Kаrаçаç

 İlgеrki zаmаndа Kаrаkаn dеgеn kаn bоluptur. Bir künü Kаrаkаn özünün kоl аstındаgı еldеrdi çаkırıp аlıp:

 -Mеnin surаy turgаn üç surооm bаr. Оşоl surооgо cооp bеrgеn аdаmgа аt bаşındаy аltın bеrеmin,-dеp özünün kаrаmаgındаgı еldеrgе kаbаr kılаt. Kаndın mаmlеkеtindеgi еl çоgulgаndаn kiyin:

 -Birinçi, dünüyödö еmnе tаttuu? Еkinçi, dünüyödö еmnе kаtuu? Üçünçü, dünüyödö еmnе ооr?-dеp еlgе surоо bеrеt.

 Оşоndо bir bаlıkçı çаl:

 -Mеn tаbаmın surооñuzdu. Ubаdаñızdı buzbаsаñız mеnin bir Kаrаçаç dеgеn kızım bаr, mеn üçün оşоl аytıp bеrsе bоlоbu?-dеyt.

 Аndаn Kаrаkаn:

 -Siz üçün kızıñız аytıp bеrsе bоlоt,-dеgеndеn kiyin, еkinçi künü bаlıkçı çаl kızın ееrçitip kеlеt.

Satyn alnan akyl

Bir bar eken, bir ýok eken, gadym zamanda bir garyp är-aýal bar eken. Bular gije-gündiz hars urup işleseler-de iki çagasyny ekläp bilmän, garagüne galyp ýörenmişler. Günleriň birinde äri aýalyna:

– Men beýleki obalara aýlanyp göreýin, munymyzdan düşewüntliräk iş tapsam, göçüp gideli – diýen.
Aýaly:
– Gitseň git. Aýlanyp gör, belki, gowy eklenç taparsyň – diýipdir.
Garyp goňşularyndan üç teňňe karz alyp, ýola düşüpdir. Birnäçe obany aýlanyp, iliň nähili eklenç edýänini görüpdir. Ýöne hiç ýerde-de bolelinlik ýokdugyna göz ýetirip, öz iline dolanypdyr. Ol ýolda bir aksakgal adama duşup, hal-ahwal soraşypdyr. Özüniň eklenç gözläp çykandygyny aýdypdyr. Aksakgal oňa:
– Akyl satýan, oglum, eklençden galdym – diýen.
– Akyly näçeden berýäň?
– Biri bir teňňe.

Ali Baba ve Kırk Haramiler

QARA TAI

Ertede bir baıdyń perızattaı sulý qyzy bolypty. Aty qupıa saqtalady. Áke-sheshesinen ózge jan balasy bilmepti. Sodan aı men kúńdeı tolysyp jetiledi. Sylanyp boıjetipti. Sonda áke- sheshesi:

— Qyzymyzdyń atyn kim dál tapsa, soǵan beremiz,— dep jar saldyrypty. Bulaı jar saldyrýynyń sebebi — áke-sheshesi: «Adam balasy bilmeıtin qyzymyzdyń atyn tabýǵa tek zerdeli, tapqyr adamnyń ǵana aqyly jetedi. Qyzymyz sondaı adammen qosylsa, baqytqa batady»,- dep oılaıdy.

Arada biraz ýaqyt ótedi, qyzdyń atyn eshkim taba almaıdy. Qyz bir kúni basqa bir eldiń kóship kele jatqan kóshine kezigedi. Kóshtiń júk artqan bir túıesi jolda batpaqqa batyp qalǵan eken. Kóship kele jatqan baı:

— Áı, qyzym, myna túıemdi batpaqtan shyǵarysyp jibershi!— dep kómektesýge shaqyrady. Qyz barǵan boıda júkti bastyra tartqan arqanyn ustaıdy da, túıeni batpaqtan julyp alady. Sol kótergen boıy anadaıdaǵy kurǵaq jerge aparyp turǵyzyp qoıady. Qyzdyń qaıratyna súısingen baı:— «Balam, atyń kim, kimniń balasysyń?» dep suraıdy. 

تورک دیللی خالقیلارین آراسیندا  بعضی افسانه وی آدلارین آراشدیرمالاری ؛شعریله

اوشاق ادبییاتی – اوچونجو سای

یازار:م-ع-ب-گرگرلی آراز

اوغوز

 سن اوغوزو تانیرسان،

ایغوروستاندا یازیب.

آتاسی بوغا اولوب،

آی قاغان آنا قازیب.

بیر روایت اودورکی،

دانین سوکولمه سینی،

خبر وئرمیش خالقینا،

گونشین گلمه سینی.

