تورک بالاسی TÜRK BALASI

TÜRK DÜNYASI UŞAQ ƏDƏBİYYATI

پالتا باتئر ( غئسغا حکایا ) عیدی وکیلی

+0 BƏYƏN

پالتا باتئر

بیری بارمئش، بیری یوقموش.

غوجا دوٌنیأنگ بیر چتینده اوُلئ بیر آغاچ لئق بارمئش. بو آغاچلئق ایچینده یاشایان ائنس و جئنس ـ

اوُلئ وکیچی آغاچلار باشغا جانلئ حایوانلار « اینگ کیچی سئچان دان توت تأ اینگ بییک حایوانلار»

بیلن ده‌نگ یاشایئشدا اسه‌ن آمان خوش یاشایئش ادیپ اوزاق یئللار یاشاپ یؤرأنمیش‌لر.

بولارئنگ آراسئندا بیر واغتدا بیری قئن چئلئق بیلن غارشئلاشایسا بارئ بیر بولوپ بیری ـ

بیرینه غولداولئق ادیپ اوُل قئنچئلئغئ ینگیپ واونگا اوٌستوٌن یؤرأپ ، غوتارانمئشلار.

بولار یاغشئ هم یامان گوٌنلرینده بیری ـ بیری‌نینگ یانئندا بولوپ، یاوار ادیپ ،

غوُلداولئق ادیپ کؤپ یئللار یاشاپ دئرلار.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

ایلان توفو

+0 BƏYƏN

ایلان توفو

او چوخ گچن زامان‌لاردا بیر کیشی واروموش؛ بیاباندا گئدیرموش؛ هوا دا چوخ سیجاقوموش. ائله بئله کی گئدیرمیش ایراقدان بیر کئلگه(کؤلگه)گلیر بئله‌سینه ساری، خوب کی باخار گئریر(گؤرور)تاری قضضب(غضب)ائدمی‌یه؛ بیر بئییگ(بؤیوک) لئک(لؤک:ارکک دوه)دور. آغزی کفلی، آدام‌چیل لئک گلیر بئله‌سینه ساری.

بیکیلیر(بوکولور،چؤنور) بیر موشتی خرابه‌یه ساری، بیر دلیگ(دلیک) ایچینه کئز ائدیر. لئک ائتیشدی دلیگ دمینه(قاباغینا)اوتوردی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

MİLANNAN MİLİŞ

+0 BƏYƏN


MİLANNAN MİLİŞ

V.MOŞKOVun: Наречие Бессарабских гагаузов (1904 yıl) kiyadından

Bir vakıt vardı iki gemici, birinin varmış iki gemisi, birinin bir gemisi. O iki gemili olanın karısı pek gözälmiş. İki gemici olanın adı Milan, o bir gemici olan Miliş. Bir gün onnar ikisi lafa oturdular. Da o lafedirkan, Milan üünmüş, ani karısı gözälmiş hem akıllıymış. Miliş demiş: “Bän senin karını aldadırım”. 
Milan demiş: “Her sän benim karımı aldadırsan, bän sana verim bu iki gemiyi”. 
Miliş ta demiş: “Bän her aldadamasam, verim sana bu gemiyi”. 
Gitmiş Miliş kasabaya, bulmuş bir babu da demiş: “Verim sana üz altın, git Milanın karısına, da sölä buluşayım bän onunnan”. 
Gitmiş babu, sölemiş karıya, karı hiç yaklaştırmamış, kuumuş babuyu. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

