی ییگیتلرینگ جانینی آلماز یالی اده‌یین! – دییدی.

Gorkut Atanyň kitaby:

 Döwhä goja ogly Däli Domrul 

Oguz illerinde Döwhä goja ogly Däli Domrul diýen bir är bardy. Ol bir gury çaýyň üstünden köpri gurup, kim şondan geçse, otuz üç akja (akja: teňňe, pul – Ak Welsapar) alyp, geçmedikden-de, gaýta ura-ura, kyrk akja alardy. Muny etmesiniň sebäbi onuň özüne aşa göwni ýeterdi. Onsoň ol: “Dünýäde menden däli, menden güýçli är tapylsa, ol meniň bilen söweşe çyksa. Şonda meniň ärligim, batyrlygym, çalasynlygym, ýigitligim Ruma, Şama ýetip, äleme ýaýrardy!” diýerdi.
Bir gün şol köprüniň ýamajyna bir oba göçüp geldi. Şol obada bir ýagşy ýigit dünýäden ötdi. Allanyň emri bilen ol ýigit öldi. Kimse ogul diýu, kimse gardaş diýu, aglaşdylar. Ol ýigit üçin uly ýas baglandy. Duýdansyz ýerden Däli Domrul bu oba atyny çapdyryp ýetip geldi, aýdar: 
   – Meniň köprümiň ýanynda näme üçin aglarsyňyz, bu ýas, bu gowga näme?
   Olar: 
   – Hanym, biziň bir ýagşy ýigidimiz bardy, şol öldi, şonuň üçin aglaşarys – diýip, jogap berdiler.

غارری آتانینگ نصیحتلاری

بیر بار اکن بیر یوق اکن ، قدیم زماندا بیر پادشاه بار اکن. او پادشاه عیال -ارکک دییمأن، غارری آدم بولسا، چؤله تاشلار اکن. بول پادشاه نینگ اؤز نوکر لریندان بیرینینگ غارری آتاسی بار اکن. اوْل بیر گون غارری آتاسینی آرقاسینا آلیب ، بیر چؤله تاشلاماق اوچین اوغرایار. باریارکا، خالیص یاداب" بیر آزجیق دینج آلاین" دییب، بیر توممِگینگ اوستونده اوتوریأر. شول وقت آتاسی لاح لاح ادیب گولیأر.

اوندا اوغلی :
آتا ، من سنی چؤله تاشلاماغا باریارین 

سن بولسا  گولیأرسینگ-لا بول نامه بولدیغی ؟ دییأر.

آتاسی: اوغلوم ، من هم بیر وقتلار آتامی چؤله تاشلاماق اوچین باریارکام، شول توممگینگ اوستونده دینجیمی آلیپدیم.

Garry atanyň nesihatlary

Bir bar eken, bir ýok eken, gadym zamanda bir patyşa bar eken. Ol patyşa aýal-erkek diýmän, garry adam bolsa, çöle taşladar eken. Bu patyşanyň öz nökerlerinden biriniň garry atasy bar eken. Ol bir gün garry atasyny arkasyna alyp, bir çöle taşlamak üçin ugraýar. Barýarka, halys ýadap: “Bir azajyk dynç alaýyn” diýip, bir tümmegiň üstünde oturýar. Şol wagt atasy lah-lah edip gülýär.
Onda ogly:
- Ata, men seni çöle taşlamaga barýaryn, sen bolsa gülýärsiň-le, bu näme boldugy? - diýipdir.

چاغالارا خاص غوُشغولار