کیبریتچی قیز

هانس کریستین آندرسن

کؤچورن: عباس ائلچین

     چوْخ سوْیۇق قیش گئجه‌لریندن بیری؛ ایل‌باشی گئجه‌سی. ائشیکده هاوا چوْخ شاختا. سانکی بیر دامدان بیر داما پیشیک آتلانارکن هاوادا دوْنۇپ قالاجاق. سوْیۇق هاوا آدامین ایلیکلرینه قدر ایشله‌ییر. بئله بیر سوْیۇق هاوادا، قارانلیقدا، اۆزرینده پالتوْ، باشیندا بؤرک، الینده الجک، آیاغیندا پوْتینی اوْلان اینسانلار بئله اۆشۆرکن. پالتاری ییرتیق ، یاماقلی، باشی آچیق، آیاغیندا هئچ‌بیر شئی اوْلمایان، ساری ساچلی کیچیک بیر قیز اۇشاغی گئجه‌نین قارانلیغیندا کیچیک-کیچیک آددیملارلا آیاق‌یالین گئدیر. 
ائودن چیخارکن گئیدیگی باشماقلار، آز اؤنجه قارشیدان قارشییا گئچمک ایسترکن یوْلدا گلن ماشینی گؤرۆنجه تلاشلانیب قاچماغا باشلایینجا آیاغیندان چیخدی. باشماغین بیری ایتدی. بیرینی ایسه بیر اوْغلان اۇشاغی، "ایره‌لیده بیر قوْچاغیم اوْلسا بۇ باشماغی بئشیک ائده‌رم" دئیه سؤیله‌یه‌رک، گؤتۆرۆب اۇزاقلاشدی. چۆنکۆ گئیدیگی باشماقلار آنا‌سی‌نین داها اؤنجه‌دن گئیدیگی باشماقلار ایدی. دوْغال اوْلاراق دا بۇ کیچیک قیزین آیاغینا بؤیۆک گلیردی. 
بؤیۆکده اوْلسا، أن آزیندان آیاقلارینی بیر آزدا اوْلسا سوْیۇقدان قوْرۇیان باشماقلاری آیاغیندا اوْلمادیغیندان آیاقلاری سانکی گؤیرمیشدی. گۆجلۆکله یئریییردی. اۆزرینده اوْلان اسکی اؤنلۆگۆنۆن جیبینده بیر چوْخ کیبریت وار ایدی. بیر نئجه دنه ده الینه آلمیش بۇ شکیلده کیبریت ساتماغا چالیشیردی. گۆن بوْیۇ دوْلانمیش، گئجه اوْلماسینا باخمایاراق هله بیر دنه بئله کیبریت ساتامامیشدی. کیچیک کیبریتچی قیزین قارنی آجیقمیش، سوْیۇقدان دوْلایی دوْنمۇش حالدا هله‌ ده گئدیر، بلکه بیر کیبریت ساتارام دا بیرآز پۇل قازانارام دئییردی. بیر یاندان دا چئوره‌نی ایزله‌ییردی. ایل‌باشی اوْلماسی ندنییله بۆتۆن ائولرین پنجره‌لریندن ایشیقلار یاییلیردی. کۆچه‌لرده گؤزل هشترخان قیزارتماسی ایگلری گلیردی. عاییله‌لر ائولرینده اۇشاقلاری ایله مۇتلۇ بیر شکیلده زامان گئچیریردیلر. 
کیچیک کیبریتچی قیز: "بۇ گئجه ایل‌باشی گئجه‌سی ایدی. " دئیه عاغلیندان گئچیردی.

Kibritçi Kız Masalı

Hans Christian Andersen

Çok soğuk kış gecelerinden biri ve yılbaşı gecesi. Dışarıda hava çok sert. Sanki bir damdan bir dama kedi atlarken havada donup kalacak. Soğuk hava insanın iliklerine kadar işliyor. İşte böyle bir soğuk havada ve karanlıkta, üzerinde montu, başında beresi, elinde eldiveni, ayağında botu  olan insanlar bile üşürken. Elbisesi yırtık ve yamalı, başı açık, ayağında hiçbir şey olmayan, sarı saçlı küçük bir kız çocuğu gecenin karanlığında küçük küçük adımlarla yalın ayak yürüyor.

Hudaýberdi gorkak bilen tilki

Bir bar eken, bir ýok eken, Hudaýberdi diýen bir adam bar eken. Ol örän gorkak eken. Möjekdir şagal-a beýle-de dursun, tilkiden dagam gorkar eken. Onuň iki sany aýaly bar eken. Bir günden bir gün munuň aýallarynyň her haýsy bir alaça dokapdyr. Hudaýberdi bu alaçalary satmak üçin ýabysyny münüp, bazara ugranda, aýallary halwa hem süýji sargapdyrlar. Ol ýabysyny loňkuldadyp barýarka, öňünden bir tilki çykyp:
- Hudaýberdi, nirä gitjek, how! - diýýär.
Hudaýberdi gorkak tilkiden çekinjiräp, dogrusundan gelipdir:
- Aý, aýallarym bir-iki any alaça dokapdyrlar-da, şony “Satyp gel” diýip iberdiler - diýýär.
Onda tilki:
- Bazarda satjak bolup ýörme-de, maňa sataý, häli bazardan gaýdaňda, puluňy öňünden ýykarar-da beräýerin - diýýär.

аkmаk kişi

Bir хаn еsirip оturup, özünün cigittеrinе: —Mаgа аkmаk kişi tааp bеrgilе! — dеp buyruk kıldı. Еki cigit cоlgо çıgıp, аkmаktı izdеp kеtişti.

— Еmi kimdi аlıp bаrаbız? Cön еlе kişini kаrmаp bаrsаk, хаn bizdi cаzаgа tаrtаt,— dеdi birinçisi. Еkinçisi аyttı: — Sеn kаndаy mаkооsuñ? Kimdi dеgеn dа söz bоlоbu?.. Cоlukkаn еlе kişinin еrkinе kоybоy cеtеlеp bаrаbız. Хаn çаkırıp cаtаt dеsеk, bаrbаskа аylаsı kаnçа! Еköö uşintip kеlе cаtıp, kаrаgаy süyrötkön bir kişigе cоluktu. — Kаrаgаyıñdı tаştаgın, аzır хаngа cürgün, sеni çаkırıp cаtаt,— dеşti cigittеr. — Tоktоgulа, kаrаgаydı üygö cеtkirip kоyоyun dа, аnаn bаrаyın. Еmnе üçün çаkırdı? Cigittеrdin biri: — «Еmnе üçün çаkırdı» dеyt turа. Аnı еmnе kılаsıñ? Cür dеgеndе cürböysüñbü! Хаn аkmаktı tааp kеl dеgеn, cürgün! — dеp şаştırdı.