چوْپان و پاتیشا

+0 BƏYƏN


چوْپان و پاتیشا 

آمان کِکیلوْو

قادیم واغت بیر غاریپ، 
سیغیر چوْپان بوْلۇپدیر؛ 
قیرق یاشینا باراندا،
اوْل بیر عایال آلیپدیر. 
عایالی هم اؤزی دک 
یۇردۇنگ بللی غاریبی؛ 
ایکیسی‌نینگ بوْلۇپدیر- 
نه غاللاسی، نه قابی. 
اوْجۇق-بۇجۇق آلدیلار، 
یاشانسوْنگلار دؤرت-بأش ییل؛ 
بیر سۆمله‌گه سالماغا 
کؤمکلشدی غاریپ ایل. 
ایکی قوْتۇر گچیدی 
بۇ چوْپانینگ بار مالی؛ 
شوْل گچیلِنگ سۆیدۆندن 
قۇرت ادیأردی عایالی. 
ادن قۇردۇن اندیغان 
تام اۆستۆنده سریأرمیش؛ 
أهیم ادیپ ایت-قۇشدان، 
گۆنده باریپ گؤریأرمیش. 
تیز واغتدان دۇییار-دا 
آزالیانین قۇردۇنینگ؛ 
دیقغات بیلن گؤزلیأر 
سبأبینی اوْل مۇنۇنگ. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

Çopan we patyşa

+0 BƏYƏN

Çopan we patyşa
(erteki)

Aman Kekilow

Gadym wagt bir garyp,
Sygyr çopan bolupdyr;
Kyrk ýaşyna baranda, 
Ol bir aýal alypdyr.

Aýaly hem özi dek
Ýurduň belli garyby;
Ikisiniň bolupdyr-
Ne gallasy, ne gaby.

Ojuk-bujuk aldylar,
Ýaşansoňlar dört-bäş ýyl;
Bir sümelge salmaga
Kömekleşdi garyp il.

Iki gotur geçidi
Bu çopanyň bar maly;
Şol geçileň süýdünden
Gurt edýärdi aýaly.

Eden gurdun endigan
Tam üstünde serýärmiş;
Ähim edip it-guşdan,
Günde baryp görýärmiş.

Tiz wagtdan duýýar-da
Azalýanyn gurdunyň;
Dykgat bilen gözleýär
Sebäbini ol munuň.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl, Şeir,

فیل بیلن میمون

+0 BƏYƏN








 

فیل بیلن میمون

بیر کونی اۉرمانده فیل بیلن میمون بحثلشیب قالیشیبدی.

مېن کتّه‌من. کوچیم هم کۉپ. درختلرنی ایلدیزی بیلن قۉپاریب تشله‌ی آله‌من. سېنینگ قۉلینگدن نیمه‌ کېله‌دی؟

مېن سېندن کۉره‌ چقّانمن. ایسته‌گن درختگه چیقه آله‌من. درخت‌نینگ شاخیگه دُمیم بیلن آسیلیب اۉینه‌یمن. سېن شونده‌ی قیله آله‌سنمی؟

اولر اۉزلرینی مه‌قته‌ب، بیر-بیرینی یېرگه اوریب زېریکیشیبدی. نهایت بو مسأله‌نی اجریم قیلیب بېریش اوچون اوکّی‌نینگ آلدیگه باریشیبدی.

بیز‌نینگ فکریمیز بیر جایدن چیقمه‌یپتی. قنی، خالص ایت-چی، کوچ یخشیمی، اېپچیللیکمی؟ – دېب سۉره‌شیبدی.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

SAS TAVUĞUN TƏLƏNGİ

+0 BƏYƏN

SAS TAVUĞUN TƏLƏNGİ

Var idi, yox idi, bir avcı vardı. Günnərin birində çəmdə av edərkən ruzgarların uçura-uçura gətidigi bir quş tələngi tapdı.Tələng elə gözəldi, elə gözəldi, avcı ömründə belə qayət suslı bir gözəl nəsnə görməmişdi. Tələngi durmadan padşaha apardı. Padşah xəstə idi. Dedi qoy qəlbi şad olsun. Padşah çox bəgəndi təlnəgi. Avcıya ənəm verdi. Loğmanlar bildirdilər ki, padşah həmin quşun ətindən yeyən kimi sağalacaq. Vəzir dedi: - Əsl avcı olduğunu və onun hansı məmləkətdə yaşadığını üç gündə bildirməlisən. Bildirməsən boynun vurulacaqdır. Avcı qəmli halda evə dönər.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Ata osuyatı

+0 BƏYƏN


Ata osuyatı

  İlgeri bir bardar adamdın balası üylönmökçü bolot. Atasına "üylönöm" dese:

"Balam üç kündük saparga çıgıp kel. El kör, jer kör. Atañ barda el taanı, atıñ barda jer taanı", - dep mıktı attı tandap, kurjundun eki közün toltura dildeni salıp saparga attanat. 

Jolunan sakalı appak karıya jolugat. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Kim kúshti?

+0 BƏYƏN



Kim kúshti?

/upd/2015/0924/14430351475602f80b185e82.40523233.jpg

Erte, erte, erte eken, 
Eshki júni bórte eken. 
Qyrǵaýyly qyzyl eken. 
Quıryq júni uzyn eken. 
Qyrǵaýyly qyrqyldap, 
Jaltyr muzǵa syrtyldap, 
Alshaıa kelip qonypty, 
SHaty aırylyp qalypty. 
Qısaıa jatyp qyrǵaýyl 
Sonda muzdan surapty: 
-  Muz, muz, sen neden kúshti boldyń? 
-  Men kúshti bolsam, baýyrymdy jańbyrǵa testirmes edim. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Patshanyń qyzy nege baqytsyz

+0 BƏYƏN



Patshanyń qyzy nege baqytsyz

/upd/2015/0930/1443550355560ad493a70046.25147873.png

    Ertede patshanyń eki qyzy bolypty. Patsha eki qyzyn da jaqsy kórip, qolynan kelgenshe olardy eshteńedenqaqpaı, qalaǵandaryn jasap, aıtqandaryn eki etpeýge tyrysady eken. Degenmende, eki qyz óse kele minezderi ózgere bastapty. Bir kúni bilimdi bir adam patshaǵa qonaqqa kelipti. Patshanyń qaıǵyly túrin kórip, sebebin surapty. Patsha: «E-e-e… surama, kúlmeıtin bir qyzym bar, dertin eshkim bilmeıdi»-deıdi. «Patsham, ruqsat etseń, saraıyńyzǵa qonaq bolaıyn. Múmkin qyzyńyzdyń qaıǵysynyń sebebin tabarmyn», — deıdi jolaýshy.Patsha qýana ruqsat etipti. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Aqıllı bódene

+0 BƏYƏN



Aqıllı bódene 

Toǵaylar patshası Arıslan, bir kúni aldına Ayıwdı shaqırıp alıptı.

— Usı qaraǵan toǵaylardıń birine tórelik etesiz, — depti oǵan.

— Ápiw etesiz, men tóre bola almayman, — depti Ayıw.

— Nege?

— Sebepleri bar.

— Aytıń sebeplerin!

— Taqallusin soramasańız aytayın, — depti Ayıw basın iyip. Arıslan patshalıq taxtınıń dógereginde arman-berman júripti de:

— Meyli, aytıń — depti qáhár menen.

— Tóre bola almaslıǵımnıń birinshi sebebi, hayalımnıń peyli-ıqpalı buǵan sáykes kelmeydi.

— Bolǵanı ma?

— Yaq. Ekinshi sebebi — toǵayımızdıń qáwli-qaǵıydaların húrmet qılaman.

— Xosh?

— Úshinshi sebebi — meniń úrim-putaqlarım kóp.

— Taǵı qanday sebeplerińiz bar?

— Eń keyingi sebebim, — den sawlıǵım jaqsı.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Osmanlı Türkçesinde MASAL

+0 BƏYƏN

Osmanlı Türkçesinde MASAL

masal-osmanlica-1



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

Altın alma

+0 BƏYƏN

Алтын алма

Altın alma
(Nemets xalıq äkiäte)

Yäşägän, ti ber batşa. Ul bötä batşalıqqa: “Kem dä kem iñ źur uyźırma uylap taba, şul saf altın almağa eyä bula”,— tiyep iğlan itkän. Törlö keşelär kilep, törlösä uyźırmalar höyläp qarağan, ämmä batşa başın ğına helkkän dä:
— Bılar bik häybät, ämmä läkin döröś bulıp sığıwı la ixtimal, — tigän.
— Ber vaqıt uğa qulına bäläkäy genä miskä totqan yäş yeget kilgän.
Ul batşağa:
— O, böyök batşa, min altın täñkälär artınan kildem,— tip äytkän.
— Nindäy altın täñkälär?— tip aptırağan batşa.
— Heź ütkän aźnala minän burısqa alğan altın täñkälär artınan!
— Ämmä min hinän ber nindäy źä altın täñkälär almanım. Bıl uyźırma!
— Ägär źä bıl uyźırma ikän, miñä altın almanı biregeź!
— Batşa şunda uq añına kilgän:
— Tuqta, tuqta! Min iślänem!
— Yaqşı, batşam! Ulayha miñä miskä menän altın täñkälär biregeź!
— Batşa üźen xäylälägändären añlağan, ä yeget altın almanı alğan.


Miñlegöl TAYSİNA tärjemähe

Rässam Salawat ĞİLÄZeTDİNOV

Qaynaq: AkBuzat




BÖLÜM: Nağıl,

Aq büre

+0 BƏYƏN


Aq büre

(tatar xalıq äkiäte)

Borınğı zamanda bar ide ber patşa. Anıñ dürt ulı bar ide. Ber zaman patşa, xatını belän ikäw, yaxşı atlar, yaxşı arbalar cigep, yalan-yapan saxrağa çıqtılar. Saxrada yatqan vaqıtlarında, tönneñ ber mizgellärendä, bolarnıñ çatırların bik qatı cil isep kütärep taşladı. Şul uq vaqıt havadan ber diw patşası päyda bulıp, monıñ quyınındağı xatının kütärep alıp kitte. Şul säğat’ patşa uyanıp, quyınındağı xatınınıñ yuklığın belep, tiz genä quçerın uyatıp, ikäwläp ezlärgä kittelär. Bolar şul tönne ezläp, xatınnı taba almıyça, tañ atqaç üzeneñ şähärenä qayttılar. Patşa at citkän cirgä at cibärep, xat citkän cirgä xat cibärep, törle yakqa ezläwçelär cibärep xatınnı ezlärgä totındı.



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,

ساری اینگین ناغیلی

+0 BƏYƏN

ساری اینگین ناغیلی

بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی، قدیم زامانلاردا بیر قیز وار ایدی، آدی فاطماخانیم ایدی. فاطماخانیمین اؤز آناسی رحمته گئتمیشدی. آتاسی آیری بیر آرواد آلمیشدی. فاطماخانیم اؤگئی آنا‌نین الینده قالمیشدی. اؤگئی آنا فاطماخانیملا چوخ پیس رفتار ائدیردی، دئییردی کی: 

– ایلا‌نین آجیغی یارپیزدان گئدنده، منیم آجیغیم، آی قیز، سندن گئدیر. سنی گؤرمگه گؤزوم یوخدو. 

سحردن آخشاما هر نه ایش اولسایدی، فاطماخانیما گؤردورردی. بو آروادین قاباقکی اریندن بیر قیزی واردی کی، اؤزویله فاطماخانیمگیله گتیرمیشدی. آرواد اؤز قیزینا تمیز پالتار گئیدیرردی و قویمازدی الینی آغدان قارایا وورسون. شام واختی بیر آز قورو چؤرک قویاردی فاطماخانیمین قاباغینا و دئیردی: 

– بورنوندان گلسین. 

آما اؤز قیزینا پلوو بیشیرردی. فاطماخانیمین آتاسی قورخاق و آروادآغیز بیر کیشی ایدی. بونلارین بیر ساری اینکلری وار ایدی. بو اینک فاطماخانیمین آناسی‌‌نین یادیگاری ایدی. بیر گون اؤگئی آنا بیر آز پامبیق، بیر آز کپکلی چؤرک وئردی فاطماخانیما، دئدی: 

– بو دا ناهارین، آپار پامبیغی اَییر، ساری اینگی ده چؤلده اوتارگینن. 



آردینی اوخو/Ardını oxu

BÖLÜM: Nağıl,